99
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 142-ci
maddəsinə əsasən, yerli özünüidarəni bələdiyyələr həyata keçirir.
Bələdiyyələr seçkilər əsasenda yaradılır.
Bələdiyyələrin statusunun əsasları bu Konstitusiya ilə,
bələdiyyələrə seçkilərin qaydaları isə qanunla müəyyən edilir.
Bələdiyyələrə seçkilərin qaydaları haqqında Azərbaycan
Respublikası Qanununun 1-ci maddəsinə əsasən, Azərbaycan
Respublikasında yerli özünüidarəni həyata keçirən bələdiyyələri
Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları bu Qanunla müəyyən
edilmiş qaydada çoxmandatlı seçki əraziləri üzrə ümumi, bərabər,
birbaşa seçki hüququ əsasında sərbəst, şəxsi və gizli səsvermə yolu
ilə seçirlər.
Bələdiyyələrə seçkilərin qaydaları haqqında Azərbaycan
Respublikası Qanununun 2-ci maddəsinə əsasən, bələdiyyələrin
səlahiyyət müddəti 5 ildir.
Bələdiyyələrin səlahiyyətləri onların ilk iclas günü başlanır və
yeni seçilən bələdiyyələrin birinci iclas günü başa çatır. Bələdiyyə
üzvlərinin səlahiyyətləri yalnız bələdiyyənin səlahiyyət
müddətində qüvvədədir.
Həmin Qanunun 3-cü maddəsinə əsasən, seçkilər günü 18
yaşı tamam olan və yaşı 18-dən yuxarı olan Azərbaycan
Respublikası vətəndaşlarının bələdiyyələrə üzv seçmək hüququ
vardır.
Seçkilər günü 21 yaşı tamam olan və yaşı 21-dən yuxarı olan
Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları bələdiyyələrə üzv seçilə
bilərlər.
İcra hakimiyyəti orqanlarında işləyən vəzifəli şəxslər, hakimlər,
hüquq mühafızə orqanlarının işçiləri, din xadimləri, hərbi
qulluqçular bələdiyyə üzvü seçilə bilməzlər. İcra hakimiyyəti
orqanlarında işləyən vəzifəli şəxslərin, hakimlərin, hüquq mühafizə
orqanlarının işçilərinin bələdiyyə üzvlüyünə namizədliyi qeydə
alındıqdan sonra 3 gün ərzində onlar tutduqları vəzifədən azad
olunmalı və bu barədə müvafiq sənədi ərazi seçki komissiyasına
təqdim etməlidirlər. Bu qaydaya riayət olunmadıqda həmin
şəxslərin qeydiyyatı ləğv edilir.
100
Məhkumluğun ödənilməsindən və ya götürülməsindən asılı
olmayaraq, Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsində
nəzərdə tutulan ağır cinayətlərə görə məhkum olunmuş şəxslər,
məhkəmənin qanuni qüwəyə minmiş hökmü ilə azadlıqdan
məhrumetmə yerlərində cəza çəkənlər bələdiyyə üzvü seçilə
bilməzlər.
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə
müəyyənləşdirilmiş qaydada fəaliyyət qabiliyyətsizliyi təsdiq
edilmiş şəxslər bələdiyyələrə seçkilərdə iştirak edə bilməzlər.
Mənşəyinə, siyasi baxışlarına, sosial və əmlak vəziyyətinə, irqi
və milli mənsubiyyətinə, cinsinə, təhsilinə, dilinə, dinə
münasibətinə, məşğuliyyət növünə və xarakterinə görə Azərbaycan
Respublikası vətəndaşlarının seçki hüquqlarının qanunvericilikdə
nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, birbaşa, dolayısı ilə və ya
başqa şəkildə məhdudlaşdırılması qadağandır.
Bələdiyyə üzvlərini seçicilər bilavasitə seçirlər.
Seçicilər şəxsən və gizli səs verirlər. Seçkilərdə seçicilərin öz
iradəsini ifadə etməsi üzərində nəzarətə yol verilmir.
Bələdiyyələrə seçkilərin qaydaları haqqında Azərbaycan
Respublikası Qanununun 4-cü maddəsinə əsasən, bələdiyyələrə
seçkiləri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti təyin edir.
Seçkilərin təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin fərmanı rəsmi dərc edilir.
Bələdiyyələrə seçkilər üzrə səsvermə bazar günü keçirilir.
Bələdiyyələrin səlahiyyətlərinin qurtarmasına ən geci 120 gün
qalmış yeni seçkilər təyin edilir.
Həmin Qanununun 5-ci maddəsinə əsasən, majoritar seçki
sistemi əsasında seçki əraziləri üzrə aşağıdakı sayda bələdiyyə
üzvləri seçilir:
− 500-dən az əhalisi olan ərazilərdə - 5 bələdiyyə üzvü;
− 500-dən 1000-dək əhalisi olan ərazilərdə - 7 bələdiyyə üzvü;
− 1000-dən 5000-dək əhalisi olan ərazilərdə - 9 bələdiyyə üzvü;
− 5000-dən 10000-dək əhalisi olan ərazilərdə - 11 bələdiyyə üzvü;
101
− 10000-dən 20000-dək əhalisi olan ərazilərdə - 13 bələdiyyə
üzvü;
− 20000-dən 50000-dək əhalisi olan ərazilərdə - 15 bələdiyyə
üzvü;
− 50000-dən 100000-dək əhalisi olan ərazilərdə - 17 bələdiyyə
üzvü;
− 100000-dən 300000-dək əhalisi olan ərazilərdə - 19
bələdiyyə üzvü seçilir.
Azərbaycanda seçki sahəsində həyata keçirilən islahatların
məntiqi davamı kimi Seçki Məcəlləsinin layihəsi hazırlanmışdır.
Venesiya ekspert komissiyasının iştirakı ilə hazırlanan Seçki
Məcəlləsində Azərbaycan Respublikası parlamenti -Milli Məclisin
deputatlarının, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin,
bələdiyyələrin seçkilərjnin təşkili və keçirilməsi qaydalarım,
ümumxalq səsverməsinin - referendumun təşkili və keçirilməsi
qaydalarını müəyyən edir.
Azərbaycan Respublikasının Cinayət Qanunvericiliyində
vətəndaşların seçki hüququnun həyata keçirilməsinə mane olan
hallara qarşı müvafiq cəza siyasəti təsbit olunmuşdur.
Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin 159-cu
maddəsi seçki hüquqlarının həyata keçirilməsinə mane olma ya
görə məsuliyyət nəzərdə tutur.
CM-nin 159-cu madəsinə əsasən, vətəndaşın seçki hüquqlarının
həyata keçirilməsinə, habelə ümumxalq səsverməsində
(referendumda) iştirak etməsinə mane olma - minimum əmək haqqı
məbləğinin yüz mislindən beş yüz mislinədək miqdarda cərimə və
ya yüz elli saatdan iki yüz qırx saatadək ictimai işlər və ya altı
ayadək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır.
Eyni əməllər:
− ələ alma, aldatma, hədələmə, zor tətbiq etməklə və ya zor
tətbiq etmə hədəsi ilə;
− qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs və ya mütəşəkkil dəstə
tərəfindən törədildikdə;
Dostları ilə paylaş: |