Microsoft Word Tural dissertasiya docx
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
56
“Qloballaşma milli iqtisadiyyatın rəqabət qabiliyyətliliyi qarşısında olduqca yüksək tələblər qoyur. Bu gün ölkənin rəqabətqabiliyyəti qlobal iqtisadiyyatda və siyasətdə ən nüfuzlu konsepsiyalardan biridir, çünki o, təkcə sırf iqtisadi göstəriciləri əhatə etmir, həmçinin mühüm qeyri-iqtisadi hadisələrin iqtisadi nəticələrini qiymətləndirir” (24. S.5).
Sevindirici haldır
ki, Azərbaycan qlobal rəqabətqabiliyyətlilik reytinqində Ermənistandan da, Gürcüstandan da öndədir. 2009- 2010-cu illərdə Azərbaycan dünyada texnoloji hazırlıq reytinqinə görə 133 ölkə arasında 75-ci yerə, innovasiya reytinqinə görə 133 ölkə arasından 42-ci yerə çıxmışdır. Müvafiq olaraq 2010-2011-ci illər üzrə isə ölkəmiz texnoloji hazırlıq reytinqinə görə 139 ölkə arasında 70-ci, innovasiya reytinqinə görə isə 139 ölkə arasında 61-ci yerə çıxmışdır.
NNOVAS YA PARAMETRLƏR ÜZRƏ AZƏRBAYCANIN DÜNYADAKI REYT NQLƏR Göstəricilər 2009- 2010
2010- 2011
12. nnovasiya reytinqi
12.1. nnovasiya potensialı 133/29 139/40
12.2. Elmi-tədqiqat qurumlarının keyfiyyəti 133/39
139/77 12.3. Tədqiqat və inkişaf üzrə firma xərcləri 133/65 139/88
12.4. Tədqiqat və inkişaf üzrə universitet-sənaye əməkdaşlığı 133/55 139/92
12.5.Yüksək texnoloji məhsullar üzrə hökumət təminatı 133/16
139/36 12.6. Elm adamları və mühəndislərin mövcudluğu 133/49 139/78
12.7. Faydalı patentlər 133/72
139/90 Mənbə: World Economic Forum, Global Competitiveness Report Qeyd: Cədvəldə göstərilən məsələn, “133/42” göstəricisi, 133 ölkə arasında 42-cı yerdə olmaq deməkdir.
Ölkənin rəqabətqabiliyyətliliyini müəyyən edən bəzi faktorları qeyd edək: Birincisi, təhsilin səviyyəsi. kincisi, insan kapitalının inkişafı.Üçüncüsü, innovasiya 57
inkişafı.Rəqabət qabiliyyətinin bir hissəsi olan "texnologiyalar indeksi" innovasiya inkişafının səviyyəsindən, informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişafından, elmi tədqiqatlara və araşdırmalara, bu sahədə bizneslə universitetlərin əməkdaşlığına sərf olunan investisiyaların həcminin qiymətləndirilməsindən asılıdır.Dördüncüsü, icra keyfiyyəti.Və nəhayət, siyasi iradə və milli consensus (24.S.5). nnovasiya iqtisadiyyatının cövhəri olan rəqabətqabiliyyətli texnologiyalar öz- özündən yaranmır. Bu, elmi tədqiqatın mürəkkəb və məsrəfli eksperimentlərindən və nəhayət, alimlərin ideya ruhundan qaynaqlanan çox çətin başa gələn məhsuludur. Yüksək brendli əmtəələrin istehsalı üçün, əlbəttə ki, xarici texnologiyanı əldə etmək lazımdır. Bundan əlavə, əgər yalnız başqalarından götürəcəyimiz texnologiyalara arxayın olsaq, onda biz texnoloji geriliyimizi aradan qaldırıb, texnologiya və elmi sonradan inkişaf etmiş ölkələrdən asılı vəziyyətə düşə bilərik. Ona görə də öz elmimizi inkişaf etdirmək vacibdir. Bundan ötrü biz ölkənin elmi-texniki potensialını səfərbər etməli, elmin inkişafının prioritet istiqamətlərində toplanmış resursları bir yerə yığmalı, onun nailiyyətlərini istehsala fəal tətbiq etmək üçün şərait yaratmalıyıq. Yeni elmi–texniki istiqamətlər–biotexnologiyalar, nanotexnologiyalar, informasiya–kommunikasiya texnologiyaları–bütün bu