Microsoft Word S. Ferziyeva Azerbaycan Cenub-Sherq verstka sixilmamish doc
Yüklə 15,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Maştə-maştə
- Ə sefi məstən vəyü
118 Mahnılar arasında « Maştə-maştə » halay rəqs mahnısı öz şeiriyyat quruluşuna və həcminə görə digər «Halay» rəqs mahnılarından fərqlidir. Ümumilikdə 4 bənddən ibarət olan qoşma şəkilli poetik mətn özündə aşiqin ürəyində olan məhəbbət iztirabının təbiətlə, bülbüllə əlaqəli və müqayisəli şəkildə verilməsi bu mahnının əsas məzmununu təşkil edir. A bölümünün sual cümləsi qoşmanın birinci misrasına əsaslanır. Cavab cümlə isə ikinci misra əsasında təşkil olunaraq a bölümünə aid olur. B bölümündə isə sual cümlədə bəndin üçüncü misrası cavab cümlədə isə bəndin dördüncü misrası istifadə olunur. Daha sonra «Halay» rəqs mahnısı dörd bəndlik qoşma kuplet şəklində təkrar olunur. Nəqarət şəklində təkrar olunan misralar burada 10 hecalı şeir üslubuna yaxın olaraq yarımmisraların 5+5 birləşməsi ilə əks olunur. Lakin digər bənd misraları isə 11 hecalı qoşma şəkilli prinsipə uyğun olur. Birinci və ikinci dəstə unison melodik səslənməsində yenə eyni poetik mətn təkrar olunur. Bu təkrar olunma nəğmənin sonunun bitməsi ilə əks olunur. Talış dilində Azərbaycan dilinə tərcümə I I Maştə-maştə əştim şim bə vılə boğ, 6+5 Səhər-səhər gül bağına girdim Dəşim bə vılə boğ çınime sə vıl, 6+5 Batdım gül ətrinə qızıl gül dərdim, Bılbıli kardişe çımi dıl kəbob, 6+5 Bülbül kəbab etdi mənim bu qəlbim Ha bılbıl bahand, az aşığım bətı, 5+6 A bülbül oxu, mən aşiqəm sənə, Bılbıli hande, niznəme çande, 5+5 Bülbül oxudu sanki yuxudu Ha bılbıl bahand, aşığım bətı. 5+5 A bülbül oxu aşiqəm sənə. II Hay çəmə kəy əvəsori vənəşə 4+7 Ay bizim evimizin yay bənövşəsi, Betı bə çımı dıl lap otəş dəşə, 6+5 Sənsiz bu qəlbimə alov düşəsi, Joqo zındəm çımı conən dıtı şə 4+7 Gedib səninlə ömrümün nəşəsi Ha bılbıl bahand ,az aşığım bəti, 5+6 A bülbül oxu, mən aşiqəm sənə, Bılbıli hande,niznəme çande Bülbül oxudu, sanki yuxudu, Ha bılbıl bahand ,aşığım bətı. A bülbül oxu aşiqəm sənə 119 III Boğədə eşğiku handeydə bılbıl, 6+5 Bağda məhəbbətdən oxuyur bülbül, Bənə otəşi vəşeydə əçəy vəl, 5+6 Onun eşqindən od tutub yanır gül, Bənə dıyo ləpə jəydə çımı dıl, 6+5 Dəniz kimi ləpələnir bu könül, Ha bılbıl bahand, az aşığım bəti, 5+6 A bülbül oxu mən aşiqəm sənə, Bılbıli hande, niznəme çande Bülbül oxudu sanki yuxudu, Ha bılbıl bahand ,aşığım bətı A bülbül oxu, aşiqəm sənə. IV Əvəsore, hanı-hıtdə əşdəmon, 4+7 Bahar gəlib oyanmışıq uyğudan, Qədə-qədə tilisimədə beştəmon, 4+7 Qurtuluruq tilsimdən,qayğıdan, Əmə ısə bənə həşi vəşdəmon, 4+7 Günəş kimi biz yanırıq duyğudan Ha bılbıl bahand, az aşığım bəti, 5+6 A bülbül oxu, mən aşiqəm sənə, Bılbıli hande, nizname çande, Bülbül oxudu, sanki yuxudu, Ha bılbıl bahand, açığim