175
IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve
Sosyal Bilimler Sempozyumu
27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
IV. International Symposium on Educational and
Social Sciences in Turkish Cultural Geography
27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan
Dört-Altı Yaş Grubu Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının
Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi
Emine YILMAZ BOLAT
Mersin Üniversitesi
emineyilmaz@mersin.edu.tr
İnsan hayatındaki ilk yılların gelişim üzerindeki etkisi, son zamanlarda oldukça vurgulanmaktadır.
Özellikle okul öncesi dönemde çocuk, ebeveynlerinden ve çevresindeki diğer bireylerden etkilenerek gelişimini
sürdürmektedir. Çocukların ilk öğretmenleri onların kendi anne ve babalarıdır. Anne babaların çocuk yetiştirme
tutumları, gelecekte nasıl bir ebeveyn olacağı konusunda çocuğa örnek model oluşturmaktadır. Ebeveynlerin
çocuk yetiştirme tutumları çocuğun kişiliğini etkiler ve çocuk özdeşim modellerinden edindiği benzer tutumları
ortaya koyacağı için ebeveynlerin çocuktan bekledikleri davranış modeline uygun bir davranış içerisinde olmaları
gerekir (Yavuzer, 2016a:26). Anne baba tutumlarının çocuğun fiziksel, sosyal, duygusal, dil, bilişsel ve cinsel
gelişimini etkileyerek çocuğun bütün gelişim alanlarını etkilemektedir (Yörükoğlu, 2016:126). Bu araştırmada
dört-altı yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından
incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarının cinsiyete, gelir durumuna,
eğitim durumuna, yaşına ve ailedeki birey sayısına göre farklılaşıp farklılaşmadığı değerlendirilmiştir.
Araştırmada ölçme aracı olarak “Öğretmen Olarak Anne Baba Envanteri (PAAT)” ve “Çocuk Yetiştirme Tutum
Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, puanlarının ekonomik duruma ve yaşa göre anlamlı bir şekilde
farklılaşmadığı, ailedeki birey sayısı ve eğitim durumuna göre farklılaştığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Çocuk yetiştirme, ebeveyn tutumu, dört-altı yaş
176
IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve
Sosyal Bilimler Sempozyumu
27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
IV. International Symposium on Educational and
Social Sciences in Turkish Cultural Geography
27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevresel Farkındalıkları
Prof. Dr. Hakkı YAZICI
Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
hyazici@aku.edu.tr
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Kürşat KOCA
mkkoca@aku.edu.tr
Arş. Gör. Evren EKİZ
Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
eekiz@aku.edu.tr
Doç. Dr. Nusret KOCA
Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
nkoca@aku.edu.tr
Özet
Çevre sorunlarının çözümünde, çevre sorunlarını algılayabilen, bunların sebep ve sonuçlarını fark
edebilen ve bu sorunlara kişisel ve toplumsal ölçekte çözüm üretebilen bireyler yetiştirmek örgün eğitimin temel
amaçlarından biridir. Türk eğitim sisteminde bu hedefe ulaşmayı sağlayacak dersler arasında ise Sosyal Bilgiler
öğretim programı ön plana çıkmaktadır (Selanik Ay, 2010). Bu yüzden sosyal bilgiler öğretmen adaylarının
toplumda çevre bilinci ve duyarlılığı geliştirilmesi konusunda önemli görevleri bulunmaktadır. Bu görevi meslek
hayatları boyunca istenen düzeyde yerine getirebilmelerinde çevresel sorunlara karşı geliştirdikleri farkındalık
düzeyi oldukça etkilidir. Bu çalışmada Afyon Kocatepe Üniversitesi'nde öğrenim gören Sosyal Bilgiler öğretmen
adaylarının çevre sorunları hakkındaki farkındalık düzeylerini belirlemek amaçlanmıştır. Sıralı karma araştırma
modelinde tasarlanmış olan çalışmanın nicel bölümünde, Sosyal Bilgiler öğretmen Adaylarının çevre bilinci ve
çevre duyarlılığı düzeylerini belirlemek için ölçme aracı olarak; Yeşilyurt, Gül ve Demir (2013) tarafından
hazırlanan "Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci ve Çevresel Duyarlılığı Ölçeği" kullanılmıştır. Beş düzeyli likert
tipi ölçek 37 madde ve iki boyuttan oluşmaktadır. Yeşilyurt, Gül ve Demir'in uygulamasında ölçeğin güvenilirlik
katsayısı .92 olarak belirlenmiştir. Ölçek 218 Sosyal Bilgiler öğretmen adayına uygulanmış, hatalı doldurulduğu
tespit edilen ve istatistik olarak normal dağılımın dışında kalan formların çıkarılmasıyla araştırma örneklemi 203
kişiden oluşmuştur. Ölçeğe uygulanan istatistiksel işlemler sonucunda ölçekten alınan verilerin dağılımının
normal, ölçeğin alt boyutları ve ölçek genelinin güvenilirlik düzeylerinin uygun (Cronbach alpha: .94; Spearman-
Brown: .82) olduğu belirlenmiştir. Ayrıca ölçek boyutlarının birbirleriyle ve ölçek geneliyle olan korelasyonu da
yüksektir. Araştırmanın nitel bölümünde ise katılımcıların çevresel farkındalıklarını ortaya çıkarmak amacıyla
çevre sorunları hakkındaki bilgileri, bilgi kaynaklarının geçerliliği, yaşadıkları yerdeki çevre sorunlarını fark
etme ve çözüm önerisi üretme gibi becerilerini sorgulayan dokuz yarı yapılandırılmış sorudan oluşan görüşme
formu kullanılmıştır. Nitel ölçme aracından elde edilen veriler iki uzman tarafından kodlanmış, güvenilirlik
derecesi Miles ve Hubermann formülüne göre .94 olarak belirlenmiştir. Nitel ölçme aracından elde edilen veriler
içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiş, kodlamaların frekans ve yüzdeleri tablolara dönüştürülmüştür.
Araştırma bulgularına göre Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının çevre bilinci ve duyarlılıkları orta
düzeydedir. Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının ölçeğe verdikleri cevapların ortalaması incelendiğinde
katılımcıların çevresel duyarlılıklarının yüksek, çevresel bilinçlerinin ise orta düzeyde olduğu görülmüştür.
Katılımcıların çevre sorunları hakkındaki bilgileri, bilgi kaynaklarının geçerliliği, yaşadıkları yerdeki çevre
sorunlarını fark etme ve çözüm önerisi getirme becerileri ise beklenenin altındadır. Öğretmen adaylarının
yaşadıkları yerin çevre sorunlarını fark etme ve bunlara çözüm önerisi getirmelerini sağlayabilmek için, gözlem
ve sorgulama becerilerini geliştirmelerine yardımcı olacak öğretim programları hazırlanmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Çevresel farkındalık, Sosyal Bilgiler, öğretmen adayı
Dostları ilə paylaş: |