D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
231
mətnin bir bütöv kimi formalaşmasında partiturluq kateqoriyasının
əhəmiyyətini daha da artırır.
ƏDƏBİYYAT:
1. Бабенко Л. Г. Филологический анализ текста. Основы теории,
принципы и аспекты анализа: Учебник для вузов. – М.:
Академический Проект, Екатеринбург: Деловая книга, 2004. –
464с.
2. Abdulla K. Azərbaycan dili sintaksisinin nəzəri problemləri. Bakı,
2016, 359 s.
3. Зимевская Н.А. Сщпряженность текстовых категории как
принцип их функционирования // Сб.науч.тр. МГПИИЯ им.
Мориса Тореза, вып.228, М., 1984, с. 127-136.
4. Адмони, В.Г. Структура грамматического значения и его
статус в системе языка // Структура предложения и
словосочетания в индоевропейских языках / Отв. ред. В.Г.
Адмони. – Л.: «Наука», 1979. – С. 6-36.
5. Адмони В.Г. Партитурное строение речевой цепи и система
грамматических значений в предложении // «Филологические
науки », 1961, №3, с.3-15.
6. Юцевич Ю.Е. Словарь музыкальных терминов / Ю.Е. Юцевич.
– Киев: Музична Украïна, 1988. – 263 с.
7. Гальперин, И.Р. Грамматические категории текста: (Опыт
обобщения) / И.Р. Гальперин // Известия Академии наук СССР.
181 Серия литературы и языка. — М.: Наука, 1977. — Т. 36. №
6. — С. 522—532.
8. Балаян А.Р. Основные коммуникативные характеристики
диалога. Автореф. Дис. ... канд. филол. наук. М., 1971, 19 с.
9. Белнап Н., Стил Т. Логика вопросов и ответов. М.: Прогресс,
1981, 288 с.
10. Беркаш Г.В. Логико-грамматическая природа вопроса и ее
реализация в вопросно-ответных структурах английской
диалогической речи. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. М.,
1969, 21 с.
11. Ремизова С.А.Вопросительность в диалоге: Специфика
речевых реализаций; на материале английского, немецкого и
русского языков. дисс. канд. филол. наук. Краснодар, 2001, 239
с.
D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
232
12. Бахарева Е.Н. Диалог как сфера реализации умозаключений.
Автореф. дис... канд. филол. наук.. С., 1993, 208 с.
13. Хомский Н. Язык и мышление. М.: Изд-во. МГУ, 1972.126 c.
14. Manuscript of article published as: Khoo, C., & Na, J.C. (2006). 40,
157-228. // Christopher S. G. Khoo and Jin-Cheon Na. Semantic
Relations in Information Science.
15. http://kayzen.az/blog/psixologiya/8008/%C3%BCnsiyy%C9%99t-
informasiya-m%C3%BCbadil%C9%99si-kimi.html
Mənbə:
Abdulla K. Tarixsiz gündəlik. Bakı, XXI-YNE, 2005, 192 s.
Вафа Ибишова
Роль психологических и этнокультурных факторов в
определении категории партитурности текста
Резюме
В статье текст рассматривается как один из ключевых
элементов текстового синтаксиса, современной и актуальной
области лингвистики и основных категорий классификации, которая
является одной из категорий, обеспечивающих ее целостность.
Компоненты текста, его составляющие, являются частью отдельных
«партий» в целом, как и в музыке. Проведен лингвистический
анализ,
основанный
на
психолингвистических
и
этнолингвистических особенностях диалоговых фрагментов,
представленных в повесте «Дневник без даты» К. Абдуллы. Были
продемонстрированы
влияние
психолингвистических
и
этнолингвистических факторов, данных в речи разных персонажей.
Установлено, что эти факторы играют важную роль в формировании
неотъемлемых частей текста в целом.
D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
233
Vafa İbishova
The role of psychological and ethno-cultural factors in
determining the category of the “partiturny” of the text.
Summary
In the article the text is considered as one of the key elements of the
text syntax, the modern and relevant area of linguistics and the main
categories of classification, which is one of the categories ensuring its
integrity. Components of the text, its components, are part of the
individual "parties" in general, as in music. A linguistic analysis based on
the psycholinguistic and ethno-linguistic features of the dialogue
fragments presented in the narrative "Diary without date" by K. Abdullah
was conducted. The influence of psycholinguistic and ethnolinguistic
factors, data in the speech of different characters, was demonstrated. It is
established that these factors play an important role in the formation of
integral parts of the text as a whole.
D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
234
Nəzəri dilçilik məsələləri
İdris Abbasov
AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu,
filologiya üzrə elmlər doktoru, professor
idris.abbasov.2017@mail.ru
Mental məkanların koqnitiv statusu və konseptual inteqrasiya
nəzəriyyəsi
Açar sözlər: mental məkan, blend, konnektor, şəbəkə modeli,
bəşəri miqyas, proyeksiya, topologiya, inteqrasiya, kontrfaktiv, fon
koqnisiyası
Ключевые слова: ментальное пространство, бленд, коннек-
тор, сетевая модель, человеческий масштаб, проекция, топология,
интеграция, контрфактивный, фоновая когниция
Key words: mental space, blend, connector, network model, hu-
man-scale, projection, topology, integration, counterfactual, backstage
cognition
Mental məkanlar analyışını linqvistikaya Jil Fokonye gətirmişdir.
Təhlil etdiyi poemada altı mental məkandan bəhs edən Luiz Ode mental
məkanların təfəkkürün geştalt təbiətinə uyğun dinamik şəbəkə ilə
əlaqədar olduğunu iddia edir [1,s.70]. J. Fokonyenin məlum nəşrlərinin
[2; 3] koqnitiv linqvistikanın təşəkkülündə həlledici rolu vardır.
C.Lakofun, M.Consonun, R.Lanqakerin və digərlərinin əsərləri bu elm
sahəsinin əsas mövzusunu və tədqiqat istiqamətlərini müəyyənləşdirir [4;
5; 6; 7]. C.Lakof və R.Lanqaker kimi J.Fokonye mənanın obyektivistist
nəzəriyyələri ilə əlaqələrini kəsir və dilllə koqnisiyanın qırılmaz əlaqəsi
haqqında ideyaya əsaslanan semantikada koqnitiv yanaşmaya öz
sədaqətini bəyan edir. Müəllif yazır: “Şübhəsiz, dilin öz xüsusi strukturu
vardır, amma o, əhəmiyyətli dərəcədə koqnitiv cəhətdən əsaslandırılmış
digər strukturlarla əlaqədardır. Məhz bunlar onun tərtibinin əsas
xüsusiyyətlərini müəyyən edir” [8, s. 151].
C.Lakofa, J.Fokonyeyə və R.Lanqakerə istinad edən K.M.Maxteld
koqnitivist perspektivdə mövcudolmanı konseptual məkanda pozisiya
kimi interpretasiya edirdi. Bu ideya professor T.Huumo tərəfindən daha
da inkişaf etdirilmişdir. Mental məkan məkan konstruktorları (construc-
teurs d'espace), yaxud məkan yaradıcıları (introducteurs) kimi fəaliyyət
Dostları ilə paylaş: |