bəti. A bülbül oxu, aşiqəm sənə. Dörd bənddən ibarət bu şeirdə qoşma prinsipinə uyğun olaraq misraların yarımmisralarının heca birləşmələri ikinci bəndin birinci və üçüncü, dördüncü bəndin birinci, ikinci və üçüncü misralarında 4+7, birinci bəndin birinci, ikinci və üçüncü, ikinci bəndin ikinci misrasında, üçüncü bəndin birinci və üçüncü misralarında 6+5, birinci və ikinci bəndin dördüncü misrası, üçüncü bəndin ikinci və dördüncü misrası, dördüncü bəndin dördüncü misrası isə 5+6 şəklində birləşir. Bu misraların oxunuşundan sonra iki misralı nəqarət hər dəfə təkrar olunur. Bu qoşma tipli şeirin məzmununda yarın sevgisinin təbiətlə, quşların və bülbülün oxunması ilə, səhər- səhər qızılgülün açması ilə müqayisəli şəkildə təsvir olunub. «Ə sefi məstən vəyü» («Almanı alma gəlin») halay rəqs mahnısında əsasən üç bəndlik bayatıdan istifadə edilmişdir. Burada birinci bənd misraları halaybaşlığ kimi əks olunur. Bu halaybaşlığının birinci misrası mahnının hər bənd misralarından sonra təkrar olunur. Hər bəndin sonunda isə halaybaşlığ bənd misraları bütünlükdə səslənir. Bu da mahnıya çərçivəli quruluş verir. « Almanı alma gəlin » adını özündə ifadə edən bu mahnı, gəlinin ədəb-ərkan qaydalarına riayət etməsi, onun yüksək əxlaqi keyfiyyətlərinin digərlərinə nümunə olması əsas məqsəd kimi 120 qarşıya qoyulmuşdur. Bayatının birinci bəndi birinci dəstənin ifa etdiyi melodik cümləyə əsaslanır. Burada birinci bəndin iki misrası cavab cümləsində isə digər iki misrası istifadə olunur. Bayatıda « A sefi məstən vəyü » kimi qəbul edilən birinci bəndin birinci misrasına əsaslanan halaybaşlığ, ikinci və üçüncü bəndlərdə, birinci və ikinci dəstənin deyişməsi şəklində öz əksini tapır. İkinci dəfə yalnız halaybaşlığını birinci dəstənin oxuduğu bəndin misralarının hər birinin oxunuşundan sonra replika şəklində daxil edilir. Birinci bəndin birinci, ikinci bəndin ikinci və dördüncü, üçüncü bənd isə bütövlükdə 3+4, birinci bəndin ikinci və dördüncü, ikinci bəndin üçüncü misraları 2+5, ikinci bəndin birinci misrası 4+3 şəklində yarımmisraların heca birləşmələri öz əksini tapır. Talış dilində Azərbaycan dilinə tərcümə A sefi məstən vəyü, 3+4 Almanı alma gəlin Bıstən eməğand, vəyü, 5+2 Al yerə salma gəlin Çəmə kədə sıxan bəbe, 4+4 Bizim evdə söz olar Bə dıl dəməğand, vəyü. 5+2 Ürəyinə salma gəlin I I Sepoədi roon işığe, 4+3 Sepoədi yolu işıqdır Küçonış həmə sığe, 3+4 Küçələri tam daşlıqdır Nənə bə balə ğıbon, 2+5 Nənə balaya qurban Çı hovon yaraşığe 3+4 Bacılara yaraşığdır II II Nıznəme kəynə omə, 3+4 Bilmədim nə vaxt gəlib Bə daston xıynə nome, 3+4 Əlimə həna gəlib Aşığon qitə-qitə, 3+4 Aşıqlar qoşa-qoşa Bo kinə daynə 4 omə 3+4 Qızıma dayna gəlib 4 Dayna - elçi payı, dayonə - pay, bəxşiş Yüklə 15,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|