Microsoft Word Tural dissertasiya docx
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
86
Sahibkarlıq subyektlərinin sayı və effektiv menecment sistemlərinin formalaşdırılması imkanları 2006 2013 артым
Effektiv menecment təşkil etmək 1.Böyük müəssisələr 11061 16067
5006 Vardır
2.Kiçik müəssisələr 44738
62899 18161
əsasən mümkündür 3.Hüquqi şəxs yaratmadan fəaliyyət
209170
432141
222971
əsasən mümkün deyil Mənbə: Azər.stat.gös.səh 698-712Azərbaycan rəqəmlərdə 2014 səh.64 Aydındır ki, 432141 fərdi sahibkarlıq subyektinin böyük əksəriyyətində, yaxud mütləq əksəriyyətində nə maliyyə planlaşdırılması, nə investisiya layihələrinin qiymətləndirilməsi, nə SWOT, nə də STEP təhlil və s. idarəetmə metodlarından istifadə olunmur. Bu baxımdan biznesin inzibati-təşkilati strukturunun təkmilləşdirilməsinə, daha doğrusu, fərdi sahibkarlıq subyektlərinin tədricən hüquqi şəxs formasında fəaliyyətə çevrilən müəssisələrə çevrilməsinə stimul yaradan tədbirlərin reallaşdırılmasına ehtiyac vardır. Sadələşdirilmiş vergi sisteminin təkmilləşdirilməsi, biznesin təşkilati formaları ilə bağlı mülki məcəllədə lazimi düzəlişlərin edilməsi – daha doğrusu, biznesin yalnız hüquqi şəxs formasında təşkilinin nəzərdə tutulması kimi tədbirlər effektiv idarəetmə sisteminin hər bir sahibkarlıq subyektində təşəkkülünə əsas yarada bilər. Korporativ idarəetmənin təşəkkülü və bu idarəetmənin keyfiyyətinin artımı- baxımdan mühüm məsələlərdən biri də menecmentdə ən müasir idarəetmə metodlarından istifadədir. 87
Bu baxımdan inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə istinad vacibdir. Bəllidir ki, bir sıra Qərb ölkələrində korporativ menecmentin bəzi daxili funksiyalarının – Loqistika, daxili audit, satış sifarişlərinin emalı, bir çox mühasibat işləri xarici tərəfdaşlara – ixtisaslaşmış firmalara həvalə olunur. Yeni informasiya texnalogiyalarının imkanlarından istifadə ilə yaranan bu yeniliklər – Ümumi Xidmətlər Mərkəzi, autsorsiq, beçmerkinq və s. əsas əhəmiyyəti bundadır ki, bu metodlar idarəetmə xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa imkan yaradır. Belə ki, daxili audit, Loqistika və s. bəzi işlərin firma daxilindən istifadəsindən imtina – yəni, çoxsaylı əlavə kadr heyəti saxlamaq və digər xərclərdən imtina edib, bu işləri xarici tərəfdaşa – ixtisaslaşmış Ümumi Xidmətlər Mərkəzinə həvalə edəndə, müvafiq xərclərin 30% azaldılması mümkün olur (Моргарет мей. Трансформации функции финансов. М.2005 ст.53). Ümumiyyətlə, ÜXM, autsorsinq, beçmarkinqdən istifadə koporasiyaların müvafiq işlərə sərf etdiyi xərclər diapazonunu 0,6-6,95% -dən 0,5- 4,79% -ə qədər azaldıb (Мир.мей.ст.65). Bu metodlardan, yaxud dövriyyə kapitalının idarə edilməsində istifadə olunan “just–on–time” metodundan istifadə şübhəsiz ki, vəsaitlərin daha effektiv istifadəsində ardıcıl olaraq, mənfəətin yüksəlməsi və investisiya mühitinin daha da yaxşılaşmasına əsas yaradır. 1994-2000 –ci illər ərzində Böyük Britaniyada təkcə autsorsinq əməliyyatlarının həcminin 3 dəfə artımı məhz belə metodların istifadəsinin effektivliyini təsdiqləyir (Мар.мей.ст.55-56). Bu öncül təcrübələrin Azərbaycan müəssisələri tərəfindən yaxın perespektivdə istifadəsi prinsipcə mümkündür və ölkədə informasiya texnalogiyaları sferasının sürətli inkişafı bu baxımdan ən ciddi hesab edilə bilən maneəni – texniki imkansızlığı aradan qaldırıb. Koporativ idarəetmənin keyfiyyətinin yüksəldilməsinin milli innovasiya sisteminin formalaşmasına təsiri ümumiyyətlə aydınlaşdı və müvafiq təkmilləşdirmə istiqamətləri müəyyənləşdi. Aparılan təhlilləri yekunlaşdırmaq, ümumiləşdirmək və bir sıra nəticələri müəyyənləşdirmək olar.
