180
Biri həyas
ızl
ığa
etmişsə adət,
Özgə həyas
ına verərmi qiymət?
Çox olmuş əlli il yaxş
ı qalan ad
Bir çirkin iş ilə olmuşdur bərbad!
Qaz
ı dostlar
ın
ın fikrini bəyəndi, onlar
ın xeyrxahl
ığ
ına qarş
ı
təşəkkür etdi, və dedi: – Mənim haqq
ımda əziz dosqlar
ım
ın dedikləri
tamamilə düzdür, ona etiraz ola bilməz, çünki doğru sözdur, lakin:
Beyt
Nə qədər kefindir elə məzəmmət
Zəncini yumaqla ağarmaz əlbət.
181
Beyt
Bu dünyada
səni mənə unutduran iş varmı?
Baş
ı qopmuş bir ilanam, q
ıvr
ılmasam olarm
ı?
Bunu deyib onu yola gətirmək üçün adam sald
ı, mal tökdü, pul
xərclədi, hədiyyə ald
ı. Demişlər ki, kimin q
ız
ıl
ı qovluğundad
ır, onun
gücü də öz qolundad
ır; kimin dünyada kisəsi boşdur, onun da
dünyada heç kəsi yoxdur.
Beyt
Q
ız
ıl
ı kim görsə ona baş əyər
Dəmirqol tərəzi olsa da əgər.
Müxtəsər,
bir gecə aranı xəlvət eləmişdilər ki, darğaya da xəbər
çatd
ı. Qaz
ı bütün gecəni şərab içir, sevgilisinin gah sağ
ına, gah
soluna keçir, məhəbbətin şiddətindən belə zümzümə edirdi:
Şer
Ey kaş xoruz banlamas
ın bu səhər erkən,
Aşiqlər hələ doymad
ı məşuqələrindən
Yatd
ıqda yar
ın sən oyaq ol, fürsəti vermə,
Bu ömrü, amand
ır, belə bivayə keçirmə.
Məsciddən azan
səsləri yüksəlsə də hər an,
Ya təbl sasi qalxsa Atabəy saray
ından.
Sən açma xoruz gözləri tək ləbləri zinhar,
Əfsanə demə, etmə sən ez sirrini izhar.
Qaz
ı bu vəziyyətdə idi ki, yax
ın adamlar
ından biri gəlib dedi: –
Nə oturmusan qalx, nə qədər bacar
ırsan tez qaç! Pax
ıllar
ın sənə
həsəd apar
ıb xəbərçilik etmişlər, bəlkə də haqq demişlər. Nə qədər ki,
fitnə odu alovlanmay
ıb, bəlkə onu tədbir suyu ilə söndürək,
sabaha
qalsa güclənib yanğ
ına çevrilər, yay
ıl
ıb dünyan
ı bürüyər.
Qaz
ı gülümsəyərək ona baxd
ı və dedi:
Şer
182
Şirlər ov üstünə pəncə açanda,
Nə fayda itlərin hürüşməsindən.
Yar
ınla üz–üzə söhbət elə, qoy
Əlinin dal
ın
ı çeynəsin düşmən.
O
gecə şaha da məlumat verdilər ki, sənin ölkəndə belə bir
murdar hadisə baş vermişdir, əmrin nədir?
Şah dedi: – Mən onu əsrimizin görkəmli alimi, misilsiz qaz
ıs
ı
kimi tan
ıy
ıram, ola bilər düşmənləri bu hadisəni onun haqq
ında
uydurmuş olalar,
bu məsələni yoxlamayınca mən ona inana
bilmərəm. Ağ
ıll
ı adamlar deyiblər:
Şer
Hirslənib q
ıl
ınca tezcə əl atsan,
Sonra peşmanç
ıl
ıq baş verər inan.
Qaz
ın
ın yan
ına gəldi. Gördü şam yan
ır, oğlan oturub, şərab
dağ
ıl
ıb, qədəh s
ınd
ır
ıl
ıb, qaz
ı isə özündən getmiş, dünyadan bixəbər,
məst, sərxoş, bihuş, mədhuş bir halda yat
ır. Şah ehmalCa qaz
ın
ı
oyadaraq ahəstə dedi: – Dur, günəş ç
ıxm
ışd
ır.
Qaz
ı işin nə yerdə olduğunu başa düşüb soruşdu:
–
Hans
ı tərəfdən ç
ıxm
ışd
ır?
Dedi:
–Hər gün ç
ıxd
ığ
ı tərəfdən, məşriqdən.
Dedi:
–Allaha
şükür olsun ki,
tövbə qapılar
ı hələ aç
ıqd
ır, hədisdə
deyilib: «Tövbə qap
ılar
ı o zaman bağlanar ki, günəş məğribdən ç
ıx-
s
ın». İlahi tövbə edirəm, bağ
ışlanmağ
ım
ı istəyirəm.
Şer
Mənə iki şeyi tutdular nöqsan,
Qarabəxt dedilər bir də ki, nadan.
Sən məni həbs etsən, haqd
ır, yeri var,
Əfv etsən cəzadan daha xoş olar.
Şah dedi: – İndiki halda, öldürüləcəyini bildikdən sonra tövbənin
faydas
ı yoxdur, hətta
bu barədə belə bir ayə də vardır: «Cinayətdən
sonra tövbənin xeyri yoxdur».
183
Şer
O oğrunun tövbəsindən nə fayda,
Ki, kəməndi ata bilmir saraya.
Ucaboya «meyvə dərmə» deməli,
Gödəklərin onsuz da çatm
ır əli
.
Belə bir iyrənc iş tutduqdan sonra bağ
ışlanmağ
ın qeyri-müm-
kündür.
Şah bunu decək, çəza müvəkkilləri tökülüb qaz
ın
ın əl-ayağ
ın
ı
bağlad
ılar.
Qaz
ı dedi: – Şaha deyəcək mənim daha bir sözüm qalm
ışd
ır. Şah
eşitdi və dedi: – O nə sözdür?
Qaz
ı dedi:
Şer
Ətəyindən məlamət yağd
ıranda mənə sən.
Zənn etmə ki, əlimi üzərəm ətəyindən.
Bu günah ki,
mənim var, xilas olmaq çətindir,
Bircə ümid qal
ıbd
ır, o da kəramətindir.
Şah dedi: – Bu şeri çox gözəl dedin, sözü qəribə bir məharətlə
yerində işlətdin. Lakin əqlə müvafiq, şərə mütabiq olmaz ki, sənin bu
günkü haz
ırcavabl
ığ
ın can
ın
ı mənim əlimdən xilas etsin. Əmr
edəcəyəm səni saray qülləsindən ats
ınlar ki, başqalar
ı da
görüb ibrət
als
ınlar.
Dedi: –Ey yer üzünün allah
ı, mən sənin xanədan
ın
ın yetişdirmə-
siyəm, özü də bu günah
ı tək mən etməmişəm, çoxlar
ı etmişlər,
başqalar
ın at ki, mən ibrət al
ım.
Şah
ı gülmək tutdu, təqsirindən keçdi, qətlini tələb edənə isə belə
dedi:
Beyt
Sənin öz can
ında varikən nöqsan,
Neçin başqas
ında eyb axtar
ırsan?