482
9. valyuta tənzimləməsini həyata keçirir;
10. xarici dövlətlərlə hesablaşmalar qaydasını müəyyən edir;
11. valyuta nəzarətini təşkil edir və həyata keçirir;
12. RF-nin ödəmə balansı proqnozunun işlənib hazırlanmasında iştirak
edir.
Rusiya Bankının idarəetmə orqanları və strukturu Qanunun 17-18-ci
maddələrində əks olunmuşdur.
Rusiya Bankının ali orqanı Direktorlar Şurasıdır. Bu, Rusiya Bankının
fəaliyyətinin əsas istiqamətlərini müəyyən edən, banka rəhbərlik və onu idarə
edən kollegial orqandır.
Direktorlar Şurasına Rusiya Bankının sədri və Direktorlar Şurasının 12
üzvü daxildir.
Rusiya Bankının sədri vəzifəyə Dövlət Duması tərəfındən RF Pre-
zidentinin təqdimatına əsasən səs çoxluğu ilə dörd il müddətinə təyin edilir.
Direktorlar Şurasının üzvləri vəzifəyə Dövlət Duması tərəfindən Rusiya
Bankı sədrinin Rusiya Prezidenti ilə razılaşdırılmış təqdimatına əsasən dörd il
müddətinə təyin edilir. Direktorlar Şurası aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir:
1. RF Hökuməti ilə birlikdə vahid dövlət pul-kredit siyasətinin əsas
istiqamətlərini işləyib hazırlayır və onların yerinə yetirilməsini təmin edir;
2. Rusiya Bankının illik hesabatını təsdiq edir və Dumaya təqdim edir;
3. Rusiya Bankının xərclər smetasını təsdiq edir;
4. Rusiya Bankının strukturunu müəyyən edir;
5. Mərkəzi Bankın pul-kredit siyasəti məsələlərinə dair qərarlar qəbul
edir;
6. Rusiya Bankının baş auditorunu təyin edir.
Rusiya Bankı Dövlət Duması qarşısında hesabat verir, bu, özünü
aşağıdakı məqamlarda göstərir:
1. Rusiya Bankı sədrinin vəzifəyə təyin və vəzifədən azad edilməsi
Dövlət Duması tərəfindən RF Prezidentinin təqdimatına əsasən həyata keçirilir;
2. Rusiya Bankı Direktorlar Şurası üzvlərinin vəzifəyə təyin və
vəzifədən azad edilməsi də, həmçinin Dövlət Duması tərəfindən həyata
keçirilir;
3. Hər il Rusiya Bankının Direktorlar Şurası Dövlət Dumasına Rusiya
Bankının fəaliyyəti haqqında illik hesabat təqdim edir.
Bundan əlavə, Dövlət Duması Rusiya Bankının fəaliyyəti haqqında
parlament dinləmələri keçirir və bank sədrinin məruzələrini dinləyir.
Lakin, digər məsələlərdə Rusiya Bankı öz səlahiyyətlərini müstəqil
surətdə həyata keçirir, odur ki, dövlət hakimiyyətinin federal orqanları, RF sub-
yektlərinin hakimiyyət orqanları və yerli özünüidarə orqanları onun fəaliyyətinə
müdaxilə etmək hüququna malik deyil.
483
Rusiya Bankı bank tənzimləməsi və kredit təşkilatlarının fəaliyyətinə
nəzarət orqanıdır, bu bank bank qanunvericiliyi və Rusiya Bankının normativ
aktlarına kredit təşkilatları tərəfindən riayət edilməsinə nəzarət edir.
Bank tənzimləməsi və nəzarətin başlıca məqsədi ölkənin bank sisteminin
sabitliyini qoruyub saxlamaqdan, əmanətçi və kreditorların maraqlarını müdafiə
etməkdən ibarətdir. Rusiya Bankı federal qanunlarla nəzərdə tutulmuş hallar
istisna edilməklə, kredit təşkilatlarının operativ fəaliyyətinə müdaxilə etmir.
Fəaliyyət:
Bankın həyata keçirdiyi əsas funksiyalar aşağıdakılardır:
♦
Milli valyutanın sabitliyinin qorununb saxlanılması;
♦
Pul nişanlarının buraxılması və tədavüldən çıxarılması;
♦
Rusiya Federasiyası hökuməti ilə birgə maliyyə-kredit siyasətinin
hazırlanması və həyata keçirilməsi və s.
Təş kilati struktur: Rusiya Mərkəzi Bankı 27 təşkilati strukturdan
ibarətdir. Burada 79 ərazi bölməsi və 623 kassa-hesablaşma mərkəzi fəaliyyət
göstərir.
Mərkəzi Bank Direktorlar Şurası tərəfindən idarə olunur. Şura darə
Heyətinin sədri daxil olmaqla 12 üzvdən ibarətdir. Şuranın üzvləri Dövlət
Duması tərəfindən 4 il müddətinə təyin edilir. Mərkəzi Bankın darə Heyətinin
Sədri Dövlət Duması tərəfindən Prezidentin təklifi əsasında təyin edilir. Dövlət
Duması Mərkəzi Bankın Sədrini tutduğu vəzifədən azad etmək huququna
malikdir.