88
Aparılan təhlillər bizə aşağıdakı nəticələri çıxarmağa imkan yaradır: • • • • qtisadi artımın və innovasiya fəaliyyətinin qarşılıqlı əlaqəsi innovasiyanın tətbiqinin nəticələrinin ilə müəyyənləşir və XX əsrin son onilliyindən başlayaraq iqtisadi tsiklin nəticələri yeni informasiya-komunikasiya texnologiyalarının əmək məhsuldarlığının, iqtisadiyyatın ümumi səmərəliliyinin yüksəldilməsindəki müsbət təsiri də bu cəhəti təsdiqləyir; • •
• nnovasiya fəaliyyətinin effektivliyi ayrı – ayrı innovasiya yönümlü tədbirlərin, makro və mikro səviyyədə hazırlanan innovasiya siyasətinin, müxtəlif innovasiya inkişafı proqramlarının, o cümlədən ümümölkə, regional, sahə və.s. proqramların uzlaşdırılmasını, bir – birini tamamlanmasını tələb edir.Belə uzlaşdırılmış fəaliyyətin təminatı isə M S-in formalaşdırılması çərçivəsində mümkündür; • • • • M S konsepsiyası elmi-texniki tərəqqinin iqtisadi rolunun öyrənilməsi sərhədlərindən kənara çıxır, iqtisadiyyatın institusional elementlərinin yeni texnologiyalarla birgə müasir proseslər və məhsulların hazırlanma və tətbiq edilməsində - inkişafın təmin edilməsində mühüm rol oynadığını deməyə imkan verir, iqtisad elmində yeni innovasion paradiqmanın formalaşdırır; • •
• Elmi - tədqiqat sferasındakı inkişaf meyllərinə baxmayaraq, hələlik ölkə elmi - tədqiqat sektoru respublikanın innovasiya inkişafını təmin etmək baxımından tam qənaətbəxş səviyyədə deyil və bu vəziyyəti maliyyə çatışmazlığı, elm - istehsal qarşılıqlı əlaqələrinin zəifliyi, elmi-tədqiqat sferasının idarəedilməsinin tam təkmil olmaması- ocümlədən elmi-tədqiqat sferasının fəaliyyətinin təşkilində proqram - məqsədli metoddan zəif istifadə şərtləndirib; • •
• nnovasiya layihələrinin strateji idarə olunmasının inkişafı perspektivlərini nəzərə alaraq ölkəmizdə elmi-texniki potensialı ilə elmi və texniki nailiyyətlərin maliyyələşdirilməsi və kommersiyalaşdırılması həcmi arasındakı uyğunsuzluğun aradan qaldırılması iqtisadi inkişafa müsbət təsir edə bilərdi. Bu mənada Azərbaycan Respublikasında vergilər, amortizasiya, gömrük və s. sistemlərində güzəştlər vasitəsilə innovasiya fəaliyyətinin stimullaşdırılmasına zəruri ehtiyac duyulur; 89
• • • • nnovasiya inkişafında sahələrarası əlaqələrin optimallaşdırılmasında qabaqcıl ölkələrin təcrübəsindən istifadə etməklə milli texnoparkların, sənaye parklarının, regional innovasiya mərkəzlərinin yaradılması ölkə iqtisadiyyatının innovasiya inkişafının dinamizmini artıra bilər; • • • • Ölkə iqtisadiyyatında elmi-tədqiqat sektorunun inkişafını təmin etmək üçün dövlət büdcəsindən elmə və elmi-tədqiqat və işləmələrə ayrılan vəsaitlərin həcminin artırılması yeni ideyaların, məhsulların, texnologiyaların işlənib hazırlanmasını və real sektora tətbiqini genişləndirmiş olar; • • • • EÖ-in təcrübəsindən istifadə etməklə, onlarla elmi-texniki sahədə əməkdaşlıq, yeni bilik və texnologiyaların mübadiləsi, lisenziyaların alqı-satqısı, xarici ölkələrdə kadr hazırlığının təşkili ölkəmizin elmi və texnoloji inkişafında əhəmiyyətli rol oynaya bilər; • • • • Elmtutumlu sahələrin inkişaf etdirilməsi, nanotexnologiya, biotexnologiya, mikroeloktronika, informasiya-kommunikasiya texnologiyaları, gen mühəndisliyi və s. sahələrdə texnoloji inkişafın beynəlxalq təcrübəsinin öyrənilməsi və tətbiqi, bu sahələr üzrə kadrların hazırlanması ölkəmizdə prespektivdə həmin sahələrin inkişafına imkan yaradar; • •
