Microsoft Word Sadi Gulustan doc
Yüklə 4,55 Kb. Pdf görüntüsü
|
194 borcudur. Şer Kiçik ikən har uşaq edilməzsə tərbiyət, Böyüyəndə görünməz onda ədəb, nəzəkət. Yaş çubuğu, istəsən hər şəkilə salarsan Od qurudub düzəldər o çubuğu nəhayət. Alimin çavabı, oğluna qarşı tələbkarlığı şahın xoşuna gəldi. Ənam bağışladı, xələt verdi, rütbəsini artırdı. 4. Hekayət Məğrib ölkəsində qaraqabaq, acıdil, tündxasiyyət, mərdümazar, gəda təbiət, bədgirdar bir mədrəsə müəllimi gördüm. Sir-sifətini görən müsəlmanların işi düz gətirməz, quran oxumasına qulaq asanların üzü gülməzdi. Bakirə qızlar, pakizə oğlanlar onun əlindən zara gəlmişdilər, nə gülməyə cürət edirdilər, nə danışmağa cəsarət: Gah birinin al yanağına sillə vurardı, gah o birinin əl-ayağını fələqqəyə qoyardı. Müxtəsəri axırda, valideynlər onun qəddarlığını başa düşdülər, döydülər, incitdilər, mədrəsədən qovdular. Dərsləri həlim, yumşaq xasiyyət, mehriban, ehtiyacı olmayınca danışmayan, heç kəsin qəlbinə dəyməyən, könlünə toxunmayan bir müəllimə tapşırdılar. Birinci müəllimin qorxusu şagirdlərin ürəyindən çıxdı, ikinci müəllimin mələk təbiətli olduğunu görüb div xasiyyətli olmağa başladılar. Onun həlimliyinə bel bağlayıb elm oyrənməyi tərk etdilər, oxumaq əvəzinə oyun çıxardır, min bir gələk qururdular, əlindəki yazı lövhələrini bir-birinin başına vurub qırırdılar. Beyt Müəllim olarsa səssiz, mülayim, Uşaqlar bazarda oynayır daim. İki həftədən sonra həmən mədrəsənin yanından keçirdim, gördüm birinci müəllimin könlün alıb yenə öz yerinə qaytarmışlar. 195 Açığını deyim ki, bərk incidim, ixtiyarsız olaraq dedim: «Yenə də bu iblisi bu mələklərə müəllim ediblər?!» Dünyagörmüş hazırcavab bir qoca dedi: 196 Şer Mədrəsəyə göndərdi oğlunu bir padşah, Gümüş bir lövhə qoydu onun yanına həmən. Lövhün başı üstündə qızıl xətlə yazdırdı, Xoşdur ustad cəfası ata məhəbbətindən. 5. Hekayət Bir zahid oğluna əmilərindən çoxlu miras qaldı. O, bunu eyş işrətə israf etməyə başladı. Görmədiyi yaramaz iş, dadmadığı içki qalmadı. Nəhayət ona nəsihət verib dedim: –Oğul, adamın gəliri çaya, eyş–işrət isə dəyirmana oxşar. Yalnız o adam kefi istədiyi kimi xərcləyə bilər ki, kifayət qədər gəliri olsun. Xərçini az elə, yoxdursa gəlir, «Dəniz mahnısında» belə deyilir. «Yağmasa dağlara əgər yağış, qar, Bir ilin içində Dəclə quruyar». –Ağlını başına toplayıb eyş–işrətdən əl çək. Var–dövlətin tükənər, darlığa düşüb peşmançılıq çəkərsən! Kef məclisində çalğıya qulaq asmaq oğlana xoş gəldiyi üçün sözüm qulağına batmadı, etiraz edərək dedi. –Bu günün şadlıq və sevincini sabahkı qəm qorxusu ilə puç etməyi aqıllı adamlar bəyənməzlər. Şer O varlı-dövlətli bəxtəvərlərin, Bəd gündən varmıdır qorxusu bəyəm? Kefindən əl çəkmə bir anda, dostum, Sabahkı gün üçün bü gün çəkmə qəm. Bundan əlavə mən səxavət taxtında oturub, mərhəmət kəmərini belimə bağlamışam və əliaçıqlıqda camaat içində şöhrət qazanmışam. 