D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
117
ƏDƏBİYYAT:
1. Tanrıverdi Ə. Qədim türk mənbələrində yaşayan şəxs adları. Bakı,
Nurlan, 2009, 440 s.
2. Hüseynzadə Ç. Orta əsrlər ərəbdilli yazılı abidələrdə türk mənşəli
antroponimlər. Bakı, “Elm və Təhsil” 2011, 152s.
3. Суперанская А.В. Теория и методика ономастических
исследований Москва, Наука, 1986.
4. Подольская
Н.В.
Словарь
русской
ономастической
терминологии. М.,Наука, 1978, 192 с.
5. Adilov M. Bəzi advermə adətləri haqqında//Dil və cəmiyyət. Bakı,
ADU nəşri, 1985, s. 15-22
Парвиз Исмайлов
К вопросу изучения
антропонимической системы в
хронологической последовательности
Резюме
В статье рассматриваются вопросы сбора архаичных единиц,
входящих в антропонимическую систему из различных источников
и их изучения в сравнительном аспекте. Анализ и изыскания
показывают, что существуют исследования, посвященные моде-
лированию антропонимов согласно различным критериям. Среди
низ моделирование по участию антропооснов и антропоформантов и
применение его в изучении архаичной антропонимической системы
чрезвычайно значимо в исследовании эволюции антропонимов.
Parviz
Ismailov
On the question of investigation of anthroponymic system in
chronological
sequence
Summary
In the article had been considered the questions of collection of
archaic units forming the anthroponymic system from different sources
and their investigation in comparative aspect. The analysis and research
show that there are investigations dedicated to the modeling of
anthroponyms in accordance with different criteria. Among them the
modeling according to the participation of anthropostems and
anthropoformant and its usage in the research of ancient anthroponymic
system is very significant in the investigation of anthroponyms’
evolution.
D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
118
Rasim Heydərov
AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu,
filologiya
üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
dr.rasimheydarov@mail.ru
Azərbaycan dilinin orfoqrafiya qaydalarının
tənzimlənməsinə
dair
Açar sözlər: Azərbaycan dili, orfoqrafiya, norma, lüğət
Ключевые слова:Азербайджанский язык, орфография, норма,
словарь
Key words:Azerbaijani
language, spelling, norm,
dictionary
Qloballaşan dünyada milli dillərin qorunması və inkişafı dövlətin
qarşısında duran əsas məsələlərdəndir. Nəzərə alsaq ki, hər il dünyada
neçə-neçə dil “ölü” adını qazanır, onda bu problemin nə dərəcədə ciddi
olduğunu bir daha şahidi olarıq. Doğrudur, Azərbaycan dili bu gün
“dövlət dili” statusunu daşıyır və bu Azərbaycan Respublikasının
Konstitutsiy ası ilə təsdiq olunub, lakin bu heç də o anlama gəlməməlidir
ki, qloballaşmanın dilimizə heç bir təsiri yoxdur. Müstəqillik illərində
dilimizlə bağlı kifəyət qədər müsbət məqamlar olsa da, təəssüf doğuran
məqamlar da az deyil. Son illər KİV-in dilində, reklam və afişalarda tez-
tez dilimizin normaları pozulur, dilimizə yad ünsürlər daxil olur. Ölkə
prezidentinin 9 aprel 2013-cu il tarixində “Azərbaycan dilinin qloballaşma
şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin
inkişafına dair Dövlət Proqramı”nı təsdiqləməsi də bu təsirlərin qarşısının
alınması məqsədi ilə imzalanmışdır. Prodqramda dilimizin qorunması ilə
bağlı kompleks tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu tədbirlər
planının tərkib hissəsi kimi, dilimizin normalarının tənzimlənməsi xususi rol
oynayır (1). Dilin leksik normalarının tənzimlənməsində isə “Orfoqrafiya
prinsip”ləri mühüm rol oynayır.
Məlum olduğu kimi, müstəqillik illərində iki dəfə “Azərbaycan dilinin
orfoqrafiya lüğəti” nəşr olunmuşdur (2; 3). Hər iki lüğət dilçiliyimiz üçün
yeni hadisə olsa da, onlarda müəyyən qüsurlar da vardır. Xüsusən, eyni
sözün müxtəlif formalarda verilməsi, dialektizmlərdən istifadə və s. bu
lüğətlərin qüsurları sırasındadır.
Amma bəzən lüğət haqsız tənqidlərə də məruz qalır. İlk olaraq qeyd
olunmalıdır ki, orfoqrafiya lüğətləri iki qismə bölünür:
I. Akademik lüğətlər;