Microsoft Word Son redakt?Araz b?y?
Yüklə 2,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
Göründüyü kimi n ski zamanlardan b ri Türk v Fars kökl ri bir-birind n ayrı olmu , dil, inanc, 67 kültür v bütün ya am alanında özl rin aid olan varlıqlara dayanaraq günümüz q d r uzanmı dırlar. Bu alanda daha d rin v bilims l ara dırmaların i iq üzü görm sin d rind n inanır, min m ki, g nc mill tçi yazarlarımızın verimli v etgili çalı maları mill timizin gizl dilmi tarixini üz çıxarıb, dünyanı g rç kliyimizl tanı ed c kdir. ki aparıcı milli kimlik sentezinden do an barı maz qalib-m lub ili gil r! Bir çox halda iç-iç girmi iki ya neç aparıcı v dominant ulusal varlı ın vahid dövl t ç tiri altında ya aması mümkun olası deyildir. Bu tablo do uda v öz llikl orta do uda olunca qaçırılmazdır v k sinlik qazanır. Ona gör ki, zaman içind h r hansı s b b üzünd n qalib varlı ın dövl t s viy sin yüks lm si il ba qa varlı ların duruqlama dövranı ba layır. Milli kimliyi tapdaq altında qalan m lub olmu r qib mill t keçmi gücünü l g tirm y çalı ark n, dövl ti ld ed n qalib mill t is bütün imkanlardan yararlanaraq ulus-dövl tçilik u runda qar ısına çıxanı aradan qaldırma a çalı acaqdır. qtidarı l keçir n mill t, g r kli v g r km z rtl r altında maddi, m n vi sümürg siyas tin üz tutar. Bu n d nl bel ili gil rin ancaq qalib-m lub olması olduqca do al v sosialoji qurallara gör tam t biidir. Bir çox zaman, bel sor ular da ortaya g lir ki, a) B s neç mill tli imperiya yönlü m rk z dövl t qurulu ları nec uzun sür bel , davam g tir bilirl r? b) V ya bu mill tl ri bir-birin ba layan n kimi gizli güc m rk zi vardır? c) Bu ili gil rin t m lind dayanan n kimi birl dirici m rk z dayana bil r? 67 qid 43 d) N üçün kökd , gövd d , dild , kültürd , tarixs l iddialarda, t m l inanclarda v torpaqda bir-birind n tam ba ımsız olan iki v ya neç aparıcı toplum bir-birin qar ı oaln gizli nifr t v kind n vaz geçmirl r? Tarix giri imin f rqli gir n, zaman - zaman qazandı ı f rqli milli armanlar v iddialara yiy l n n, tarixd ba qa - ba qa imperaturluq v dövl tl r quran iki iddialı v dominant mill t yalnız yenmi - yenilmi 68 mill tl r kimi bir dövl t hegomonlu unda sı ı dırıla bilir. Do al olaraq bu dövl tin demokratik, ça da , modern v düny vi olması da söz qonusu ola bilm z! T rsin olaraq bel dövl tl rin anti insani v anti demokratik olması ba lıca rtl rd n birisidir. V h tta n ön mli g r yi sayıla bil r bel ! Paradokslu kültürl r üz rind qurulan h r hansı dövl tçilik sistemind ulusal d y rl r yalnız qalib kültür v hakim mill t aiddir. Bu tip dövl tl rd m lub kültürl r üçün ulusalliq ansı tanına bilm z, h tta yasaq qanunları t tbiq ola bilir. Bu sisteml r ç rçiv sind ulusal ili gil rin reform yoluyla insancıl demokratiz olması da söz qonusu deyil. Çünki, hakim ovinist h r hansı açılı ı özün qar ı görüb n a ır t pgil rl milli reformları basdırma a çalı acaq. Fars tarixinin ön çıxması il ba lanan Türk-Fars ili gil ri heç zaman normal gedi ata yiy l n bilm mi dir. Çünki, imperia xisl tli olan bu iki mill tin dövl