Microsoft Word Yeni kitab A5-son docx
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
79 Bu şeirdə naturfəlsəfi məqamlara önəm vermək təşnəsi, təbiət hadisələrinin dünya ilə, gərdişlə əlaqəli şəkildə, vəhdətdə mənalanması var. Burada yağan yağışa verilən məna çox incə və maraqlıdır, sosial ağrılardan yorulmuş ruhun mənəvi sığı- nacaq çevrəsini simvolizə edir. Bu gün çağdaş poeziyada dominant olan qadın yaşamının qüvvəsini, qadın iç dünyasının sərgilənməsini jurnalın ümumi mənzərəsi də ehtiva edir. Nədən ki, çağdaş poeziyada bu təma- yülü formalaşdıran prioritet yazarların bir qismi elə Gənc Ədib- lər Məktəbinin təmsilçiləridir. Rəbiqə, A.Əlizadə, Feyziyyə, N.Hüseynzadə, G.Şamilqızı və b. ədiblərin şeirləri qadın taleyi, qadın həqiqəti problemini özündə ehtiva edir. Sosial məam, qadının ictimai-sosial mövqeyi bu şeirlərdə fonu təşkil edir. Sözə həssas yanaşan, son illər ədəbiyyatımıza yeni poetik ruh aşılayan Rəbiqənin jurnalda yer almış hər iki vəzndə-həm sərbəst, həm də hecada yazdığı şeirləri, eləcə də digər mətbu orqanlarda izlədiyim onlarla digər başqa şeiri onu öz esteti- kasını yaradan, sözlə incə rəftar edən şair kimi səciyyələndirir. Diqqət edək: Yaman yağdı həyəcan, çox guruldadı maraq. Dedik ki, belə leysan bir də heç olmayacaq... İslandı üst-başımız- tər, bir az da göz yaşı... Payız deyildi hələ, qabaqladıq yağışı... Əvvəl sən soyuqlaşdın, sonra mən havalarla. Bir az uzandı payız mənasız davalarla 80 Buludlar gəldi-getdi, içimiz aydınlaşdı. Sonra yenə yağışlar- hava bir də qarışdı... Qəfil yatdı içində sənin həyəcan seli. Mən özümü aldatdım guya sevirdim səni... Yay gününə yağmışdı həyəcanın yağışı.. Payız gəldi, qurudu həm tər, həm də göz yaşı... Heca vəznində qələmə alınan bu şeirdə hisslər təbiətin bir nişanı-yağış ilə analoji kontekstdə təsvirə çəkilməklə maraqlı assosiasiya yaradılır. Burada xəfif bir eşq oyunu səmimiyyət və emosionallıqla təsvirə çəkilir, sanki lirik bir təbiət lövhəsi sər- gilənmiş olur. Maraqlı metafora yaradılır, insanın poetik duy- guları təbiətlə müqayisə olunur, təbiətlə eyniləşir və onda əriyir, itir. Burada lirik qəhrəmanın aləmi psixoloji paralelizm vasitəsilə ifadə olunur. S.Norovçatov insanın həyəcanlarının, hisslərinin zahirən bənzər təbiət hadisələri ilə müqayisəli şə- kildə ifadə olunmasını psixoloji paralelizmin əsası sayır. Yəni bu təsvir sadəcə peyzaj deyil, hissin, duyğunun təbiət faktura- sına dayanıqlı olması prosesidir. Ümumiyyətlə, Rəbiqənin şeir- lərində dünyaya, reallıqlara baxışında dodaqqaçıran yumor, xəfif bir istehza hakimdir və etiraf edim ki, bu şeirləri oxu- duqca onlarda ehtiva olunan pozitiv enerji sövq-təbii insanın içinə, gözünə-könlünə dolur. Məsələn, onun yazdığı “Dostların şeiri”nə diqqət edək: Sən işıq göstərirsən mən içimdə itəndə 81 Ipimi bərk çəkirsən qəfil amansız sevda Məni sola çəkəndə... Səninlə bir keçirəm tale adlı meydanı. Yanımdasan, bilirəm, bir futbol topu kimi fırladıram dünyanı... Aysel Əlizadənin şeirlərində daha çox qadın dünyasının, qadın yaşamının ekzistensiyası yaradılır, naturfəlsəfi məqam- lara diqqət yönəltməklə qadının mənəvi sarsıntı və yaşantısı ictimai-psixoloji müstəviyə çıxarılır. Mən səni ona görə sevdim ki, Boş yer vardı yanımda. Ona görə sevdim ki, o yerdən qalmayasan nigaran. Ayselin şeirləri daha çox lirik mənin iç dünyaduyumuna köklənir, ağrının sirayət gücü nəfəs kəsəcək qədərdir: Getdin. Hər yerim ağrıdı... Səssizliyində batdım ağrının... Bu dəfə hər şeydən çox oldu itkim.. dinə də bilmədim Deyə də bilmədim ki, Getmə. Bu boyda dünyayla barışdım Bu qədər olaya öyrəşdim Tək çabalamaq deyil ayrılıq Dünyaya dayanmaq deyil yalnızlıq ən dəhşətlisi həqiqətdir gerçəklikdir sənsizlik... 82 Ramiz Rövşən “çətini dünyayla barışmaq imiş” deyirdi. Ay- selin “bu boyda dünyayla barışdım” əzabı sevgi ayrılığının ya- ratdığı ağrı qarşısında belə yenilir, onun dəhşətli həqiqəti önün- də ram olur. Bu ovqat, vahid qəmgin notlar şairənin bütün şeir- lərinin canına hopub. Aysel nədən yazır yazsın, hansı məzmun- da nəsnəni dilə gətirir gətirsin ruhsal dünyasının çöküşü, ayrılıq gerçəkliyinin doğurduğu dekadans onun lirik yaşamının aparıcı xəttini təşkil edir. Hətta gənc qızın düşüncələri dünyanın medi- tativ çözümünə, sərt və fəci reallıqlarına köklənəndə belə hiss olunur: bu dalğınlıq, ümidsizlik sevgisizlik boşluğunun yaratdı- ğı durumdur. Maraqlıdır ki, Ayselin şeirlərinindəki yorğunluq, susqunluq, tənhalıq, qocalıq və s., və i. kimi ifadələr mənəvi dünyanın depresyon halını sərgiləyən vasitələrdir: Sanki Kaf- kanın cızdığı obrazdır: “o, anadan qoca və yorğun doğulub” Heç nə dəyişmir, ata Xoşbəxt olmur bir nəfər Hamı dərdli, hüznlü hamı bizdən beş betər. Ümid tapmadı heç kim Ümidlər harda axı? Damarlardan qəm axır... Gözlərdədir cəhənnəm. Mən də ki, yaman sənsiz... Mən də ki..boş ver, şərhsiz... Ayselin şeirlərinin zəif nöqtəsi də elə bu məqamla bağlıdır. Bəzən hissin, həyəcanın təsirinə o qədər aludə olur ki, poetik forma öz uyarlığını itirir. Şeirin effekti zəifləyir, poetik yaşam hiss olunmur, yerdə qalan müəllifin acı fəryadı olur. Bu üzgünlük, küskünlük çaları N.Hüseynzadənin şeirləri üçün də xarakterikdir. Qadın yazarlar içlərini, duyğularını çöz- mək, çatdırmaq üçün konkret ünvana, ada, üçüncü şəxsə istinad edirlər. Bu üçüncü şəxs deyilənlərin boşluğa dəymədiyini bə- lirtməklə bahəm, həm də bir ümid işığı kimi mənalanır. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|