Mikrobiologiya (Ma’ruza matnlari)
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Jinssiz ko‘payishi.
- Jinssiz ko‘payishi
- 3-oila – Perenosporatsiya
- 1 –avlod
- 2-avlod
- Avlod vakili
- VAKILLARI. Ish rejasi: 1.
Jinssiz ko‘payishi. 2 xivchinli zoosporalar yordamida boradi. Jinsiy ko‘payishi. Esa oogamiya yo‘li Bilan bo‘ladi. 1. Saprolegniales. 2. Perenosparales. 1.- tartib: Saprolegniales bu tartibga kiruvchi zamburug‘lar o‘lik xujayralarda o‘simlik qoldiqlarida yashaydi. Vegetativ tanasi yaxshi rivojlangan. Miseliysi yo‘g‘on va shoxlangan bo‘lib, substratga rizoidlari orqali yopishadi. Bu tartibga Saprolegniatsiya oilasi kiradi. Bu oila esa o‘z navbatida Aphanomyces - Afonomises avlodiga bo‘linadi. Bu avlod vakillari – zoosporalari ipsimon zoosporangiyda hosil bo‘lib, undan, yalang‘och protoplazma holda to‘planib chiqadilar va po‘stloq bilan qoplanadilar. Keyinchalik esa po‘stloqdan yon tomonida joylashgan 2 xivchinli zoospora Bilan chiqadi. Avlod vakillari: A.cochlioides - qand lavlagini korneed kasalligini keltirib chaqaradi. 2-tartib:Perenosporales bu tartibga kiruvchi zamburug‘larning miseliysi ko‘p yadroli va yaxshi rivojlangan bo‘ladi. Jinssiz ko‘payishi 2 xivchinli zoosporalar va konidiyalar yordamida o‘tadi. Jinsiy ko‘payishi esa oogamiya yordamida o‘tadi. Bu taritb zamburug‘lari oospora va miseliy holida qishlaydi. Sporangiy bandlarining tuzilishiga va zoosporalar o‘simtasi xususiyatiga asoslanib Perenosporales tartibi 4 ta oilaga bo‘linadi. 1. Putiaceae (pitatsiya) 2.Phitophthoraceae. (fitoftoaratsiya), 3.Perenosporaceae (perenosporatsiya), 4.Albuginaceae (albuginatsiya). 1-oila - Pitatsiya: Bu oila vakillarining miseliysi zararlangan o‘simlik organlarining sirtida va to‘qima oralig‘ida joylashgan bo‘lib, sporangiy bandlari oddiy miseliydan farq qilmaydi. Bular o‘simlik va suv o‘tlarida turli kasalliklarni yuzaga keltiradi. Bu oilaning 1-avlodi – Pitium kiradi. Bu avlodga kirgan zamburuglarning miseliysining uchida zoosporalar joylashgan bo‘ladi (konidiya), lekin miseliysi zararlangan xujayralar ichida joylashgan bo‘ladi. Bu avlodning vakillari asosan o‘simlikning unish davrida zararlaydi. M-n: Ildiz chirish kasalligi – Pitium deboryanum (lavlagi, karam, kartoshka).
2-oila – Fitoftoratsiya - Bu oilaga kirgan zamburug‘larning miseliysi zararlangan o‘simlik hujayrasida rivojlanadi. Miseliylar hujayralarni teshib, tashqariga konidiya bandlarining hosil qiladi. Konidiyalar bandlari ichida konidiyalar yoki zoosporalar joylanadi. Bu oilaga - Fitoftora avlodi kiradi. Zararlangan o‘simlik hujayralari ichida zoosporangiylar o‘sib, ikki xivchinli zoosporalarga aylanadi va bu zoosporalar boshqa o‘simliklarni zararlaydi.
Bu avlod vakil: Fitoftora infenstans – kartoshkani fitoftoroz kasalligini qo‘zg‘atadi. 3-oila – Perenosporatsiya - Bular obligat parazit holda yashovchi parazit zamburuglardir. Ular o‘simliklarda soxta un shudring kaslligini qo‘zg‘atadi. Bu oila vakillari konidiya bandlarining tuzilishiga qarab ular bir-nechta avlodga bo‘linadi va ularning ichidagi konidiyalarning joylashiga qarab avlodlar farqlanadi. 1 –avlod – Perenospora –bu avlodga kirgan zamburug‘larning konidiya bandlari dixotomik shoxlangan. Ularning uchlari o‘tkir bo‘lib konidiyalari joylashadi. Ushbu avlod vakili Perenospora aystevales –bedani soxta un-shudring kasalligini qo‘zgatadi.
avlod vakili – Plazmopara vitikola tokning mildyu kasalligini qo‘zgatadi. 3-avlod Bremiya – bularda konidiya bandlarining uchlari panjasimon shaklda bo‘ladi. Ular salatda soxta un-shudring kasalligini qo‘zgatadi.