tçilik sistemi güclü oldu u zaman, bölg y t mami il hakim olmaq ist mı , bu yolda is , ist r-ist m z, bir-birinin özgürlüyünü pozma a m cbur olmu lar. mperia dövl tçiliyinin mahiyy tind olan milli ritm siyas ti ist r Türk mperyaları kimi geni qapsamı, ist rs d Fars yarım mperiyası kimi dar qapsamlı sisteml rd a a ı-yuxarı eyni sonuca varmı dır. Niy ki, h r iki sistem öz mütl qliyini saxlamaq üçün ba qasının öz l etnikliyini pozma a çalı acaq v yeri g l rs bütünlükl inkar ed c kdir. Dünyanın tanınmı filosoflarının ortaq dü ünc l rin gör , dövl tçilik bir güc uyqulama sistemidir. H rgah bu sistem öz do ma etnik alanından geni l nm siyas tin üz qoyarsa v ya torpaq geni l ndirm stratejisini h d f kimi götür rs , o zaman ist r-ist m z imperiya sistemli dövl t çevrilib, ba lı mill tl rin varlı ına, dolayı 68 qalib - m lub yollarla hücum etm k g r yind olacaqdır. Onlara gör , modern dövl tçiliyin n t m l ikiliyi Huquqsallıq v Siyasallıqdır. V bu iki t m l yapının birl m sind n ortaya qoyulan “toplumsal anla manın„ 69 gör vi is m d ni v t nda lıq yaratmaqdır. Göründüyü kimi, sorunun üç bucaqlı bir yanıtı ortaya qoyulur. Bel ki, sorunu F ls fil dirm d n, onun deoloji yönt mini b lli etm d n, Siyasi görüntüsün yeti m k mümkun olası deyil. Olmayınca da, sözsüz ki, dövl tçilikd t m l rolu olan hüquqsal - siyasal qurallılıq yerin cabbar dövl tçiliyi 70 yaranar. Dünyanın bir çox özgür v ba ımsız siyasi dü ünürl rin 71 gör , h rgah toplumsal ba lılıq örn k bir toplumun qalib etnikinin dil, din, kültür, g l n k v bir sözl ulusal ba lantıların ruhsallı ına qulluq ed bilm s , onda bu n tic ortaya çıxır ki, bu toplumun f ls fi, ideoloji v siyasi yapısında do al ba lantı yoxdur. Bu üzd n orada sözün düz anlamında modern dövl tçilik normasını da görm k mümkun olmur. Ancaq n olarsa olsun, toplumsal ba lılıq olmadan da, dövl t qurmaq olur. T bii ki, bu sayaq dövl tçilik Cabbar Dövl tçilik adlanır. Cabbar Dövl t sistemi n q d r d böyük v geni olsa bel , f ls fi baxımdan açılı maya qadir deyil. Çünki, onun vahid mill t t m li yoxdur. O dövl t bir tör dici qarı qadansa, tök dici dev bir h yulaya b nz r. O yalnız tök dicidir. Onun alt yapısında ruhsalla mı toplum ba lantılar deyil, k sintisiz, sür cli yenik-yenmi ç ki m l r v barı maz anti-nomil r yerl m kd dir. Bu üzd n Cabbar Dövl tçilik öz varlıq f ls f sini yürütm k yolunda mütl qçilig meyl göst rm li, qar ısında t hlük y çevril c k h r hansı m lub toplumun varlı ını milli ritm siyas tin u radacaqdır. Nikolo Makiavelli 72 -nin fikrinc : “ nsanların alt yapısı kötülükl - yax ılıqdan yo rulmu dur. Buna gör , u ur qazanmaq ist y n hakim g r k ki yarı aslan, yarı tülkü olsun!”. 73 69 ictimai müqavil 70 monar i(monarchy) dövl ti 71 müt f kkir 72 Nikolo Makiavelli,1469-1527 ill ri arasında ya amı dır. O, Floransın( taliyanın) Fransadan qurtulu u üçün adlım hriyar s rini yazan filosof v siyas tçidir. 73 (Devid Epter,Aydınlıq n n si, Ettelaate siyasi-iqtisadi, il 1996, N 105-106, S 74). Yüklə 2,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|