• Beynəlxalq təcrübə əsasında innovasiya inkişafında fundamental və tətbiqi tədqiqatları həyata keçirən təşkilatların və elmtutumlu məhsulların istehsalını həyata keçirən iri korporasiyaların yaradılması rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsalında əhəmiyyətli rol oynaya bilər; • •
• Yeni məhsulların işlənib hazırlanması üzrə mərkəzlərin ayrılması, istehsal bölmələrində innovasiya fəaliyyəti ilə məşğul olan elmi-tədqiqat və təcrübi- konstruktor şöbələrinin, elmi mərkəzlərin, vençur fondların və innovasiya fəaliyyətini stimullaşdıran xüsusi fondların yaradılması, yeni məhsulların mənimsənilməsi üzrə xüsusi sahə labaratoriyalarının yaradılması effektiv M S formalaşdırmaq baxımından vacibdir; • •
• nnovasiya proseslərinin dinamizmi yüksək
keyfiyyətli korporativ idarəetməstandartlarının tətbiqini tələb edir və belə bir idarəetmə sisteminin tətbiqi
90
isə Azərbaycan Respublikasında biznesin təşkilati – hüquqi təşkilinin təkmilləşdirilməsini – fiziki şəxs kimi sahibkarlıqla məşğul olan təsərrüfat subyektlərinin əksəriyyətinin tədricən hüquqi şəxsə çevrilməsini şərtləndirir.
ST FADƏ OLUNMUŞ ƏDƏB YYAT S YAHISI 91
1. . Əliyev. Moskva Dövlət Beynəlxalq Münasibətlər nstitutu (MDBM ) məzunlarının I Dünya Forumunda nitqi.Azərbaycan qəzeti.2013.13 aprel. 2. И.Ялийев. АР НК-нин 2009-жу илин доггуз айынын сосиал-игтисади инкишаф йекунларына щяср олунмуш ижласда нитг. Азярбайжан гязети 2009. 25 нойабр. 3. Азярбайжанын статистик эюстярижиляри Б.2014 4. Азярбайжанын статистик эюстярижиляри Б.2013 5. R.Mehdiyev: XXI əsrdə Azərbaycan ideyası kreativ millət konteksində. I Fəsil 6. K.A.Şahbazov, M.H.Məmmədov, H.S.Həsənov «Menecment» Bakı -2005. 7. A.B.Abbasov «Biznesin əsasları», Bakı-2005. 8. Allahyar Muradov «Elmi-texniki potensial: Əsas inkişaf meylləri və problemləri» Bakı. 9. Ziyad Səmədzadə, «Çin Qlobal Dünya qtisadiyyatında», Bakı-2009 10. Н.Л.Дружинин. «
Япония
: экономическое чудо », Питер-2003 11.
http://library.adau.edu.az
12. Валента Ф. «Управление инновациями». М.: Прогресс, 1985.
13. Gülhüseyn Əhmədov «Kənd təsərrüfatında innovasiyaların tədbiqi istiqamətləri» Bakı-2005 14. T.Ə.Quliyev «Menecmentin (idarəetmənin) əsasları», Bakı-2001 -2005 15. Аньшин В.М., Дагаев А.А.
«Инновационный менеджмент», Дело, 2007 16. M.Atakişiyev, Q.Süleymanov « nnovasiya menecmenti», Bakı-2004. 17.
18.
T.Г.Eвдokимoвa,Г.A.Maxoвиkoвa,N.F.Eфимова:«Иннoвaциoнни менеджмeнт», Sankt-Peterburq – 2005 19.
20.
Швандар В.А.,
Горфинкель В.Я. (ред.)
«Инновационный менеджмент», «Проспект», 2013 г. 21.
www.stat.gov.az/source/industry/az/19_3.xls
92
22. Гончаренко Л.П. «Инновационная политика» Учебник/М.:КНОРУС, 2009 23.
