Mineral Ehtiyatların Hasilatı ilə Məşğul olan Sənaye Sahələrində Şəffaflıq Təşəbbüsü

MDB və Baltikyanı ölkələrdə inflyasiya (2011)

Mənbə: Ölkələrin mərkəzi bankları

Belarus

Özbəkistan

Rusiya

Qazaxıstan

azərbaycan

Ermənistan

Moldova

Gürcüstan

Tacikistan

Qırğızıstan

Estoniya

Ukrayna

Latviya

Litva

11.6 %

8.4 %

8.4 %

7.9 %

7.8 %

7.6 %

6.5 %

6.5 %

5.7 %

5.1 %

4.6 %

3.4 %

3.2 %

Maliyyə  sektoru.  Maliyyə  sektorunda  stabillik  qorunmuş,  inflyasiya  birrəqəmli 

səviyyədə saxlanılmış və ilin yekununda orta illik inflyasiya 7,9% olmuşdur. Orta il-

lik inflyasiya göstəricisi ilin əvvəlində Beynəlxalq Valyuta Fondunun 2011-ci il üçün 

Azərbaycana  verdiyi  proqnozdan  daha  aşağı  səviyyədə  olmuşdur.  Bununla  yanaşı, 

milli  valyutanın  xarici  valyutalara  qarşı  məzənnəsi  sabit  səviyyədə  saxlanılmışdır. 

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının məlumatına əsasən, il ərzində qiymət ar-

tımları əsasən xarici amillər hesabına formalaşmışdır.

24

---

52.3 %

strateji  valyuta  ehtiyatları  ötən  il  ilə  müqayisədə  38,1%  artaraq  40,3  milyard  dollara  çatmışdır  ki, 

onun  da  böyük  hissəsi  ARDNF-nin  vəsaitləri  hesabına  formalaşmışdır.  Belə  ki,  31  dekabr  2011-ci  il 

tarixində strateji valyuta ehtiyatlarının strukturunda 29,8 milyard dollar ARDNF-nin, 10,5 milyard dol-

lar isə ARMB-nin valyuta ehtiyatları yer almışdır.

arDnf-nin 

valyuta ehtiyatları

arMb-nin 

valyuta ehtiyatları

73,9

%

26,1

%

Strateji valyuta ehtiyatları (2011)

Mənbə: ARDNF və ARMB

25

Mineral Ehtiyatların Hasilatı ilə Məşğul olan Sənaye Sahələrində Şəffaflıq Təşəbbüsü

---

fiskal sektor. Xam neftin qiymətlərinin il ərzində büdcə göstəricilərindən (80 ABŞ dolları) yüksək ol-

masının, büdcə xərclərinin isə proqnozlaşdırılan həcmdən az olmasının nəticəsi olaraq ilin sonunda 

dövlət büdcəsi profisitlə tamamlanmış, büdcə kəsirinin ÜDM-də çəkisi 0,6%-ə bərabər olmuşdur. Büdcə 

xərclərinin 58,5%-i ARDNF-dən transfertlər hesabına maliyyələşdirilmişdir.

İnvestisiyalar. 2011-ci ildə xarici mənbələr, eləcə 

də,  daxili  yatırımlar  hesabına  investisiyaların 

həcmində əvvəlki il ilə müqayisədə böyük artım-

lar olmuşdur. İl ərzində əsas kapitala cəmi inves-

tisiyalar real olaraq 27,3% artaraq 12776,4 milyon 

AZN olmuşdur ki, onun da böyük hissəsini daxili 

investisiyalar  təşkil  etmişdir.  2011-ci  ildə  daxili 

investisiyaların həcmi 10260,4 milyon AZN-ə ça-

taraq  real  artım  35,0%,  xarici  investisiyalar  üzrə 

2516,0 milyon AZN və real artım 3,2% təşkil et-

mişdir.

