Microsoft Word Son redakt?Araz b?y?

 
45
Sözsüz  ki,  N.Makiavelli  kimi  sir  v t nli  olan  ortaça ların  adlım 
filosofunun  intiqamcıl  ruhundan  sıçrayan  bu  sobjektl r  taliya  mill tin  
hükümdarlıq  ed n  Fransa  imperiyasına  qar ı  xo   niyy tli  tezist  kimi 
dü ünülm lidir.  O  taliyanın  bir  daha  sir  dü m m si  üçün  cabbar 
dövl tl r  kimi  cabbar  olmasını  ist yirdi.  O,  taliya  mill tini  qoruyacaq 
güclü  hriyar axtarı ında idi. Bir sözl   taliya ba ımsız olmalıdır.  taliya 
bir  daha  böyük  dövl tl r   yem  olmasın  diy ,  özü  böyüm lidir.  taliya 
mill tinin  ya aması  üçün  qutsal  xlaqlıqdan  sa,  heç  d   yax ı  olmayan 
cabbar 
hryar  g r kir.  Ola  bilsin  ki,  qutsal  xlaqçılıq,  yolunu  azıb 
taliyanı  bir  daha  dü m nl r   qapdırsın,  amma  cabbar  hriyar  özünd n 
öteri  olsa  bel   taliyanı  n   dü m nl r   v   n   kilisaya  qapdırmayacaqdır. 
B lk   d   Makiaveliy   gör ,  taliyan  etniki  t m li  üz rind   qurulacaq 
taliya  hryar dövl tçiliyi, azad  taliya toplumunun mill t m si yolunda 
tanrı göst ri dir. Niy  ki, uzun zaman qalib imperiyalara m lub olan bir 
toplum, azad olandan sonra bel , a a ılanmı  psikolojid n normal duruma 
keçm k  üçün  do ma  v   ötk m 
hryara  möhtac  görün c kdir.  Dem k, 
taliya  skolarizmini  söküb,  mill ti  imperiyalara  t slim  ed n  kilisanın 
m lubiyy tind n  qurtarmaq  üçün,  do ma 
hriyarın  olması  lahi  mir 
kimi sayılmalıdır. 
 
Bir çox sosioloq dü ünürl rin axtarı ında, insan  sas objekt sayılır. 
nsanın  üz rind   çarpıcı  v   paradokslu  ç ki m l r  yapılır.  Biri  insandan 
öteri  düz ni  g r kli  sanır.  Biri  düz nd n  öt ri  insanın  huquqa 
söyk nm sini  ortaya  qoyur.  Ba qası  is   mill t  sarından  qorunan  güclü 
dövl ti  öz  sorqusunun  yanıtı  hesab  edir.  Ancaq  h r  hansı  rtl r  içind  
olursa-olsun  dövl t  il   mill t  arasında  uyqulanan  Huquqsal  -  Siyasal 
qurallılı ın dord – Huquq, Qoruma, Güc, Düz n amilinin v hd ti yalnız v  
yalnız Mill t-Dövl t Dövl tçilik sistemi düzeyind  harmonil ir. Bel  ki, 
mill t  yalnız  öz  milli  kimliyi  yapısı  üz rind   dayanan  halda,  milli 
dövl tini  m nims yib,  onu  qoruyur.  Mill t  yalnız  öz  do ma  dövl ti 
t r find n  qurulmu   güc  alıcı  v   düz n  verici  orqanlara  xo görü  il  
yana ır.  O  ulus
74
 yalnız  ,  öz  do ma  dövl ti  t r find n  ön rilmi   huquq 
normallarına  dayanaraq  milli  qorunma  sistemind   canla-ba la  ortaqlıq 
ed r.  Bunun  t rsi  olaraq,  m lub  mill tl r  üz rind   qurulmu   koloni 
                                                 
74
 mill t 

---

dövl t,  heç zaman  adı  sadalanmı   dörd  mill t-dövl t  ili gi  yapılarını  icra 
sür cin   g tir   bilm z.  Qalib  imperiya  dövl ti  mill t-dövl t 
m kda lı ının üz rind  olu an do al çalarların h llind  etgisiz qalandan 
sonra m lub toplumları tab`e halına g tirm k yolunda, onlara qar ı yalnız 
lind   olan  güc  t tbiqini  ortaya  qoyar.  Bel likl ,  ist r-ist m z  yalnız  bir 
seç n k yoluna dü r. Cabbar Dövl tçilik yoluna!  
 
M lub  mill tl rin  h r  hansı  milli  dir ni m sin   qar ı  önl ml r 
dü ün n  cabbar  dövl t, yaranacaq  milli  çalarlardan  uzaq  olmaq  üçün  h r 
m ld n  önc   öz  do ma  etniki  üz rind   psikoloji  kompania  yaratma a 
ba layar.  Çalı ar  ki,  dö ma  etnikin   sür cli  imkan  açmaqla  onun  psik 
gücünü  a ırı  hala  g tirsin,  özünü  üstün  tutma  x st liyin   u ratsın.  Bu 
durumda  h r  eyin  m rk zl m sin   meydan  açaraq  ölk ni  bir  m rk zli 
mütl qiyy t   yön ld r.  Cabbar  Dövl tl   sir  toplumlar  arasına  açılan 
aranın  günd n-gün   artması  il   ortaya  s rgil n c k  milli  dü m nçiliyin 
izl ri  görünm y   ba layar.  M lub  mill tl rin  cabbar  ve  qasib  dövl t  
qar ı dir nm  gücünün artması il  ölk  bütün siyasal, ekonomi, qorunma, 
sosiyal,  kültür l,  qurumsal  v.b.  alanlarda  gizli  v   yava casına  sava  
pozosionu  alar.  Bu  a amadan  sonra  kims   sava a  dur  diye  bilm z. 
Hakimlik  gücü  il   sir  topluluqlara  divan  tutan  etnik  dövl tin  sava  
ma ınları  bütün  kültür l,  siyasal,  sosial,  psikolojik,  h rbi  v.b.  alanlarda 
yola  dü r.  Öz  do ma  etnikil   psik  birl m sin   gir n  dövl tin  m lub 
topluluqlar  qar ısında  uzun  sür li  hakimiyy t  etm sind   do ma  etnikin 
danılmaz  rolu  olar.  Çünki,  mperaturçu  dövl tin  stratejisinin  böyük  payı 
do ma  etnik  üz rin   qurulur.  Ba qa  anlamla  des k,  koloni  dövl tçilik 
sisteminin  n  son  stratejisi  öz  do ma  etnikini  ba qa  etnikl r  qar ısında 
sg r  yapmaqdır.  Bu  üzd n  qalib  etnik  dövl tin  uzantısının  sonucunda 
qalın etnikl  m lub etnikl rin qar ı sava a girm si d  qaçırılmaz olar.  
 
