Microsoft Word ++++Secki huququ\3005. doc

172 
 
 
eyniliklərdir).  Əks  elementlərin  hərəkətləri  onları  ya  bir-
birindən  uzaqlaşdırır  (itələyir),  ya  da  birləşdirir.  Burada  hədəf 
eyni  olduqda,  yəni,  mübarizə  obyekti,  predmeti  (cisim  və 
qeyri-cismi 
vasitələr) 
eyni 
olduqda 
hərəkətlər 
eyni 
istiqamətlərə yönəlir. Bu zaman enerji birləşməsi meydana gələ 
bilir.  Əksliklərin  (burada  əksliklər  dedikdə,  eyni  maraqları 
nümayiş  etdirən  əks  tərəflər  nəzərdə  tutulur)  eyni  hədəf 
uğrunda mübarizəsi mübarizənin mahiyyətini aşkarlayır və real 
niyyətləri  və  məqsədləri  üzərə  çıxarır.  Deməli,  mübarizə 
ə
slində  məqsəd  və  maraq  hədəflərini  üzərə  çıxarmaq 
vasitəsidir.  Hədəfə  çatmaq  isə  müəyyən  mücərrəd  müstəvidə 
enerji 
bolluğunun 
yaranması 
deməkdir. 
Hədəflərin, 
məqsədlərin və mübarizələrin birləşməsi əslində, hərəkətləri və 
hərəkətdə olan elementləri şərti sonluq olaraq bir araya gətirir. 
Şə
rti  sonluqda  isə  enerji  toplumu  yaranır.  Mübarizə  burada 
inkişafın  əsaslarını  yaradan  vəziyyət  kimi  xüsusi  əhəmiyyət 
kəsb edir. 
Ə
ksliklər  və  onların  mübarizəsi  proseslərin  sistemləş-
məsinin  əsaslarını  yaradır.  Əksliklər  həm  hərəkət,  həm  də 
hərəkətsizlikdə meydana gəlir. Əksliklər bir-birini bağlayır. Bu 
anda mübarizə mütləq və nisbi sonluq, eləcə də mütləq və nisbi 
başlanğıclarda  özünü  göstərmiş  olur.  Müəyyən  trayektoriya 
üzrə  baş  verən  hadisələrdə  müəyyən  anlar  bir-birini  bağlayır. 
Ə
ksliklər  (müsbət  və  mənfini  özündə  əks  etdirən  vəziyyətlər, 
proseslər,  elementlər)  inkişafın  əsasını  yaradır.  Əkslilərin 
mübarizəsi zamanı ədalət müəyyən olunur və həqiqət reallaşır. 
Təfəkkürü aydınlaşır və ədalət gerçəkləşir. 
Seçki  prosesləri  özündə  əkslikləri  əks  etdirir.  Bu  təbiidir 
ki,  seçki  prosesinin  əksi  ümumilikdə  seçki  proseslərinin 
olmamasıdır.  Lakin  buna  görə  seçkini  təşkil  etməmək  düzgün 
deyil.  Əkslikləri,  məhz  prosesin  daxilində  axtarmaq  daha 
məqsədəuyğundur.  Hərəkətlər  daxilində  olan  əksliklər  məhz 
inkişafın 
ə
sasını 
meydana 
gətirir. 
Yəni, 
mübarizədə 