Azərbaycan Respublikasının dövlət  

büdcəsinin əsas göstəriciləri, mlrd. AZN

Mənbə: ARDNF və ARMN

Büdcə gəlirləri

Büdcə kəsiri (-)/profisiti(+)

Büdcə xərcləri

ARDNF-nin transfertləri

0.1

2008

2009

2010

2011

-0.2

-0.4

0.3

10.8

10.7

3.8

10.3

10.6

4.9

11.4

11.8

5.9

15.7

15.4

9.0

26

---

Əsas kapitala cəmi investisiyalar (2011)

Mənbə: ARİİN

Bundan  əlavə,  qeyri-neft  sektorunda  investisiyalar 

daha  sürətlə  artaraq  neft  sektorunda  artım  tempini 

üstələmiş və 41,2%-ə çatmışdır. Neft sektorunda bu 

göstərici  0,2%  olmuşdur.  Qeyri-dövlət  investisiyala-

rı  ümumi  investisiyaların  40%-nə  bərabər  olmasına 

baxmayaraq,  dövlət  investisiyaları  ilə  müqayisədə 

daha  sürətlə  artaraq  (əvvəlki  ilə  nisbətən  35,6%) 

5294,1 milyon AZN-ə bərabər olmuşdur.

Xarici ticarət. 2011-ci ildə dünya bazarlarında neftin 

qiymətinin yüksək olması ilə əlaqədar xarici ticarətdə 

neft  ixracının  payı  əhəmiyyətli  dərəcədə  artmış-

dır.  Buna  baxmayaraq,  qeyri–neft  sektoru,  xüsusilə, 

meyvə-tərəvəz,  kimya  sənayesi  kimi  sahələrin  ixra-

cında artım qeydə alınmışdır. Xarici ticarət dövriyyəsi 

36  milyard  ABŞ  dollarından  çox  olmuş  və  xarici 

ticarət  balansı  16,8  milyard ABŞ  dolları  məbləğində  

profisitlə bağlanmışdır (Mənbə: ARDSK).

2011-ci  il  ərzində  ARDNF-nin  gəlirlərinin  ümumi 

həcmi 15 628,3 milyon manat (19 799,9 milyon ABŞ 

dolları)  təşkil  etmişdir.  ARDNF-nin  gəlirlərinin  for-

malaşma  mənbələrini  Azərbaycan  Respublikasının 

payına düşən karbohidrogenlərin satışından əldə edil-

miş gəlirlər, neft-qaz layihələrinin həyata keçirilməsi 

ilə  əlaqədar  Azərbaycan  Respublikasının  payına 

düşən dividendlər, tranzit haqları ilə bağlı ödənişlər, 

bonus  ödənişləri,  akrhesabı  ödənişlər,  ARDNF-nin 

vəsaitlərinin idarə edilməsindən əldə edilən gəlirlər, 

Şahdəniz-I fazası üzrə qiymət fərqindən daxilolmalar 

və digər daxilolmalar təşkil etmişdir.

19,7

%

27

Mineral Ehtiyatların Hasilatı ilə Məşğul olan Sənaye Sahələrində Şəffaflıq Təşəbbüsü

---

2011-ci il ərzində ARDNF-nin gəlirlərinin formalaşma 

mənbələri (mln. ABŞ dolları ilə) 

Mənbə: ARDNF 

Manatın 2011-ci il üzrə məzənnəsi 

Mənbə: ARMB

Yanvar Fevral

Mart

Aprel

May

İyun

İyul

Avqust SentyabrOktyabr

Noyabr

Dekabr

0.7975

0.7952 0.7934 0.7920

0.7905 0.7880

0.7866 0.7865 0.7867 0.7869 0.7866 0.7864

1

ABŞ 

dolları

İl üzrə orta məzənnə: 1 ABŞ dolları= 0,7897 AZN

Mənfəət nefti və qazın satışından əldə olunan gəlir — 

19 329,5 (97.6%)  

28

---