Ularngparazit holda yashaydi. Konidiyalar epidermis tagida joylashgan bo‘ladi. Shuning uchun ular o‘simliklarda oq yostiqchalar hosil qiladi. Bu oilaga 1 ta Albugo avlodi kiradi. Bu avlodga kiruvchi zamburug‘larning konidiyalari bulavkasimon bo‘ladi. Konidiyalar epidermis yorilgandan so‘ng o‘simliklarni zararlaydi. Ular o‘simliklarda oq zang kasalligini qo‘zgatadi.
– Albugo kandida - krestguldoshlarga zang kasalligining keltiradi.
HEMIASCOMYCETIDAE (GEMIASKOMISETLAR) KENJA SINFINING VAKILLARI. Ish rejasi: 1. Endomycetales. tartibi: 1. Endomycetaseae oilasi 2. Taphrinales tartibi: 3. Taphrinaseae oilasi Zaruriy jihozlar : Rangli jadvallar. Gerbariydan namunalar (shaftoli barglarini bujmayishi). Fiksatsiya qilingan bankalar (olxo‘ri mevalarini danaksizlanishi). Lupalar. Topshiriq: 1.Kasallik qo‘zgatuvchi zamburuglar va kasallikni tashqi belgilari Bilan tanishish.
Zamburuglarni mikroskopda ko‘rish va rasmlarni chizish. Askomisetlar sinfiga kiruvchi zamburug‘larning tanasi yaxshi rivojlangan bo‘lib, bularning miseliysi ko‘p hujayrali bo‘ladi. Bularning jinssiz ko‘payishi konidiyalar yordamida o‘tadi. Jinsiy ko‘payishi esa otalik va onalik xujayralarni qo‘shilishi yordamida o‘tadi. Askomisetlar sinfi xaltachalarni joylashiga qarab 3 ta kenja sinfga bo‘linadi. 1. Hemiascomycetidae (gemiaskomisetlar) kenja sinfi – ya’ni yalongoch xaltali zamburuglar, bularmiseliyda ochiq holda joylashadi. 2. Loculoascomycetidae (lokuloaskomisetlar) kenja sinfi – ya’ni soxta meva tanali zamburuglar, bular miseliyni oraligida maxsus bo‘shliqlarda joylashadi.
zamburuglar, bular miseliyda meva tanalarning ichida joylashadi. 1. Hemiascomycetidae (gemiaskomisetlar) kenja sinfiga kiruvchi zamburuglar zararlangan o‘simlik organlarida joylashagan bo‘ladi. Bu kenjja sinf 2 ta tartibga bo‘linadi. 1. Endomycetales (endomuketales) tartibi. 2. Taphrinales (tafrinales) tartibi. 1. Endomycetales tartibiga kiruvchi zamburuglar saprofit holda hayot kechiradi. Bular tabiatga juda keng tarqalgan bo‘lib, shakarga boy bo‘lgan mevalarda, shikastlangan daraxt tanasining shirali oqimida, gul nektarlarida uchraydi. Bu tartib Endomycetaseae oilasini tashkil etadi. Oila esa bir necha avlodga bo‘linadi.
Bularning shakli dumaloq yoki qalpoqchasimon bo‘ladi.
yelpigichsimon yoki dumaloq shaklda bo‘ladi. 3. Saccharomyces avlodiga achitqi zamburuglar kiradi. Bu avlod vakillarining haqiqIy miseliysi bo‘lmaydi, bular kurtaklanish yo‘li Bilan hosil bo‘ladigan bir yadroli xujayralardan iborat. Asosan kurtaklanish yo‘li Bilan ko‘payadi.
o‘simliklarda deformatsiyalar hosil qiladi, ya’ni zararlangan organlarda barglarni bujmayishi, mevalarda esa danaksizlikni va turli shakl o‘zgarishlarini sodir etadi. Bu tartibga kiruvchi zamburuglarning miseliysi ipsimon, ko‘p xujayrali bo‘lib, endofit rivojlanadi (ikki yadroli xujayralar). Xaltachalari meva tanasiz miseliyni o‘zida yalangoch holda hosil bo‘ladi. Xaltachalar silindrsimon va zich joylashgan. Bu tartib 1 ta Taphrinaseae oilasini tashkil etadi. Oila esa 1 ta Taphrinia avlodini beradi. Taphrinia avlodi vakillarining miseliysi bir yoki ko‘p yillik bo‘lib, ko‘p yilliklari daraxtlarning tanasida saqlanadi, bir yilliklari esa barglarda rivojlanadi. Ko‘p yillik Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|