sahələrdə bizim vətən və transmilli bizneslə tərəfdaşlıq şəraitində konkret nəticələrə nail olmaq şansımız vardır. Yaxın gələcəkdə məhz bu istiqamətlərdə bizə minlərlə yüksək ixtisaslı mütəxəssis və diplomlu alimlər lazım olacaqdır. qtisadi islahatların aparıldığı dövrlərdə innovasiya fəallığı nəzərə çarpacaq dərəcədə aşağı düşmüşdür.Bunun da əsas səbəbi yüksək təhsilli heyətin olmaması, investisiya resurslarının məhdudluğu və innovasiya infrastrukturunun zəif inkişaf etməsidir.Burada elmlə istehsalın, sənaye və kənd təsərrüfatının bazarla, istehsal olunan məhsulların rəqabət qabiliyyətliliyinin texnika ilə zəif əlaqəsini əlavə etsək, onda həqiqətən görərik ki, innovasiya fəallığının yüksəldilməsi xeyli maneələrlə qarşılaşır.Mövcud şərait Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə elmi–texniki
58
proseslərdən geri qalmaq təhlükəsini törədir.Texniki və texnoloji cəhətdən geri qalmanı sürətləndirən amillərdən biri Qərbin inkişaf etmiş ölkələrinin iqtisadi inkişafın investisiyalı tipindən innovasiyalı tipinə keçididir. Məhz bu səbəbdən hal- hazırda Azərbaycanda iqtisadi inkişafın innovasiyalı tipinə keçid zəruriləşir ki, bu da bir sıra amillərlə əlaqədardır. Hər şeydən əvvəl innovasiyalı məhsul istehsalçılarının sayını artırmaq, innovasiyalı məhsul istehlakçılarının davranışına üstünlük vermək, innovasiyalı məhsul istehsalçıları ilə istehlakçıları arasında qarşılıqlı əlaqəni gücləndirmək lazımdır. nnovasiya prosesi əsasında davamlı iqtisadi inkişafa nail olmaq üçün elmi bazaya əsaslanan məhsulların təklifini irəli sürmək, innovasiyalı məhsul istehsal edənlərin birbaşa innovasiya bazarına sərbəst daxil olması mexanizmini daim təkmilləşdirmək vacibdir.Bunun üçün də innovasiyalı bazarın təşkilati-hüquqi bazasını yaratmaq lazımdır.Bu da öz növbəsində intellektual mülkiyyətçilərin müdafiə olunmasına səbəb ola bilər.Əlbəttə ki, innovasiya tipli inkişafa keçid və mütərəqqi struktur dəyişikliklərinin formalaşdırılması məsələləri hazırda müəyyən tədbirlərin görülməsini tələb etsə də, qısa müddətdə onlar həll oluna bilməzlər. Bu məsələlər yalnız yaxın orta müddətli və uzun müddətli perspektivdə prioritet istiqamətlər kimi qoyula bilər. Bazar münasibətləri şəraitində Azərbaycanda elmin inkişaf perspektivləri ilə bağlı çətinliklər meydana çıxmışdır. Bu çətinliklər sırasına elmin inkişafına xidmət edən qanunvericilik bazasının olmamağını, elmin maliyyələşməsi, elmi kadrların təbii yaş hədlərinin artması, elm və pedaqoji fəaliyyətin nüfuzunun kəskin aşağı düşməsini və s. problemləri daxil etmək olar. Bu gün elmin maliyyələşməsi ən ciddi problemlər sırasında durmaqla ölkənin elmi potensialının qorunub saxlanılmasında mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu, problem həmçinin Azərbaycanın inkişaf etmiş ölkə kimi dünya arenasına çıxmasını çətinləşdirir. Bu gün, Azərbaycan inkişaf etməkdə olan ölkələr sırasında durur, lakin, müasir bazar iqtisadiyyatı, qlobal informasiya məkanına uyğunlaşma şəraitində bu inkişafın davamlı olması elmi potensialın da inkişafını tələb edir. Çünki, elmin inkişafı hər şeydən əvvəl ümumi milli məhsulun
Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|