Vəliyev D.Ə. «Azərbaycanın qlobal iqtisadiyyata inteqrasiyası» Bakı-2008 24.
“AZƏRBAYCAN - 2020: GƏLƏCƏYƏ BAXIŞ” NK ŞAF KONSEPS YASI. 2012
25. Наджафов З.М. «Методы стимулирования инновационной деятельности в Азербайджане» Bakı: Elm, 2010, s. 8-13. 26.
Qasımov F.H., Nəcəfov Z.M. nnovasiyalar: yaranması, yayılması və inkişaf perspektivləri. Bakı: Elm, 2009, 416 s. 27. Мосовкин В.М., Раковская-Самойлова А.Х. «Меры Европейской инновационной политики и идентификация лучщий инновационной политики». Бизнесинформ № 3-4, 2005. 28. Шумпетер Й. (1911) “Теория экономического развития”. М.: Прогресс, 1982, 341 стр. 29.
“Azərbaycan Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı üzrə Milli Strategiya”nın və Dövlət Proqramı”nın təsdiq edilməsi haqqında “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. 4 may 2009-cu il, №255. 30.
Янсен Ф. Эпоха инноваций. Пер. с англ.-М.: Инфра-М-М, 2002. 31.
Очковская М.С. Формирование инновационной инфраструктурыв России (статья). // Финансовые проблемы РФ и пути их решения:теория и практика: Труды 6-й МНПК. – СПб.: Изд-во Политехн. ун-та, 2005. 32.
http://az.wikipedia.org/wiki/ nnovasiya 33.
http://economy.az/az/13_innovations/index.php
34.
Чубайс А. (2011) Инновационная экономика в России: что делать? Журнал“Вопросы Экономики”, №1, с. 120-126 35. World devolopment indicators-2012 РЕЗЮМЕ
93
Целью диссертации является разработка теоретических основ и комплекса практических рекомендаций по формированию и развитию национальной инновационной системы в Азербайджане. В диссертации была рассмотрена сущность основ инновационной теории экономики и проанализирована схема инновационной классификации. В работе предложен проект программы формирования и развития национальной инновационной системы Азербайджанской Республики. Диссертация состоит из введения, 3 глав, выводов, списка использованных источников и приложений. В первой главе даны основные понятия инновационной системы, основы формирования и концепции национальной инновационной системы, а также тенденция развития инновации в мировых странах и Республике в целом, теоретические основы инноватики. Вторая глава
диссертации посвящена анализу инновационной деятельности в Азербайджаской Республике. Здесь подробно рассмотрены основные показателинаучно-технического потенциала и инновационной деятельности. Здесь
также раскрывается оценка еффективности государственного регулирования инновационной деятельности в Азербайджаской Республике.На основе анализов современная состояния инновационного развития экономики страны
оценена в целом удовлетворительным. Вместе с етим отмечено недостатки в управлении научным сектором, и недостаточные прочние взамосвязи научного и реального сектора.и. т.д. В третьей главе даны пути развития научной и инновационной дея- тельности в Азербайджанской Республике, методы стимулирования инновационной деятельности, проект программы формирования и развития концептуальных основ национальной инновационной системы. В выводах диссертации обобщены результаты и предложения 94
проведенных исследований. Основные положения диссертации отражены в 3 научных работах. SUMMARY 95
The dissertation is devoted to the preparing of the theoretical grounds and practical recommendations over the shaping and development of national innovation system in Azerbaijan. Bases of the economical essence of the innovation theory are analyzed in the dissertation, scheme of the innovation classification is analyzed and it has been prepared for Azerbaijan for the first time. Conception and projects of development program of the national innovation system of the Azerbaijan Republic have been offered in the work. Dissertational work consists of introduction, three chapters, conclusions, the list of literature and appendix. In the first chapter - basic concepts of the innovation system, forming the national innovation system and grounds of its conception, development tendency of the innovation in our state and the world, theoretical bases of innovate have been given. In the second chapter of the dissertation - the analysis of the basic indicators of the scientific-technical potential of Azerbaijan has been given. The problem of role of the state of Azerbaijan in innovation development has been considered widely in this chapter. In the third chapter - The development ways of science and innovation activity in Azerbaijan, stimulating methods of innovation activity, forming of the conceptual bases of the national innovation system and the project of its development program have been given. In the conclusion part of the dissertation - results and offers coming from enforced investigation are generalized. Basic theses of the dissertation have been shown in 3 scientific works.
Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|