Microsoft Word Var olandan,Var olmusuq duzelish esas son docx

91 
 
Çox soyuq havada insan nəfəs aldıqca daxili üzvləri soyuqdan 
donmur. Çox isti havada da o istidən daxili üzvlər təngiyib dayanmır. 
İstini də, soyuğu da insan bədəni öz daxili temperaturuna uyğun 
temperaturlar  həddinə  nizamlayır. 
Qida mübadiləsi nəticəsində  bədən qidadan asılı olaraq 
temperatur hədlərini nizamlamaq bacarığında deyil. 
İnsan bədəni üç temperatur həddi arasındadır: 
1.    Onu əhatə edən temperatur həddi; 
2.    Bədənin öz temperatur həddi;  
3.    Qəbul etdiyi qidaların temperaturları; 
O, temperatur həddlərindən  əlavə olaraq insanın, canlının, 
kütlənin daxilində də “daxili nizamlama temperaturu” vardır. 
            
  
Təbiət və insan 
Nədir insan? Sabit insan? O mütləq insan? Varlığında daxili 
temperatur sabitliyində olan insan? 
Onu  əhatə edən təbiət də belədir. Soyuq, isti arasında isti 
öndədir. Onları nizamlama temperaturu özündədir.Enerji nədir? Enerji 
dediyimiz istinin əvvəli, istinin daşıyıcısı, istinin özündədir.   İsti 
olmasa, hərəkət yoxdur. İsti olmasa, yaranış yoxdur. İsti olmasa, 
hallarda dəyişiklik yoxdur. Soyuq hava, soyuq hal istinin öz 
nizamlamasıdır. Yayda, qışda ağac, daş, torpaq, su öz daxili mütləq 
temperaturunda olacaqdır. 
Səhrada insan, planetin iki qütbündə (elmi ekspedisiyalarda) 
insan. Yenə  də temperaturlar arsında insan. İnsan mənfi (50-60
o
C) 
soyuq havada nəfəs aldıqca daxili üzvlər donmaz. Səhrada insan müsbət 
(50-60
o
C ) istidə nəfəs aldıqca hərəkət etdikcə bədən daxili nizamlama 
temperatur həddinə görə bədən temperaturu dəyişmir, insan aciz olmur. 
Nədir səbəb, niyə olmur? Domna sobası qarşısında saatlarla 
dayanan metalluruqun o yüksək temperatur həddinə görə sabit olan 
bədən temperaturu dəyişilmir. ( Bu, maddələr mubadiləsi ilə deyil). 

---

92 
 
Yayda əkinçi, təsərrüfat işçisi günəş şüaları altında işləyir. Onun 
sabit bədən temperaturu dəyişilmir. Bədən yenə  də 8-10
o
C temperatur 
həcminə nizamlanır. 
Bir hala da baxaq. Stadionda, konsert salonunda insan! Metroda, 
avtobusda, ailədə insan! İclasda, tədbirdə insan! Əkində, biçimdə, 
istehsalatda insan! Çox saylı insanın bir-birilə  yığışması da 
temperaturlar həddini dəyişmir. Çox saylı insan arasında onu əhatə edən 
mənfi və ya müsbət temperaturlara görə “öz daxili nizamlama, 
bərabərləşdirmə” temperaturunu dəyişmir. 
Maraqlı  və  qəribədir.  İsti qida ilə qidalanan insan, isti su ilə 
çimən insan. O qidalarda olan müxtəlif  kilo-kalorilərlə yanaşı onu 
əhatə edən hava temperaturu əhatəsində olsa da, bədənin sabitlik 
temperaturunu dəyişmir. Yer üzündə insan və bitki örtüyü Kainatın 
təmsilçiləridir. Bir misala baxaq: insan vücudunda hər hansı bir 
komponent zəiflədikdə  və ya çatışmadıqda insan bədəni sanki onu 
əhatəsində olan təbiətdən çağırır, tələb edir. Bədən qida ilə o 
çatışmayan komponenti bərpa edir. Canlı su ilə, qida ilə bədənə ehtiyac 
olan komponenti bərpa edir.  
Canlı su ilə, qida ilə bədənə ehtiyac olan komponenti təmin edir. 
Artıq olanı özündən kənar edir (təbii ehtiyac). Çünki Kainat, kütlə, 
planetlər, təbiət, 
 insan varlığı dayanmayan, tükənməyən ardıcıl 
yaradıcılıq prosesi içərisindədir.  İnsan qida ilə  bədən üzvlərinin işini 
nizamlayıb bərabərləşdirir (qanın, ödün, qara ciyərin, dalağın, böyrəyin 
və s.) 
 Qışın soyuğunda, yayın istisində, küləkdə, tufanda insan ac da 
qalmış olsa, ekstremal vəziyyətlərdə  bədən temperaturu bir dəfəlik 
tükənmir. Kainat, planetlər, insan, kütlə, cisim təbiət “daxili 
bərabərləşdirmə, uyğunlaşdırma, nizamlama” temperaturuna malikdir. 
Bu halda: 
t = t
1 
+ t
2 
= Dm 

