Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman
Dostlar, Düşmanlar ve Yabancılar: Dramın Kurgusu
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3.4.1.1. Dostlar, Düşmanlar ve Yabancılar: Dramın Kurgusu
Dost ile düşman birbirinin karşısında varolan ve bütün toplumların yarattığı bir kimlik halidir. Toplumların eski tarihlerden beri, ‘birlik’ duygusunu kurmak ve sağlamlaştırmak için kullandığı bu iki zıt kavram(ve diğer zıt kavramlarla birlikte) modern toplum tarafından daha sofistike bir şekilde üretilip kullanıma sokulmuştur. Bütün zıt kavramlarda bulunan birbirine geçişgenlik burada da karşımıza çıkar. Dost- 329 Bauman, Modernlik ve Müphemlik , s.252-253. 133 düşman ikililiğinde, kimlik aidiyetini doğrudan ötekinin varlığında bulan-üreten insanlar(gruplar, toplumlar) arasında oluşan farklılığa bakıldığında, dost-düşman çatışmasının içinde diğer zıt kavramların da barındığı açıktır. Bunun için dost-düşman “karşıtlığı hakikati yalandan, iyiyi kötüden, güzeli çirkinden ayırır. Aynı şekilde uygun ile uygunsuzu, doğru ile yanlışı, zevk sahibi ile zevksizi birbirinden ayırır.” 330 Dolayısıyla her grubun kendisinden olmayanı düşman kabul ettiği ve onu kendisinden daha aşağı bir konuma yerleştirdiği bir durumla karşı karşıyayız. Zira dostlar arasında düşmanın iyi veya olumlu özelliğine dair bir söylemin aslında onları düşman konumundan çıkaracağı gibi, dostların kendi aralarındaki dostluğunu da tartışmalı kılacağını söyleyebiliriz. Bu nedenle, düşman için daima olumsuz nitelikler söz konusu edilir. Dolayısıyla denilebilir ki zıtlık içinde herhangi bir konum-kimlik üretmek aynı zamanda belirsizliğe de davetiye çıkarmaktır. Nitekim Bauman, dost-düşman karşıtlığını ele alırken toplumsal alanda üretilen müphemliğe işaret eder: “Dostlar ve düşmanlar birbirilerinin karşıtı olarak dururlar. Bunların birincisi ikinci olmayan, ikincisi de birinci olmayandır. Ancak bu, bunların eşit bir statüye sahip olduğuna delâlet etmez. Tıpkı aynı anda hem içinde yaşadığımız dünyayı hem de bu dünyadaki yaşamımızı düzenleyen çoğu öteki karşıtlık gibi, bu da, içeri ile dışarı arasındaki ana karşıtlığın bir çeşitlemesidir. Dışarı, içerinin olumluluğunun olumsuzluğudur. Dışarı, içeri olmayandır. Düşmanlar, dostların olumluluğunun olumsuzluğudur. Düşmanlar, dost olmayanlardır. Düşmanlar, kusurlu dostlardır; düşmanlar, dostların eve aitlik duygusunu ihlâl eden yabanıllık, dostların orada bulunuşunun reddi olan orada olmayıştır .” 331 Modern rasyonel düzenin tasnifleme uygulaması dostlar ve düşmanları tanımlarken bu iki kavramın yanında, arasında bulunan yabancıya da değinmek gerekir. Yabancı kavramını sıklıkla vurgulayan, dost-düşman karşıtlığında da yabancıya ayrıca parantez açan Bauman’a göre dostlar için en önemli biçimlendirici öğe, dostlar arasındaki sorumluluk ve ahlâk duygusudur. Aynı bağlamda bakıldığında, düşmanlar ise sorumluluk ve ahlâkî ilişkinin yüklenmediği kişiler olarak görülür. İşte bu iki karşıt grup arasında kalan ve her iki gurubun da kendisi için tehdit gördüğü yabancı ise, “bu evcimen husumette, dostlarla düşmanlar arasındaki bu çatışma üreten danışıklı dövüşe karşı isyan eder. Yabancının taşıdığı tehdit, düşmanınkinden daha korkutucudur. 330 Bauman, Modernlik ve Müphemlik , s.75. 331 Bauman, Modernlik ve Müphemlik , s.74. 134 Yabancı, toplumsallaşmanın kendisini –tam da toplumlaşma olasılığını - tehdit eder.” 332 Modern hayatın müphem kişileri olan yabancılara karşı hem toplumsal alanda hem de modern bir ürün olan devlet tarafından sistematik olarak dışlama, asimilâsyon işlemleri uygulanmıştır. Bu işlemlerin yeterli görülmediği anlarda kesin çözüm olan yok etme, öldürme faaliyeti devreye alınmıştır ki istenen düzenli, mikropsuz, homojen topluma ulaşılabilinsin. Bauman’ın çalışmalarında özellikle öne çıkan ve rasyonel düzene aykırı bulunan kişiler arasında, yabancılar, çalışmayanlar, Yahudiler, Çingeneler gibi birçok öteki gruplar sayılabilir. Bu gruplar, modern kurumlar tarafından denetim altına alınma işlemlerine tabi tutulur. Denetimi sağlayan bürokrasi, araçsal akılcılık, çalışma, ulus- devlet gibi kavram veya yapılardır. Bunların ötekiye karşı muamelelerine bakarak modernlik sorunsalı daha iyi görülebilir. Neticede Bauman için, hem düzen hem de müphemlik modern pratiğin ürünleridir. Şayet modernliğin skalasında düzen en üstteki görüntüyse en dipte de bu görüntünün gölgesi olan müphemliğin yansıması bulunur. Nitekim Bauman, modernlikle müphemliğin birbirinin öteki yüzü olduğuna dikkat çeker: “Eğer modernlik düzen üretimiyle ilgiliyse, o zaman müphemlik, modernliğin atık maddesidir . Hem düzen hem müphemlik, aynı şekilde modern pratiğin ürünleridir; bunların ikisinin de modern pratiği –süregiden ihtiyatlı pratiği- sürdürmekten başka çareleri yoktur.” 333 Kısaca Bauman için modernliğin düşmanı olan müphemlikle mücadelesinin en önemli sonucu Holocaust’tur. Modern Holocaust deneyimine giden patika, Bauman nazarında, modern rasyonalitenin ve onun düzen üretme projesinin açtığı bir yoldur. Bu anlamda modernlik ile müphemlik arasındaki çatışmasının Yahudi Soykırımı olayında kendini daha net gösterdiğini söyleyebiliriz. Şimdi bu netliği sağlayan durumların neler olduğuna bakabiliriz. Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|