Vaqif Məmmədov xatirələrdə
53
tarixçi alim idi. Ədəbi içtimayətə 30-a yaxın elmi-bədii dəyərli
kitab, 100-dən çox elmi-publisist məqalə bəxş edən qələm dos-
tumun ğözlənilməz qəfil ölümü, çoxları kimi məni də sarstdı...
və bu sarsıntı həzin bir duyğu kimi ölümündən bir gün sonra
(07.02.2016) son xatirə şeirinə çevrildi.
1968-ci ildə Naxçıvan şəhər pedaqoji məktəbini və 1975-ci
ildə Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun tarix müəllimliyi
ixtisasını bitirən Vaqif Məmmədov əsl vətəndaş ömrü, müəllim
və şair ömrü yaşadı. O, doğma Sədərək kənd məktəbində ilk
pedaqoji fəaliyyətə sıravi müəllim kimi başlasa da, az sonra
gənc kadr kimi uzun müddət bu məktəbin direktoru vəzifəsində
çalışdı və ömrünü Naxçıvan Dövlət Unuversitetinin müəllimi,
dosenti kimi də başa vurdu.
1995-2000-ci illərdə xalqın etimadı ilə Sədərəkdən 1-ci
çağırış Naxçıvan MR Ali Məclisinə deputat seçilən Vaqif bu
etimadı və etibarı hələ 1990-cı ilin yanvar ayının 18-19-da mən-
fur erməni faşistlərinin Sədərəyə azğın hücumları zamanı
“müsəlləh bir əsgər kimi” başladığı bir vətəndaş, müəllim, şair
fəaliyyəti ilə qazanmışdı. 1990-1993-cü illər arasında erməni
faşistləri Sədərəyə 14 dəfə ağır hücum əməliyyatı keçirdiyi və
bu hücumlar zamanı 100-dən çox şəhidin, 500-dən çox yaralının
olduğu bir vaxtda Vaqifin Sədərəkdəki şəxsi evi öz arzusuyla
Vətən və millət naminə hərbi qərargaha çevrildi, üç ilə yaxın
davam edən Sədərək döyüşləri də bu qərərgahdan idarə olunur-
du. Təkcə Vaqifin bu fədakarlığı, məncə, onun kimliyi haqqında
aydın təsəvvür yaradır. Sonralar Vaqifin yazıb nəşr etdirdiyi
kitablarda, “Sədərək şəhidləri” (1998), ”Qeyrət qalası” (şeirlər)
(1999), ”Erməni xəyanəti” (2000), “Heydər Əliyev və Sədərək
rayonu” (2003), ”Sədərəkdə yazılan gündəlık” (2010) 90-cı illər
Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən birini təşkil edən
Sədərək hadisələri geniş təfsilatı ilə istər bədii, istərsə də elmi-
xronoloji baxımdan öz əksini tapmışdır. Buna görə də Vaqif
Məmmədov ictimai xadim olmaqla həm də Vətən əskəri kimi
yaddaşlarda yaşayan Vətən oğludur.
Vaqif Məmmədov xatirələrdə
54
Deyirlər ki, sənətkarlar iki ömür yaşayır: biri sağlığında
həm sənətkar ömrü, həm də sıradan “adi” insan ömrü-ata ömrü,
qardaş ömrü, dost-tanış ömrü və s. Mənim fikrimcə, əsl sənət-
karlar dörd ömür yaşayırlar ki, onların ikisi də ölümündən
sonrakı ömrlərdir: biri əsərlərinin yaddaşında əbədiləşən ömür,
digəri isə onu tanıyan, qəlbində bir ümid, arzu kimi yaşadan
sonuncu insanın bu dünyadan köçdüyü ana qədər davam edən
ömürdür. Vaqif belə bir çeşidli ömrə layiq olan Allahın əziz
bəndəsi kimi sələfləri Molla Pənah Vaqifin, Vaqif Səmədoğ-
lunun... ardınca əbədiyyətə qovuşdu.
Beləcə, bir Vaqif də köç eylədi dünyadan!..
Ancaq onun xatirəsi, S.Vurğun demişkən, “şirin bir xatirə
tək qalacaqdır dünyada”-sevənlərinin və sevdiklərinin yadda-
şında...
Allah sənə rəhmət etsin, əziz qələmdaş dostum, əziz
qardaşım!...
Vaqif Məmmədov xatirələrdə
55
Vahid Rzayev
Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
VAQİF MÜƏLLİM HAQQINDA
KİÇİK BİR XATİRƏ
Vaqif müəllim haqqında xatirə yazısı üzərində düşünüb
daşınanda, yaddaş kitabını vərəqləyəndə hiss etdim ki, məsələyə
insan ömrü üçün uzun bir vaxt sayıla biləcək zaman kəsiyindən
baxmaq, başlamaq lazımdır. Çox yaxın münasibətlərdə olmasam
da, onunla tanışlığımın tarixi ötən əsrin 70-ci illərinə gedib çıxır.
Vaqifi bu illərdə Şərur şəhərində nəşr olunan “ İşıqlı yol” qəzeti-
nin nəzdində yaradılmış “Şərur qönçələri” ədəbi birliyinin
məclislərinin birində tanıdım. O, ədəbi birliyin qabaqcıl, ən fəal
üzvlərindən biri idi. Adı şairlərdən Altay Tağızadə, Əhməd
Sədərəkli ilə bir sırada çəkilirdi. Artıq bu zaman Vaqifin gənc
şair kimi imzası respublika mətbuatında tez-tez görünürdü.
