dövlət hakimiyyəti və yerli özünüidarə orqanların-dan,
vəzifəli şəxslərdən zəruri məlumat, sənəd və materialları 10 gün
müddətində almaq;
cinayət, mülki və inzibati işlərə dair qanuni qüvvəyə minmiş
qərarlarla, həmçinin cinayət işlərinin başlanmasının rədd edilməsi
barədə materiallarla tanış olmaq;
şikayətin araşdırılması zamanı vəzifəli şəxslərdən yazılı
arayışlar almaq;
şikayətdə əks etdirilmiş halların yoxlanılması üçün müvafiq
orqanlara tapşırıq vermək (yoxlama, qərarından və ya
hərəkətindən (hərəkətsizliyindən) şikayət edilən orqana və ya
vəzifəli şəxsə tapşırıla bilməz);
müvafiq dövlət orqanları və təşkilatlarına ekspert rəyinin
hazırlanmasını tapşırmaq;
dövlət və yerli özünüidarə orqanlarının rəhbərləri və digər
vəzifəli şəxsləri, hərbi hissələrin komandirləri, cəzaçək- mə
müəssisələrinin, istintaq təcridxanalarının və müvəqqəti
saxlanılma yerlərinin rəhbərliyi tərəfindən təxirə salınmadan
qəbul edilmək.
İnsan hüquqları pozulmuş şəxsin razılığı ilə xüsusi ictimai
əhəmiyyət kəsb edən hallarda və ya öz hüquqlarını müstəqil
şəkildə müdafiə etmək qabiliyyəti olmayan şəxslərin maraqlarına
toxunulduğu hallarda Müvəkkil öz təşəbbüsü ilə araşdırma apara
bilər. Araşdırma zamanı şikayətdə qeyd olunmayan digər hallar
aşkar edilərsə, araşdırma Müvəkkilin səlahiyyətlərinə aid
olduqda, onun tərəfindən aparılır, onun səlahiyyətlərinə aid
olmadıqda isə materiallar digər səlahiyyətli dövlət orqanlarına
göndərilir.
Müvəkkil şikayətə baxılması ilə bağlı görülmüş tədbirlər və
nəticələr barədə 5 gün müddətində ərizəçiyə yazılı surətdə
məlumat verir.
Müvəkkil şikayətin araşdırılması zamanı insan
hüquqlarımı pozulması hallarını aşkar etdikdə, aşağıdakı
tədbirləri həyata keçirə bilər:
205
—
qorar və ya horəkoli (hərəkətsizliyi) nəticəsində insan
hüquqlarını pozmuş dövlət və yerli özünüidarə orqanlarından,
vəzifəli şəxslərdən həmin hüquqların bərpasını tələb etmək
(müvafiq orqanlar, vəzifəli şəxslər 10 gün müddətində Müvəkkilə
görülən tədbirlər barədə yazılı surətdə məlumat verməlidirlər.
Məlumat verilmədiyi və ya müvəkkilin tələbləri həyata
keçirilmədiyi hallarda Müvəkkil həmin təşkilatın yuxarı orqanına
və ya digər dövlət orqanlarına müraciət edə bilər);
cinayət əməlləri aşkar edildikdə, müvafiq orqanlara cinayət
işinin başlanması barədə müraciət etmək;
əlavə kassasiya qaydasında şikayət etmək hüququna malik
olan subyektlərə müraciət etmək;
qərar və ya hərəkəti (hərəkətsizliyi) nəticəsində insan
hüquqlarını pozmuş vəzifəli şəxslərin intizam məsuliyyətinə cəlb
edilməsi barədə müvafiq orqanlara təkliflər vermək;
insan hüquqlarının pozulması ilə əlaqədar aparılmış
yoxlamaların nəticələri ilə kütləvi informasiya vasitələrini tanış
etmək;
insan hüquqlarının pozulması xüsusi ictimai əhəmiyyət kəsb
edən hallarda onların bərpası üçün Müvəkkilin səlahiyyətində
olan
təsir
imkanları
kifayət
etmədikdə,
Azərbaycan
Respublikasının Prezindentinə müraciət etmək. Milli Məclis
qarşısında məruzə ilə çıxış etmək;
dövlət və ya yerli özünüidarə orqanının, vəzifəli şəxsin qərarı
və ya hərəkəti (hərəksizliyi) nəticəsində pozulmuş hüquqların
bərpası üçün məhkəməyə müraciət etmək;
şəxsin hüquqları qüvvədə olan normativ aktlarla pozulduqda,
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə sorğu ilə
müraciət etmək.
206
XIII
FƏSİL
Az
ə
rba
ycan Respublikasının Prokurorluğu və
prokurorluq orqanları
13.1.
Azərbaycan Respublikası Prokurorluğunun inkişaf
mərhələləri
Qanunçuluğun və hüquq qaydasının möhkəmləndirilməsi
üzrə dövlətin qayğısı mövcud qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi
ilə yanaşı, hüquq mühafizə orqanlarının fəaliyyətinin
təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsində də
təzahür edir. Bu da hüquqi dövlətin formalaşdırılması prosesi və
qanunun aliliyinin təmin olunması üçün olduqca vacibdir.
Hələ XVIII əsrdə mə.şhur fransız filosofu və hüquqşünası
Monteskye söyləyirdi ki, «ölkənin qanunvericiliyi dövlətin
idarəçilik üsulundan birbaşa asılıdır.»
Azərbaycan
Respublikası
Konstitusiyasının
151-ci
maddəsində nəzərdə tutulub ki, Azərbaycan Respublikasının
qanunvericilik sisteminə daxil olan normativ hüquqi aktlar ilə
Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı dövlətlərarası
müqavilələr arasında ziddiyyət yaranarsa, beynəlxalq müqavilələr
tətbiq edilməlidir. Yəni respublikamızda qəbul edilən
normativ-hüquqi aktların beynəlxalq-hüquqi aktlara uyğunluğunu
təmin etmək qanunvericilik hakimiyyətinin vəzifəsidir.
Bugünkü Azərbaycanda prokurorluq orqanları məhz həmin
normativ-hüquqi aktların icrasına nəzarəti həyata keçirir.Çünki
prokurorluğun cəmiyyət qarşısında, ilk növbədə hüquqi müdafiə
vəzifələrini yerinə yetirməsinə Konstitusiya səviyyəsində hüquqi
təməl qoyulub. Latın dili mənşəli «pra-
- - -
-
207
^—