197 Şer Kimin səxavətdə çıxdısa adı, Pulu saxlamağı o bacarmadı, Elə ki, yaxşı ad qazandı insan, Kərəm qapısını bağlamaz bir an. Nəsihət qəbul etmədiyini və mənim isti nəfəsimin onun soyuq dəmirinə təsir etmədiyini gördükdə, öyüd verməkdan əl çəkdim, onunla dostluğu kəsdim və filosofların bu sözünü yerinə yetirdim: «Sən sözünü de, qəbul etməsələr, özləri təqsirkardırlar». Şer Sözünə yoxsa da bir qulaq asan, Sən yenə öyüd ver mərd-mərdana. Çox çəkməz görərsən döşünə döyən İlişib düşəndə dara, zindana, Əlini dizinə vurub söyləyir: Kaş qulaq asaydım o mərd insana. Az keçdikdən sonra, necə ki, düşünmüşdüm, elə də oldu. Onu acınacaqlı bir vəziyyətdə gördüm: paltarlarına yamağı yamaq üstün dən vurub, bir loğma çorək üçün dilənirdi. Əhvalına ürəyim yandı, bu halda onu, danlamağı və yaralı ürəyinə duz səpməyi insafsızlıq hesab edib öz-özümə dedim: Şer Yaramaz bir hərif məstlik zamanı, Düşünməz ki, sabah qalacaq darda. Ağaclar baharda meyvə versə də, Qış fəsli lüt qalar soyuqda, qarda. 6. Hekayət Bir şah oğlunu bir ədibə tapşırıb dedi: –Bunu öz övladın kimi tərbiyə et! 198 Ədib baş, əyib hökmdarın tapşırığını qəbul etdi. O, uzun müddət oğlanın tarbiyəsilə məşğul olub, səy göstərdisə də, heç bir fayda vermədi. Ədibin öz oğlanları isə elm və bilikdə şöhrət tapdılar. Şah ədibə qəzəblənib dedi: –Vədə xilaf çıxıb, tapşırığımı sədaqətlə yeriiə yetirmədnn. Ədib dedi: –Böyük hökmdar bilməlidir ki, tərbiyə eyni idi, qabiliyyət isə müxtəlif! Şer Doğrudur ki, daşdan çıxar cəvahir, Lakin hər daşda bil cəvahir olmaz. Hər yerdən görünər Süheyl 105 ulduzu, Lakin hər məkanda təsir bir olmaz. 7. Hekayət Bir mürşüdün öz müridinə belə dediyini eşitdim: – Əgər insan övladı ruziyə bağlı olduğu qədər ruzi verənə baqlı olsaydı, mövqeyi mələklərdən üstün olardı. Şer Allah səni unutmadı öz ananın bətnində, Ki huşsuz və hissiz olan bir nütfəydin o zaman. Belə yazıq vəziyyətdə qaranlıq bir guşədə. Əta etdi sənə: əqal, nitq, şüur, camal, can. Əllərində yaratdı o xoş düzülmüş on barmaq, İki güclü qol düzəldib asdı iki yanından. Ey hümmətsiz, indi necə xəyalına gəlir ki, Gün keçdikcə unudacaq səni böyük yaradan. 8. Hekayət Gördüm bir ərəb oğluna hey belə deyir: – Ey oğul, qiyamət günü səndən soruşacaqlar əməlin nədir, soruşmayacaqlar atan kimdir. 199 Şer Gəbə örtüyünü öpməyirlər ki, Onu toxumuşdur bir ipək qurdu. Bəlkə o, bir əziz kəslə oturub, Onun şərəfilə möhtərəm oldu. 9. Hekayət Alimlərin yazdığına görə əqrəbin doğumu başqa heyvanların doğumuna oxşamaz. Əqrəbin balası anasının qarnını deşib bayıra çıxar. Buna görə onların yuvasından əqrəb qabıqları tapılar. Bir gün bir hökmdarın yanında həmin məsələ haqqında danışdım. O dedi: –Mən də bu sözün doğruluğuna inanıram, şübhəsiz bu cür də olmalıdır, çünki ancaq kiçiklikdə anası ilə belə rəftar edən, böyüklükdə belə bir şöhrət tapar və hörmət qazanar. Şer Oğluna vəsiyyət edərkən ata, Dedi gəl unutma bu nəsihəti, Kim sadiq olmasa öz nəsəbinə, Nə bir dostu olar, nə də hörməti. 10. Hekayət Yoxsul bir dərvişin arvadı hamilə idi, doğum vaxtına az qalırdı, dərvişin isə ömründə uşağı olmamışdı. Dedi: – Əgər allah mənə oqul versə, əynimdəki xirqədən başqa nəyim varsa hamısını fəqar-füqəraya bağışlayacağam. Təsadüfən oğlu oldu, əhdini yerinə yetirib var-yoxunu dərvişlərə payladı. Şam səfərindən qayıdarkən yolum o kənddən düşdü, kefini soruşdum, dedilər zindandadır. Səbəbini bilmək istədim. Dedilər: – Oğlu şərab içibdir, dava edibdir kimin isə qanın töküb qaçıbdır. Onun əvəzinə atasının boynuna kəndir salıb, ayağına zəncir vurub aparıblar. Yüklə 4,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|