Yaxşı yadımdadır, mətbuatda xalq şairi Nəbi Xəzri Vaqif müəl-
limin poetik dünyasını yüksək qiymətləndirmiş, obrazlı şəkildə
onun “şerin sirrlərinə vaqif” şair olduğu fikrini söyləmişdi.
Maraqlıdır ki, Vaqif Məmmədov ədəbi mühitə ədəbiyyatçı
(filoloji ali təhsil alması anlamında) kimi yox, necə deyərlər,
tarixçi kimi gəlmişdi. O, Naxçıvan Dövlət İnstitutunda (indiki
Naxçıvan Dövlət Universitetində) tarix müəllimi ixtisasına
yiyələnmiş, ömrü boyu sevdiyi, seçdiyi bu ixtisasa sadiq qal-
mışdı. Sonralar dogma ali təhsil müəssisəsində işlədiyi zaman
tarix elmi üzrə mühazirələr oxumuş, tarix üzrə fəlsəfə doktoru
elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.
Müəllimlik ən şərəfli, müqəddəs sənətdir. Müəllimlik sənəti
insanın və deməli cəmiyyətin yarandığı ilk dövrlərdən bugünkü
durumuna qədərki yolu aydınlaşdıran, ona işıq saçan bir
sənətdir. Adətən yaradıcı adamlarımızın fəaliyyətinin çoxşaxəli-
liyi haqqında söz düşəndə “Qoşa qanad” ifadəsini tez-tez
işlədirik. Bu ifadəni Vaqif müəllimin də həyat fəaliyyətinə, işıqlı
əməllərinə aid etmək olar. Müəllimlik və şairlik - Vaqif müəl-
Vaqif Məmmədov xatirələrdə
56
limin həyat məqsədləri və amalları bu qoşa qanadın üzərində
yüksəlmişdir. Onun şair təbiəti və müəllim mənliyi və keyfiyyət-
ləri düzə əyri deyənlərin, haqqı əyənlərin qarşısına sipər çəkirdi.
Özünəməxsusluqla pis niyyətlərə, məqsədli münasibətlərə, xoşa
gəlməyən hərəkətlərə dözümsüzlük göstərməyi bacarırdı.
Pedaqoji işə gənclik illərindən – 20 yaşından başlamışdır.
Onun yetkin bir müəllim kimi fəaliyyəti, geniş dünyagörüşə
sahib olması, bölgənin tarixinə, mədəniyyətinə aid məlumatlarla
dərindən, hərtərəfli tanışlığı ötən əsrin sonlarına təsadüf edir. Bu
elə bir dövr idi ki, rus sovet imperiyası özünün son günlərini
yaşayır, insanların gözü qarşısında süqut edirdi. Ermənilər isə
xislətinə uyğun olaraq tarixin müxtəlif zamanlarında olduğı
kimi, yenidən baş qaldırdı. Rus havadarlarına arxalanaraq Qara-
bağa və Naxçıvana torpaq iddiaları ilə işğalçılıq niyyətlərini
həyata keçirməyə başladılar. Kərki kəndi hiylə yolu ilə boşal-
dıldı. Sədərək kəndinə aramsız hücumlar edildi. Kənd dağıntılar,
güllə yağışı içərisində, işıqsız, qışın sərt günlərində yanacqsız
qalmışdı. Müharibə nəticəsində ölənlər, yaralananlar var idi.
Lakin Vaqif müəllim xalqını sevən, yurduna, elinə sədaqətli
olan bir ziyalı-vətəndaş kimi böyüyüb boya başa çatdığı dogma
Sədərəyi tərk etmədi. Əhali ilə birlikdə hər cür çətinliklərə
qatlaşdı, başqalarına nümunə oldu. Müharibənin canlı şahidi kimi
erməni xislətini tarixiliyin və bədiliyin vəhdətini təcəssüm etdirən
çoxlu şerlər və publisistik əsərlər vasitəsi ilə qələmə aldı. “Erməni
xəyanəti”, “Cəbhə gündəlikləri”, “Sədərək şəhidləri” və digər
əsərlər görüb müşahidə etdiyi hadisələrin real, həyati təsvirləri idi,
o müdhiş günlərin müasirlərimizin və gələcək nəsillərin yaddaş-
lara köçürülməsi idi. Bu əsərlər Kərki və Sədərək hadisələri
haqqında öz əhəmiyyətini itirməyəcək mənbələrdir. Və nəhayət,
bu əsərlər akademik İsa Həbibbəylinin yazdığı kimi “Yeni dövr
Azərbaycan publisistikasının dəyərli nümunələridir”.
Vaqif müəllimin bu dövrün hadisələri ilə bağlı publisistik
əsərləri sırasında “Kərki: İtirilmiş torpaqlarımız və tarixi real-
lıqlar” adlı əsəri mənim fikrimcə, xüsusi olaraq qeyd olunma-
lıdır. Bu əsəri Kərki hadisələri haqqında salnamə də adlandır-
Dostları ilə paylaş: |