abidələri mühafizə orqanlarını əvvəlcədən
xəbərdar etməklə yol
verilir. Abidələr satılarkən onların satın alınmasında üstünlük
dövlətə məxsusdur.
Tarixi, elmi, bədii və digər mədəni əhəmiyyəti olan
əşyalar, onların sahibi olmadıqda və ya sahibi məlum olmadıqda,
yaxud da sahibi qanuna görə həmin əşyalara hüququnu itirdikdə,
qanunla başqa şərt nəzərdə tutulmursa, dövlətin mülkiyyətinə
keçir.
Maddə 6. Tarix və mədəniyyət abidələrinin növləri
Tarix və mədəniyyət abidələrinə bu qanunun 1-ci
maddəsinə uyğun olaraq aşağıdakılar aiddir:
tarix abidələri – xalqın həyatında çox mühüm tarixi
hadisələrlə, cəmiyyətin və dövlətin inkişafı ilə, inqilabi hərəkatla,
Böyük Oktyabr sosialist inqilabı,
vətəndaş müharibəsi və Böyük
vətən müharibəsi, sosializm və komunalizm quruculuğu,
beynəlxalq həmrəyliyin möhkəmləndirilməsi ilə, habelə elm və
texnikanın, xalqların mədəniyyət və məişətinin inkişafı ilə,
görkəmli siyasi dövlət və hərbi xadimlərin xalq qəhrəmanlarının,
elm, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin həyatı ilə əlaqədar
binalar, qurğular, xatirə yeriləri və əşyalar;
arxeologiya abidələri – qədim şəhər yerləri, kurqanlar,
qədim məskənlərin, istehkamların, istehsalatların, kanalların,
yolların qalıqları, qədim qəbiristanlar,
daş heykəllər, qayaüstü
təsvirlər, qədim əşyalar, qədim yaşayış məntəqələrinin tarixi
mədəni təbəqəsinin sahələri;
şəhərsalma və arxitektura abidələri – arxitektura
ansamblları, kompleksləri, tarixi mərkəzlər, məhəllələr,
meydanlar, küçələr, şəhərlərin və digər yaşayış məntəqələrinin
qədim planlaşdırılmasının və tikilişinin qalıqları; mülki, sənaye,
hərbi,
dini arxitektura, xalq memarlığı qurğuları, habelə bunlarla
əlaqədar manumental, təsviri, dekrativ-tətbiqi, bağ-park sənət
əsərləri, təbii landşaftlar;
incəsənt abidələri – monumental, təsviri, dekorativ-tətbiqi
və başqa növ sənət əsərləri;
sənədli abidələr – dövlət hakimiyyəti və dövlət idarə
orqanlarının aktları, digər yazılı və qrafik sənədlər,
kino-foto
sənədləri və səsyazıları, habelə qədim və digər əlyazmaları və
arxivlər, folklor və musiqi yazıları, nadir çap nəşrləri.
Tarixi, elmi, bədii və ya digər mədəni əhəmiyyəti olan
başqa obyektlər də tarix və mədəniyyət abidələrinə aid edilər
bilər.
Maddə 7. Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi
və onlardan istifadə sahəsində dövlət idarəetmə işləri
Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi və onlardan
istifadə sahəsində dövlət idarəetmə işlərini “Tarix və mədəniyyət
abidələrinin mühafizəsi və onlardan istifadə haqqında” SSRİ
qanununa uyğun olaraq SSRİ Nazirlər Soveti, Naxçıvan MSSR
Nazirlər Soveti, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Xalq Deputatları
Sovetinin İcraiyyə Komitəsi, rayon, şəhər, kənd və qəsəbə xalq
deputatları Sovetlərinin icraiyyə komitələri, habelə SSR İttifaqı və
Azərbaycan SSR qanunvericiliyinə müvafiq
surətdə buna xüsusi
vəkil edilmiş dövlət abidələri mühafizə orqanları həyata keçirirlər.
Maddə 8. Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizə
üçün xüsusi vəkil edilmiş dövlət orqanları
Azərbaycan SSR-də abidələri mühafizə üçün xüsusi vəkil
edilmiş dövlət orqanları Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyi,
Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Baş Arxiv İdarəsi və
onların yerlərindəki orqanlarıdır.
Maddə 9. Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi
və onlardan istifadə sahəsində yerli xalq deputatları Sovetlərin
icraiyyə komitələrinin səlahiyyəti
Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Xalq Deputatları
Sovetinin İcraiyyə komitəsi, rayon, şəhər, kənd və qəsəbə xalq
deputatları Sovetlərinin icraiyyə komitələri Sovetin ərazisində
yerləşən tarix və mədəniyyət abidələrinin aşkara çıxarılmasını,
uçota alınmasını, mühafizə edilməsini və onlardan istifadə
olunmasını öz hüquqları çərçivəsində təmin edir, abidələrin
mühafizəsi, onlardan istifadə edilməsi və onların
təbliği sahəsində
tədbirlər görülməsinə ictimaiyyəti cəlb edir, müəssisə, təşkilat və
idarələrin onlar üzərində hamiliyini təşkil edir, tarix və
mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi və onlardan istifadə
haqqındakı qanunvericiliyə əməl olunmasını təmin edirlər.
Maddə 10. Xüsusi olaraq vəkil edilmiş dövlət abidələri
mühafizə orqanlarının səlahiyyəti
Xüsusi olaraq vəkil edilmiş dövlət
abidələri mühafizə
orqanlarının səlahiyyəti SSR İttifaqı və Azərbaycan SSR
qanunvericiliyi ilə, habelə həmin orqanlara dair müəyyən edilmiş
qaydada təsdiq olunan əsasnamələrlə müəyyən edilir.
Maddə 11. Xüsusi olaraq vəkil edilmiş tarix və
mədəniyyət abidələrinin mühafizə orqanlarının göstərişlərinin
məcburiliyi
Azərbaycan SSR Mədəniyyət və Azərbaycan SSR Nazirlər
Soveti yanında Baş Arxiv İdarəsinin səlahiyyətinə aid edilmiş
tarix və mədəniyyət abədələrinin mühafizəsi və onlardan istifadə
məsələləri barəsində onların göstərişləri bütün nazirliklər və baş
idarələr, müəssisələr, təşkilatlar və idarələr
üçün habelə
vətəndaşlar üçün məcburidir.
Maddə 12. Tarix və mədəniyyət abidələri ilə əlaqədar
olan ətraf təbii obyektlərinin mühafizəsi və onlardan istifadə
edilməsi
Tarix və mədəniyyət abidələri ilə əlaqədar olan təbiət
abidələrinin və digər ətraf təbii mühit obyektlərinin mühafizəsi və
onlardan istifadə edilməsi lazımi hallarda Azərbaycan SSR
Nazirlər Sovetinin Dövlət Təbiəti Mühafizə Komitəsi ilə və digər
əlaqədar orqanlarla razılaşdırılmaqla, dövlət abidələri mühafizə
orqanları tərəfindən həyata keçirilir.
Maddə 13. Tarix və mədəniyyət abidələrinin
mühafizəsi və onlardan istifadə üzərində dövlət nəzarəti
Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi və onlardan
istifadə üzərində dövlət nəzarətində məqsəd abidələrin
mühafizəsinin, abidələrdən istifadə edilməsinin, onların uçota
alınmasının və bərpa olunmasının müəyyən edilmiş qaydasına,
habelə SSR İttifaqı və Azərbaycan SSR qanunvericiliyi ilə
nəzərdə tutulan digər qaydalara əməl etmək vəzifələrinin bütün
