Mikrobiologiya (Ma’ruza matnlari)
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Zaruriy jixozlar
- 3.Sklerotsiy
- 4.Rizomorf
- 1. Vegetativ ko‘payishda
zarpechagi (Suscuta arbensis), ingichka poyali zarpechak (Suscuta apporoximata). Mashg‘ulot davomida gulli yarim parazitlarning asosiy vakillari bilan tanishib, ularni ko‘rinishini bayon qilish kerak, Shumg‘iya va zarpechakni asosiy turlari bilan tanishib, ulariing morfologik belgilariga e’tibor berish zarur. Mikroskop ostida shumg‘iya va zarpechakning urug‘ini tuzilishini kuzatib, ularning o‘lchamini olish kerak. Tanishib chiqilgan gulli-parazit o‘simliklarning rasmlari chiziladi. MAVZU: MISELIY VA UNING SHAKL O‘ZGARISHI. Ish
rejasi: I. Miseliy a) bir hujayrali miseliy b) ko‘p hujayrali miseliy II. Miseliyni shakl o‘zgarishlari a) oidiy b) xlamidopspora v) sklerotsiy g) rizomorf
kasalligi va po‘kaklar). Mucor, Rhizoctonia zamburug‘larini sof kulturasi. Mikroskop, qoplog‘ich va buyum oynachalari, spirt lampasi, sirtmoq. Rangli jadvallar.
2.Miseliyning shakl o‘zgarishlari (oidiy, xlamidospora, sklerotsiy, rizomorf) bilan tanishish. 3.Miseliylarni mikroskopda ko‘rish va rasmini chizish.
Zamburug‘lar ingichka ipsimon tana giflar yig‘indisidan iborat bo‘lgan vegetativ tana – miseliylardan iborat. Ularda xlorofill donachalari bo‘lmaganligi tufayli, tayyor organik moddalar bilan oziqlanadilar, ya’ni geterotrof oziqlanishdir. Xo‘jayra po‘stining kimyoviy tarkibini polisaxaridlardan: sellyuloza, pektin moddasi, gemisellyuloza, xitin (azot) va yog‘ moddalaridan tuzilgan. Zamburug‘larni vegetativ tanasi miseliy deb ataladi. Miseliy shoxlangan ipchalar-gifalardan tashkil topgan. Zamburug‘lar xo‘jayrasi qalin po‘st bilan qoplangan bo‘lib, yupqa yoki qalin, bir, ikki, uch qavatli bo‘lib suvli muxitda shishib qoladi. Miseliyning tuzilishiga qarab tuban-bir xo‘jayrali, yuksak - ko‘p xo‘jayrali zamburug‘larga bo‘linadi.
Miseliylar oziqlanish muhitida joylashgan o‘rniga qarab endogenli (ichki) va ekzogenli (tashqi, havoda) bo‘ladi. Oziqa muhitining ichki qismida xosil bo‘lgan miseliy organik va anorganik moddalarni tashqi muhitdan shimib oladi, tashqi miseliy ichki miseliy xisobiga xosil bo‘ladi.
Tashqi muhit sharoitining noqulay sharoiti ta’sirida zamburug‘ miseliysi o‘z shaklini o‘zgartiradi. Zamburug‘larning asosiy shakl o‘zgarishlari quyidagilar: 1.Oidiy – miseliyning bo‘linishi natijasida paydo bo‘lgan xujayralar. Tashqi qobig‘i ingichka va yumaloq shaklga egadir. Misol : Xamirturush zamburug‘i. 2.Xlamidospora – miseliylarning bo‘linishi natijasida paydo bo‘lgan xujayralar to‘plami. Ularning qobiqlari qattiqlashgan, shuning uchun ular uzoq muddatgacha noqulay sharoitda saqlanish imkoniyatiga egadirlar. Misol: bug‘doyning qora kuya kasalligini qo‘zg‘atuvchi zamburug‘
miseliylarning gifalarining jipslashishi natijasida paydo bo‘ladi. Sklerotsiylar ko‘proq uchrovchi zamburug‘ tanasi bo‘lib, ularning qattiqlangan tanasi turli xil shakl va kattalikda, hamda ozuqa moddaga boy bo‘ladi. Misol: Javdarning sporinya kasalligini qo‘zg‘atuvchi zamburug‘.
qo‘ng‘ir rangdagi baquvvat shoxlangan iplardan tashkil topgan bo‘lib, uzunligi bir necha metr, qalinligi esa bir necha millimetrga teng keladi. Misol: po‘kaklar . MAVZU: ZAMBURUG‘LARNI KO‘PAYIShI. Ish rejasi: I.Vegetativ ko‘payish: a) miseliyni bo‘laklarga bo‘linishi bilan b) miseliyni shakl o‘zgarishi bilan II. Jinssiz ko‘payish: a) ekzogen sporalar bilan ko‘payish b) endogen sporalar bilan ko‘payish III.Jinsiy ko‘payish: a) oogamiya yo‘li bilan ko‘payish b)zigogamiya yo‘li bilan ko‘payish v)xaltachalar hosil qilib ko‘payishi g) bazidiyalar hosil qilib ko‘payishi
va buyum oynachalari, spirt lampasi, sirtmoq. Rangli jadvallar.
bilan tanishish 2.Sporalarni mikroskopda ko‘rish va rasmini chizish.
Zamburug‘lar bir necha yo‘llar bilan ko‘payadi: 1.Vegetativ, 2.Jinssiz, 3. Jinsiy. 1.Vegetativ ko‘payishda- zamburug‘ miseliylari bo‘laklarga bo‘linadi. Miseliyning bo‘lagi o‘sib, mustaqil individlarga aylanadi. Atrof-muhitning noqulay sharoitida zamburug‘ miseliysi boshqa shakllarda (xlamidospora, sklerotsiy, oidiy va rizomorf shaklida) vegetativ ko‘payadi.
ekzogen (tashqi) konidiya sporalar yordamida o‘tadi. Ekzogen sporalarga konidiya va konidiya bandlar kiradi. Konidiya bandidagi xujayra yumaloqlanib, nozik tizmaga o‘xshash zanjir hosil qiladi. Bundan tashqari endogan (ichki) sporalar yordamida ham jinssiz ko‘payish bo‘ladi. Endogen sporalarga zoosporangiy va sporangiy kiradi. Bu sporalar yetilganda tashqariga chiqib, tarqaladi. Zoosporangiy esa kolbasimon bo‘shliq bo‘lib, uning ichida harakatli sporalar ( bitta yoki ikkita xivchin xosil qilib, uning Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|