Buna  b nz r  tablonun  üz rind   dayanan,  Orta  ça ın  ünlü  filosofu 
ngilt r li Tomas Hobbs bel  yazır: “Bu durum h r  eyd n artıq bir sava  
zamanına  b nz yir.  O  zamana  b nz yir  ki,  insan  özünün  ki is l  ( xsi) 
gücü  v   öz l  çıxarından  ba qa  heç  bir  maraq  tanımır.  Bel   durumda, 
lb td   ki,  yer  üzünd   s n t  v   kültürd n  danı maq  olmaz.  ...  yer  v  
zaman d y rl ndirm si yapılanmayacaq, toplum, inc s n t,  d biyyat heç 

---

 
47
biri  olmayacaq.  Onun  yerini  qorxunc  v   ölümcül  d h t  alaraq  insanları 
tük nm z  qorxu  v   ölüm  t hlük sin   sürükl ndir c kdir.  nsan  kims siz, 
yoxsul,  s bi  v   v h i  olunca,  ür yi  d rd   dü üb,  ya amı  is   qisa 
sür c k”.
75
 Ancaq  T.  Hobbsa  gör ,  bu  görüntü  bir  az,  t dbir,  bir  az  da, 
qanunla  gücün  birl m si  il   yum aldılmalı  v   ya adılmalıdır.  Çünki, 
qanunlar  uyqulanmalı,  ba qa  anlamda,  t tbiq  edilm li  v   dü ünc  
çe idliliyini  özünd n  asılı  etm lidir.  Qanunlar  hakiml rin  güc  ölçüsünü 
b lirl ndirm li v  gör vin n  oldu unu tanımlamalıdır. T. Hobbs, bunların 
hamısını  hakim 
lin   verm kl ,  tam  N.  Makiavellinin  seçdiyini 
t sdiql yir.  Ona  gör   ki,  bunların  h r  ikisi  bir  toplumun  içind   çox 
çe idliliyin  çökdürücü  oldu unu  vur ulark n,  toplumun  dövl t  v   mill t 
eyniliyinin  düz n,  güc,  qanun,  güv n  v   qoruma  açısından  g r kli 
oldu unu  ön   ç kirl r.  lkin  modern  dövl tçiliyin  çe idli  ol ularına 
baxmayaraq,  ça da   v   modern  dövl tçiliyin  b lirl nmi   dominant 
(aparıçı)  bir  mill t  üz rind   qurulması  n  do al  v   g r k n  t m l  kimi 
q bul olunmaqdadır. Niy  ki, ça da  v  demokratik dövl tçilik sistemind  
problem, problemini aradan qaldırmaq üçün, problemi problemlikd n azad 
etm k g r kir. Bu, o dem kdir ki, do al olan h r  ey, özlüyünd  problem 
olmasa da, özlüyünd n uzaqla an zaman,  mütl q problem  çevril c kdir. 
Demokratik  v   ça da   dövl tçilikd ,  böhrandan  qaçma    el   bir  a amaya 
çatmı dır  ki,  artıq  onun  üz rind   dialoq  bel   aparılmayır.  Ba qa  anlamla 
deyils ,  modern  dövl tçilikd   problem   çevril c k  h r  hansı  olumsuz 
nüqt ,  problem  olmadan  aradan  qaldırılmalı,  onun  böyüm   enerjisi 
cansizla malıdır.  Bu  üzd n  demokratikl m   sür cin   gir n  h r  hansı 
dövl tin ilk planını kör probleml rin aradan qaldırlması t kil edir.  
 
Sözsüz  ki,  kor  probleml rin 
n  zirv si  “neç   toplumlu 
dövl tçilik”dir.  Tarixs l  faktlara  gör ,  bir  çox  iqtidarlı  dövl tin  sasını 
sarsıdan  güc,  h min  dövl tin  hakimiyy tin   boyun  ym k  zorunda  qalan 
etnik  toplumlar  olmu dur.  Sumer  imperatorlu undan  uzanan  Osmanlı 
imperatorlu unad k 7000 illik t sbit olunmu  dövl tçilik sisteml rinin bir 
çoxunun  t m l  pozulma  nüqt sind   etnik  probleminin  oldu u 
görünm kd dir.  Ça da   sosioloqların  ortaq  dü ünc sin   gör ,  h r  hansı 
                                                 
75
 (Devid Epter. Aydınlıq  n n si.  Ettelaate siyasi - iqtisadi. Tehran.1996. Say 105 -106. 
s h. 75)
. 

---