Mərkəzi Bankın yanında Milli Bank Şurası fəaliyyət göstərir. Şuranın
Federal Assambleya palatalarının, Prezidentin, Rusiya Federasiyası hökumə-
tinin, Rusiya Mərkəzi Bankının nümayəndələri, ekspertlər və digər kredit təş-
kilatların təmsilçilərindən ibarətdir. Bank Şurası Direktorlar Şurası tərəfindən
təqdim olunan Mərkəzi Bankın illik hesabatlarına baxılması; kapital qoyu-
luşunun ümumi həcminin təsdiq edilməsi; Bank işçilərinin pensiya təmi-
nanatının, sosial və tibbi sığortaları üçün ayrılan xərclərin ümumi həcmini təs-
diqetmə funksiyasına malikdir.
Rusiya bank sistemi. Hal-hazrıda Rusiya kredit sisteminin strukturu
aşağıdakı kimidir:
1. Rusiya Mərkəzi Bankı.
2. Bank sistemi:
2.1.Kommersiya bankları;
2.2. Rusiya Əmanət Bankı;
2.3. Digər ixtisaslaşdırılmış banklar;
3. xtisaslaşdırılmış kredit-maliyyə institutları;
3.1.Sığorta şirkətləri;
3.2.Qeyri-dövlət pensiya fondları;
3.3. nvestisiya şirkətləri;
3.4.Maliyyə-tikinti şirkətləri.
484
Ş
übhəsiz, kredit sisteminin yeni strukturu daha çox sivil bazar təsər-
rüfatının ehtiyaclarını əks etdirir.
Eyni zamanda kredit sisteminin təşəkkül prosesi onun bütün struktur
haqlarında müəyyən problem və nöqsanları aşkar etdi. Başlıca problemlərə
aşağıdakılar aiddir:
1. Xırda kommersiya bankları öz mövcudluğunu qoruyub saxlayır, onlar
zəif maliyyə bazasına malik olduğunda müştəri tələbatının öhdəsindən gələ
bilmir;
2. əmanət Bankı bank bazarında özünün inhisarçı, qeyri-məhdud
mövqeyini qoruyub saxlayır;
3. ipoteka banklarının yaradılmasının əsası kimi Torpaq mülkiyyəti
haqqında qüvvədə olan Qanunun olmaması;
4. nvestisiya banklarının fəaliyyət göstərməsinin əsası kimi korporativ
qiymətli kağızlar bazarının inkişafı üçün real şəraitin olmaması;
5. xtisaslaşdırılmış qeyri-bank institutları bazarının tənzimlənməsi üçün
real qanunvericilik bazasının olmaması.
Bütün bu problemlər sənaye baxımından inkişaf etmiş ölkələrin kredit
sistemlərinə ən qısa zamanda yaxınlaşmaq yolunu tutan Rusiya kredit
sisteminin inkişafını əhəmiyyətli dərəcədə ləngidir.
1998-ci ilin avqust ayı bank böhranının başlanğıcı hesab olunur. O zaman
hökumət daxili dövlət borcu üzrə defisit və xarici banklara olan borcların
ödənilməsinə moratori elan etdi. Rusiya Federasiyası bank sisteminin yenidən
qurulması proqramında qeyd edildiyi kimi, 1997-ci ilin dekabr ayını bank
böhranının başlanğıcı hesab etmək olar. Həmin vaxtdan etibarən daxili maliyyə
bazarındakı faiz dərəcələri kəskin surətdə artdı.
Artıq banklar aşağı dərəcələr üzrə ehtiyatlar cəlb etmək və öz borc alan
müəssisələrinə ucuz kreditlər vermək iqtidarında deyildi. Ona görə də borc
alanlar aldıqları yüksəkfaizli kreditlərə xidmət göstərə və əvvəllər aldıqları
kreditləri vaxtında qaytara bilmirdilər.
Dövlət qiymətli kağızları ilə aparılan əməliyyatların dayandırılması nəti-
cəsində bank sisteminin ümumi aktivlərinin 16%-i faktiki olaraq donduruldu.
Bununla bərabər, banklar likvidliyin tənzimlənməsinin əsas instrumentlərindən
biri kimi dövlət qiymətli kağızlar bazarından (QKO-OFZ) istifadə edirdilər.
Çünki kredit təşkilatının müxbir hesabında vəsaitlər kifayət qədər olmadıqda bu
bazarın iş mexanizmi öhdəliklərin yerinə yetirilməsi üçün dövlət istiqrazları
paketinin bir hissəsini operativ surətdə satmağa imkan verirdi.
Bank sisteminin həm mütləq miqdarda, həm də böhranın inkişafı zamanı
itkilərə nisbətən kapitallaşma səviyyəsinin aşağı səviyyədə olması böhraınn
kəskinləşməsinə əhəmiyyətli təsir göstərdi.
Daxılı ehtiyat bazarının zəifliyi və bankların xarici vəsait mənbələrindən
asılılığı bank böhranının inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərdi. 1998-ci ilin 7 ayı
ə
rzində müəssisələrdən, təşkilatarından və əhalidən cəlb olunmuş vəsaitlərin
Dostları ilə paylaş: |