Microsoft Word umumdunya ticar?T t?Skilatina uzvuluyun az?Rbaycan iqtisadiy doc
Yüklə 0,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
Müasir şəraitdə malların təsnifatlaşdırılması aşağıdakı şərtlərə cavab verməlidir: • istehsal olunan bütün məhsul növlərinin əhatə olunma tamlığını təmin etmək; • malların xüsusiyyətlərinin dərin tədqiqinə kömək etmək; • malların kodlaşdırma prinsiplərinə kömək etmək; • ümumi təsnifat sistemini pozmadan məhsulların siyahısına yeni adların daxil edilməsini nəzərdə tutan təsnifatın çevikliyini təmin etmək. Kommersiya fəaliyyətinin obyekti kimi mallar bir çox əlamətlər üzrə təsnifləşdirilir, lakin əsas əlamətləri təyinat, fiziki – kimyəvi xüsusiyyət, tərkib, ölçülər, işlənmə üsulu təşkil edir. Təyinatına görə bütün mallar növlərə - istehlak malları; sənaye təyinatlı mallar və ofis, dəftərxana, maşın və avadanlıqlara bölünür. Malların sinifi – təlabatların ümumiləşmiş qruplarını təmin edən mallar çoxluğudur. Məsələn, istehlak malları növü üç yerə bölünür: ərzaq, qeyri - ərzaq və təbii mallar. Mal sinifləri istifadə olunan xammaldan, təyinatından və digər ə lamətindən asılı olaraq alt qruplara; alt siniflər isə - qruplara, alt qruplara, növlərə və növ müxtəlifliklərinə, adlara bölünür. Mal qrupları – istifadə olunan materialların xüsusiyyətləri, onların işlənməsi, forması, fasonu ilə şərtlənən spesifik təlabatlar qrupunu ödəyən malların alt çoxluğudur. Malların alt qrupu – bu əsas təyinatlı qrupla ümumi cəhətləri olan, lakin digər alt qrupun mallarından yalnız özlərinə xas əlamətlərlə fərqlənən mal çoxluğudur. Malın növü – bu fərdi təyinatı və identifikasiya əlamətlərinə görə fərqlənən malların məcmusudur.
bu eyni növ mallardan xammalın, materialın seçimi, eləcə də, konstruksiyası (fortması, fasonu), texnologiyası ilə şərtlənmiş öz şə xsi adı və fərdi xüsusiyyətləri ilə fərqlənən müəyyən növ malların məcmusudur. Beləliklə, siniflər, alt siniflər və qruplar istehlak mallarının ümumi mal təsnifatını təşkil edir. Alıcılıq tələbinə görə mallar aşağıdakı kimi təsnifləşdirilir • gündəlik təlabat malları (çörək, süd, şəkər və s.); • qabaqcadan seçimə əsaslanan mallar (paltar, mebel, televizor, radio – aparatura və s.); • xüsusi təlabata malik mallar (dəbdə olan mallar, əla şərablar və s.); • passiv təlabatlı mallar (mebelin, evin sığortalanması və s.); Malların təsnifatlaşdırılması zamanı aşağıdakıları ayırd edirlər: • məmulatın özünün obyektiv parametrləri: keyfiyyət, material, rəng, çəki, ölçü, xarici görünüş, siluet, qoxu, dad, konstruksiya; • bazar parametrləri: qiymət, rəqabət qabiliyyətlilik, seçimin genişliyi, daşınmanın rahatlığı, malların cəlb ediciliyi; • istehlak prosesində istifadə olunan parametrlər: davamlılıq, qulluq etmənin sadəliyi, dəyişdirmə (əvəzləmə) müddəti. Beynəlxalq ticarətdə istifadə olunan malların təsnifatı. Beynəlxalq ticarət sistemində digər təsnifat yanaşması daha geniş yayılmaqdadır. Bu yanaşmanın ə sasını aşağıdakı mal sinifləri təşkil edir: » Tək (nadir, fərdi) mal. Həm şəxsi təlabat mallarını, həm istehsal təyinatlı malları xarakterizə edir. » Qrup şəklində mal. Həm şəxsi istifadə malları, həm də istehsal təyinatlı mallar üçün xarakterikdir – parfümeriya dəstləri, kompleksdə fəaliyyət göstərn maşın, qurğu, aqreqat sistemləri. » Mal – obyekt. Məhsulların istehsalı və realizasiyasına sistemli yanaşmanın inkişaf etdirilməsinin zəruriliyi iri maddi - əşya və əmlak resurslarının vahid maliyyə, texnoloji və inzibati nəzarət altında cəmləşməsini tələb edir. » Mal – proqram. Bu xüsusilə aerokosmik biznes, avtomatlaşdırılmış idarə sistemləri, robot texnikası, intellektual və biomühəndis texnologiyaları sahəsində yaradılan intellektual maldır. Gömrük statistikası məlumatlarının formalaşmasında əsas mənbəni yük – gömrük bəyannaməsi təşkil edir. Yük – gömrük bəyannaməsi ölkələrin gömrük sərhəddindən malların keçirilməsi, malın yerləşdiyi gömrük rejiminin dəyişməsi zamanı və eləcə də mövcud qanunvericiliklə nəzərdə tutulan digər hallarda gömrük formallıqlarının yerinə yetirilməsi üçün istifadə olunan müəyyən olunmuş formaya malik olan rəsmi sənəddir. Yük – gömrük bəyannaməsi xarici ticarətin gömrük statistikasının hazırladığı əlamətlərin siyahısını özündə saxlayır. əlamətlərin bu siyahısı dövlət hakimiyyəti orqanlarının və ölkə qanunvericiliyi ilə müəyyən olunmuş digər dövlət orqanlarının nəyin və hansı həcmdə (həm natiral, həm də dəyər ifadəsində) idxal (ixrac) olunduğunu, verilmiş ölkənin partnyoru kimi hansı xarici ölkələrin çıxış etdiyini və bunun miqyasının necə olmasını, ölkələrlə xarici ticarət sövdələşmələri haqqında informasiyalarla təmin edir. Malların təsnifatı dedikdə, ixrac və idxal mallarının müəyyən əlamətlər üzrə alt qruplara, qruplara və bölmələrə bölünməsi başa düşülür. Mallar təsnifləşdirmə sxemi və mal nomenklaturalarını tərtib edənlər qarşısında duran vəzifələrdən asılı olaraq, istehsal sahələri üzrə, onların hazırlandığı materiallar üzrə, emal dərəcəsinə görə və s. üzrə qruplaşdırıla bilər. Qəbul olunmuş təsnifləşdirmə sxeminə uyğun olaraq, bütün mallara, mal qruplarına və bölmələrə şifrələr verilir. Müvafiq təsnifləşdirmə sistemi üzrə bölünmüş mal adlarının siyahısı mal nomenklaturası adlanır. Malların nomenklaturasında hər bir mal növü qəbul olunmuş təsnifat sisteminə uyğun olaraq müəyyən yer tutur. Beynəlxalq təsnifatlar və mal nomenklaturaları xarici iqtisadi əlaqələr, o cümlədən xarici ticarət haqqında statistik informasiyanın sistemləşdirilməsi üçün təyin olunmuşlar, onlar informasiyanın axtarışı və saxlanılması üçün əsas kimi çıxış edir. Xarici ticarətin təhlili üçün onun mal qrupları üzrə bölgüsü böyük əhəmiyyət kəsb edir. Mal qruplarının qruplaşdırılması bazasında ölkələrin xarici iqtisadi əlaqələrinin səmərəliliyinin ən mühüm göstəricisi olan idxal və ixracın mal strukturu hesablanır. MDB ölkələri üçün ümumi şəkildə mal strukturunun öyrənildiyi əsas maddələr aşağıdakılardır:
Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|