Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Postmodern Toplumda Kriz ve Siyaset
, s.119-120. 293 Zygmunt Bauman, Modernlik ve Müphemlik , (Çev.: İ. Türkmen), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2003, s.13 294 Çabuklu, Postmodern Toplumda Kriz ve Siyaset , s. 4. 122 Modern tahayyül, gelenekten veya dinden arındırılmış ve aklın-bilimin egemenliğinde oluşturulmuş, dünyevî-insanî değerleri referans göstererek toplum içindeki her sorunlu noktayı düzeltilebilir görmektedir. Amaç daha iyi bir toplum, daha iyi bir yaşam olsa da; bu üst anlayış, tek tek insanlara, gruplara indikçe daha sert uygulamalarla amaç için engel görülen her şeyin ortadan kaldırılması adına tüm yolları mubah gösterecek rasyonel ve bilimsel açıklamalara başvurmaktadır. Modern kurumlar ve normlar, insanları aynılaştırmak-‘bir’leştirici- için gereken düzen krokilerini oluşturan araçlardır. Bunlar, aynı zamanda toplumu belirlemek adına gereken yasal(akıl-bilim-evrensellik) dayanaklarla üretilen denetimlerdir. Ama aynı modernlik, bireysel ve toplumsal özerklikler de sunmaktadır. İşte bu iki beklentinin biraradalığı, denetim ve özerklik, modern stratejinin hedeflediği ‘ilerleme’yi sağlayamadığı gibi, aksine modern projeyi dinamitlemiştir. Bauman’a göre, modernlikle birleşen bu iki istek, aslında yanlış bir evliliktir. Nitekim O, bu evliliği “sürdürme çabaları epeyce zehirli meyve verdi” der. 295 Bilhassa insanı merkeze alan vurgusuna ve kendisini öncekilerden daha gelişmiş ve uygar sayan modernliğin Holocaust deneyimine baktığımızda, modernliğin barbarlıktan uzaklaşma değil, yeni tür bir barbarlaşma olduğunu söyleyebiliriz. 296 Bauman’ın modernliğe farklı bir perspektiften bakmasını sağlayan durum, ilk olarak eşinin-yanında diğer Yahudilerin de- İkinci Dünya Savaşında yaşadıklarını anlatmasıdır. 297 Batı topraklarında yetişmiş modern söylem her ne kadar dünyaya yayılmış ve onu etkilemiş olsa da modernliğin üstündeki Batılı kimlik her zaman kendini yansıtmıştır. Aynı şekilde, Batı toprağında yetişen postmodern söylemde de Batının rengi hâkimdir. Bauman’ın deyişiyle, “[p]ostmodernist söylem, ister endüstri ister endüstri sonrası, ister kapitalist ister kapitalist sonrası olsun, Batı uygarlığının kendi kendisini tanımlaması olarak ‘modernite’nin inandırıcılığı ile ilgilidir. Postmodernist söylem, modernite fikrinde içerilen, Batı toplumunun kendi kendisine atfettiği niteliklerin bugün geçerli olmadığını, belki dün de geçerli olmamış olduğunu ima etmektedir. Postmodernist tartışma, Batı toplumunun öz bilinçliliği ve böyle bir bilinçliliğin zemini (ya da zemin 295 Zygmunt Bauman, Parçalanmış Hayat-Postmodern Ahlâk Denemeleri , (Çev.: İsmail Türkmen), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2001, s.44 296 Behçet Güleryüz, “Devlet ya da Disiplin”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl:6 Sayı:19, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2011, ss. 179-191. 297 Cahit Gelekçi, “Zygmunt Bauman: Modernlik ve Postmodernlik”, (Ed.), Görgün Baran, A.-Suğur, S., Çağdaş Sosyoloji Kuramları , Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2011, ss.76-97, 123 yokluğu) hakkındadır.” 298 Bunun için, modernlikten postmodernliğe geçiş tartışması aynı zamanda bir batı uygarlığı analizidir diyebiliriz: “Postmodern kavramının bizzat kendisi, moderniteye bağlı olduğumuz gerçeğinin bir itirafıdır. Belirli bir toplum türüne işaret etmesi dışında, o ‘post’ hiçbir şeydir.” 299 Modern dünya görüşü özünde tek bir ‘düzen’lilik varsayımını kabul eder. Bu açıdan doğada veya toplumda kapsayıcı bir düzen vardır. Düzen demek, denetim altına alınabilir demektir. Başka bir deyişle modernlik, olan ve olabilecek düzensizlikleri düzen paradigması bağlamında değerlendirip önlenebilir olarak gördüğünden yasa koyucu bir konumdadır. Bir üst anlatı modeli sayabileceğimiz ‘düzen’liliğe karşı postmodernlik, herkesi kapsayacak tek bir düzen fikrinden ziyade farklı pratiklerin ürettiği çoklu düzen anlayışını kabul eder. Bunun için postmodernlikle beraber, despotik yasa yerine farklılıktan doğan yorum kapısı ardına kadar açılmıştır. 300 Aynı zamanda entelektüel bir değişimi de ifade eden bu karşılaştırma, bir yanıyla postmodernizmin entelektüelin değişen rolüne karşı, onun gösterdiği tepkinin isimlendirilmesi olarak okunabilir. Nitekim “Bauman için [p]ostmodernizm, modern entelektüellerin veya yasa koyucu entelektüellerin modernite sürecinde sahip bulundukları statülerine kaybetmelerinin doğurduğu şartlara gösterdikleri tepkinin adıdır ve yalnızca budur.” 301 Epistemolojik çerçeveden ele aldığımızda Bauman, bilginin içinde taşıdığı olağan şüphelilikten hareket edip, bilgiye dair iki kuşkudan bahseder. Ona göre bu iki kuşku, modernlik ve postmodernliğin bilgiye yaklaşımındaki farklılaşmayı gösterir: “Eldeki bilginin (bilgili insanların sağlam ve güvenilir saydığı makamlardan onay alan bilginin), inandırıcı ve kabul edilmiş bir anlatı sunmadığı olaylarla, bilgili insanların kabul edeceği bir anlatıya sığamayacak olayların varlığına işaret edilebilir; ya da bu bilginin sunduğu anlatının, olaylar hakkında anlatılabilecek tek anlatı olmadığı, hatta bu bağlamdaki en iyi anlatı olmadığı ya da en azından, ‘en iyi sınanmış’ sayılma hakkını sahiplenebilecek tek anlatı olmadığı söylenebilir. Birinci tür kuşku modern, ikincisi ise 298 Zygmunt Bauman, Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|