---

173 
 
 
elementlərin  əks  mövqeləri  onların  enerjilərinin  toplanmasına 
səbəb  olur.  Mübarizənin  dfaxilində  olan əksliklər inkişaf  üçün 
şə
raitin  yetişməsinə  kömək  edir.  Mübarizəsiz,  hərəkətlərsiz 
ə
ksliklərin  birləşməsi  mümkün  deyil.  Əksliklər  sayəsində 
reallıq  və  həqiqətin  müəyyən  olunması  halları  meydana  gəlir. 
Məhz  əksliklərin  mübarizəsi  harmoniya  və  tarazlığı  yaradır. 
Çünki  əksliklər  məhz  təqribi  bərabər  potensiala  malik  olan 
tərəflər olurlar. Əksliklərin müəyyən olunmasında məhz tərkub 
bərabərliyi  (kütlə,  həcm,  kəmiyyət  baxımından)  böyük  önəmə 
malik  olur.  Əksliklərin  mübarizəsindən  təqribən  eyni  gücə 
malik  olan  elementlərin  mübarizəsi  meydana  gəlir.  Deməli, 
mübarizə  müəyyən  bir  trayektoriyada  əksliklərin  (eyni  gücdə, 
ölçüdə, çəkidə, həcmdə olan elementlərin) meydana gəlməsinin 
ə
saslarını  yaradır.  Əksliklərin  mübarizəsi  müqayisədə  məhz 
harmoniyanın  yaranmasının əsaslarını təşkikl edir. Buradan da 
belə  bir  məntiqi  nəticə  ortaya  çıxır  ki,  mübarizə  harmoniyanı 
(harmonik  vəziyyəti)  yaradır,  harmonik  vəziyyət  bərabərliyi, 
bərabərlik vəhdəti-güclərin birləşmısini, güclərin birləşməsi isə 
inkişafı  şərtləndirən  enerjini  formalaşdırır.  Əksliklərdən  ibarət 
olan  müstəvidə  müxtəlif  elementlər  vahid  enerji  mənbəyindən 
qidalanırlar  və  öz  imkanlarını  çoxaldırlar.  Bu  baxımdan  da 
mübarizə  inkişafın  əsaslarını  yaradır,  mübarizədə  iştirak  edən 
güclü elementlərin sayını çoxaldır. 
Seçki  mübarizədir  və  mübarizəni  həyata  keçirmək 
vasitəsidir.  Seçki  mübarizəni  istiqamətləndirmək  üsuludur. 
Seçki  prosesləri  zamanı  güclərin  faydalanması,  böyüməsi 
imkanları  meydana  gəlir.  Seçki  prosesində  bir-birinə  əks  olan 
maraqlar mübarizədə daha böyük enerjini meydana gətirə bilir. 
Ə
ksliklər  bir-birinə  enerji  verirlər  və  qeyri-müəyyənliyi 
müəyyənliyə  çevirə  bilirlər.  Buradan  da  böyük  mübarizə 
sahələri formalaşır.  
 
 

---

174 
 
 
Qrafiklər bölməsi 
 
 
Щцгугларын  (субйектлярин  щцгуглары)  ийерархик  тяснифатыны 
якс етдирян схем-щцгугларын цмумиляшдирилмяси 
 

---

175 
 
 
 
Инсан  щцгугларынын  тяснифатыны  (бюлэц 
цзря) якс етдирян схем 
 
График-2 
 
Мцлки 
щцгуглар  
 
Сийаси 
щцгуглар  
 
База истигамятляри  
 
Сосиал-игтисади 
вя мядяни 
щцгуглар 
 
База вя али 
мязмунлу 
щцгуглар 
 
Дювлятин бир тяряф 
кими щцгугу-
дювлят щцгугу 
 
Дювлят щакимиййятиндя 
тямсил олунмаг щцгугу; 
дювляти тяшкил етмяк 
щцгугу 
 
Сийасятдя, 
сийаси 
идарячиликдя 
иштирак 
щцгугу 
Конститусийа щцгугу 
 
Жямиййятин дювлятдя 
тямсил олунма щцгугу. 
Дювлятин мянбяйи 
жямиййятдир. Дювлят 
жямиййятя хидмят 
цчцндцр. 
Жямиййятдя 
йашамаг 
щцгугу
 
Дювлятдя 
йашамаг 
щцгугу 
Дювлятин идаряетмя 
щцгугу: тянзимлямя-
ижраетмя, о жцмлядян 
тяшкилетмя, нязарятемя 
вя фяалиййяти иля баьлы 
олан диэяр щцгуглары  
Щяйатда 
йашамаг 
(мювжуд 
олмаг) 
щцгугу-,бцтцн 
щцгуглар(универсал  вя 
фярди 
конкрет 
щцгуглар) 
 
Мязмунуна эюря 
-тябии вя тябии 
фяалиййятдян 
доьан позитив 
(тюрямя)
 
щцгуглар
 
Бюлэц шярти 
характерлидир. 
Чцнки жямиййят 
вя дювлят 
вящдятдядир 
Жямиййятин бир 
тяряф кими 
щцгугу-жямиййят 
щцгугу 
Инзибати щцгуглар  
 
Инсан 
щцгуг вя 
азадлыглары
нын 
мцдафиясин
дян иряли 
эяляряк-
дювлятин 
жяза тятбиги 
щцгугу 
 
Дювлятин вя халгын щакимиййяти тяшкил 
етмяк щцгугу 
 
Цмумхалг 
щцгугу 
 

---