---

93 
 
(burada t
1
 - vücud və kütlənin nizamlanmış temperaturu, t
2
 - 
mənfi, müsbət, mühit tə`sir etmə temperaturu. “Dm” – daxili, mütləq, 
özünə  uyğun  bərabərləşdirmə  temperaturu). 
Kainat genişlənə bilər, həddə  qədər. Kainat kiçilə bilər, həddə 
qədər. Kainat və planetlər “Dm” – daxili mütləq temperatur 
bərabərliyini deyəcək öz həddi qədər. 
Metal, yüksək temperatur hədləri ilə  əridilir. Bu yüksək 
temperatur hədləri tə`sirindən bir müddət sonra metal karroziyaya 
məruz qalır. 
“Dm” – müəyyən olunsa metal əritmə orta temperatur həddi ilə 
çox davamlı  və istismar müddətini çox artırmış olarıq. Metalla onu 
əhatə edən nisbi nəmlik qədəri bərabər bölüşər ki, korroziyalar tam 
azalmış olar. 
Yer planetinin Cənub və  Şimal qütblərindəki soyuq 
temperaturlar, ekvator xəttində bölüşürlər, nizamlaşırlar, yə`ni  “Dm”     
(daxili mütləq, temperaturların bərabərləşmə həddinə çatırlar). 
Bizi  əhatə edən təbiət, bitki aləmi də belədir. Maddələr 
mübadiləsi elmə mə`lumdur. Maddələr mübadiləsi qida ilə insanı əhatə 
edən aləmlə təması, bir bağlılığıdır. 
Refleks yaddaşdır. Immunitet bədənin sabit fəaliyyətidir. Öz 
bədənimizi tanımaq istəmədikcə “immunitet” (müqavimət) bizi-bizə 
tanıdacaqdır.  
              Su və aləm. 
 Planet  kütləsi daxilində nizamlanmış temperatur həddi yoxsa, 
nəm (nisbi) yoxdur. Nəmişlik (molekulyar) yoxsa, su yoxdur. Su yoxsa 
bitki örtüyü yoxdur. Ətrafımız soyuq da olsa, isti də olsa nəmişlik 
əhatəsindədir. Bədən  və  təbiət  istilik  və  nəmişlik  əhatəsindədir. 
Nədir isti? Böyük partlayışdan yarandı kainat, rənglər, nəmişlik, 
bir də isti!  O, ilkin hala görə  nəmişlik və isti mütləq olaraq 
mütənasibdirlər. 
Qəribə deyil, mütləqdir. Vücudlar həyəcanlananda, 
kədərlənəndə, yük qaldıranda diafraqma yuxarıya sıxılacaqdır. 

---