Molum olduğu kimi, cinayətkarlığa qarşı mübarizonin
Yüklə 4,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Liberal ombudsman
- Ombudsman təsisatının mülayim-radikal və radikal modelləri
sınanın cinayət başında yaxalanması haqda xəbər alanda 24 saat ərzində ombudsmanın tutulmasına öz razılığını verməzsə, onda ombudsman azadlığa buraxılır. Bizdəki ombudsman ləşkilatının növbəti xüsusiyyəti də onun təsisat əlamətlərinin mülayim-radikal ombudsman model
Belə ki, son zamanlar irəli sürülmüş elmi fikirlərə əsasən ombudsman təsisatının milli modelləri üç növə bölünür: liberal,
pozulmuş insan hüquqlarının bərpası ilə bağlı səlahiyyətlərinin müxtəlif ombudsman milli modellərində həm sayca, həm də hökmlülük (imperativlik) baxımından əsaslı surətdə
fərqlənməsindən istifadə olunmuşdur. Liberal ombudsman modeli hökmlülük əlamətinə görə ən az hökmlü modeldir. Bu modeldə hökmlülük ombudsmanın şikayətləri araşdırma mərhələsində özünü göstərir, lakin pozulmuş hüquqların bərpası mərhələsində hökmlülük əlaməti artıq mövcud deyil, çünki bu mərhələdə ombudsman səlahiyyətləri ancaq tövsiyyə xarakterlidir. Ombudsman təsisatının mülayim-radikal və radikal modelləri üzrə fəaliyyətinin özündə hökmlülük əlaməti təkcə şikayətlərin araşdırma mərhələsində deyil, həmçinin hüquqların bərpası mərhələsində də mövcuddur ki, bu da özünü həmin modellərdə olan məhkəmə-prosessual tədbirlər şəklində büruzə verir. Onu da əlavə etmək lazımdır ki, radikal modelində olan məhkəmə-prosessual tədbirlərin çeşidi mülayim- radikal modelinə nisbətən daha genişdir. Digər əsaslı fərq ondan ibarətdir ki, mülayim-radikal modelində hökmlülük dolayı yolla həyata keçirsə, radikal modelində isə hökmlülük bilavasitə özünü göstərir. Mülayim-radikal modeli
çərçivəsində çalışan
ombudsman lazımi hökmlülük səviyyəsini əldə etmək üçün müvafiq dövlət və məhkəmə orqanları qarşısında vəsatət qaldırmaq hüququndan faydalanaraq, bu orqanların hökmlü səlahiyyətlərini işə salır və öz məqsədləri üçün isti- -------- 199 ^ ------------------------------------- ------------------- - fado edir. Lakin ombııdsman tosisalının radikal modelindəki səlahiyyotbr birbaşa hökmlü səciyyə daşıyır, çünki onlar əslində prokuror səlahiyyətləridir. Demək lazımdır ki, inkişaf elmiş ölkələrin əksəriyyətində liberal ombııdsman modeli fəaliyyət göstərir. Şərqi avropa ölkələrində isə daha geniş mülayim-radikal modeli yayılmışdır, nəhayət, radikal ombııdsman modeli ancaq üç ölkədə mövcuddur: İsveçdə, Finlandiya və Polşada. Azərbaycandakı ombııdsman modeli öz əlamətlərinə görə mülayim-radikal modelin əlamətləri ilə seçilir. Bizim müvəkkilin səlahiyyətlərinə hökmlülük xas olmadığına görə o, pozulmuş insan hüquqlarının bərpasına yönəlmiş öz qərarlarına lazımi icbarilik gücünü vermək üçün dövlət orqanlarına müraciətlər edərək, onların sələhiyyətlərində olan hökm- lülüyündən istifadə edir. Məsələn, bizim ombudsman insan hüquqlarını pozmuş vəzifəli şəxsin barəsində münasib ölçü götürüb onu məsuliyyətə cəlb etmək üçün müvafiq yuxan orqanlara təkliflər verə və ya məhkəməyə müraciət edə bilər. 12.4.
və təyin edilməsinin əsasları «Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkili (ombudsman) haqqında» Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Qanununa görə Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkili aşkarlıq, şəffaflıq, qanunçuluq, ədalət, qərəzsizlik prinsipləri əsasında öz fəaliyyətini quraraq Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasında və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdə təsbit olunmuş və Azərbaycan Respublikasının dövlət və yerli özünüidarə orqanları, vəzifəli şəxsləri tərəfindən pozulan insan hüquqları və azadlıqlarının bərpa edilməsi vəzifəsini daşıyır. — ........................................................................................................... -= 200 =^=
Qanunda qeyd olunduğu kimi müvokkilin fəaliyyəti insan hüquqlarının müdafiəsini, pozulmuş insan hüquq və azadlıqlarının bərpasını təmin edən digər dövlət orqanlarının səlahiyyətlərini mədudlaşdırmır və əvəz etmir, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin, Milli Məclis deputatlarının və hakimlərin fəaliyyətinin yoxlanılması Müvəkkilin səlahiyyətlərinə aid deyil. Müvəkkil ölkədə insan hüquqlarının qorunması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinə illik məruzəni təqdim edir və həmin məruzə ilə Milli Məclis qarşısında çıxış edir. İllik məruzədə insan hüquqlarını pozan, Müvəkkilin tələbləri ilə hesablaşmayan dövlət və yerli özünüidarə orqanlarının, vəzifəli şəxslərin adları çəkilir və bununla əlaqədar görülmüş tədbirlər barədə məlumat verilir. Müvəkkilin aşağıdakı hüquqları vardır: əfv, vətəndaşlıq, siyasi sığınacaq verilməsi məsələlərinin həlli ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə, insan hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi məqsədi ilə qanunların qəbul edilməsinə və yenidən baxılmasına dair, amnistiya elan edilməsi barədə Milli Məclisə təkliflər vermək. məhkəmələrdə süründürməçilik, sənədlərin itirilməsi və vaxtında verilməməsi, habelə məhkəmə qərarlarının icrasının gecikdirilməsi ilə əlaqədar insan hüquqlarının pozulmasına dair şikayətlərə baxmaq. Müvəkkilin namizədliyinə aid tələblər belədir. Yaşı 30- dan aşağı olmayan, ali təhsilli, insan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində təcrübəyə və yüksək əxlaqi keyfiyyətlərə malik olan Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı Müvəkkil vəzifəsinə seçilə bilər. İkili vətəndaşlığı olan, başqa dövlətlər qarşısında öhdəliyi olan, qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti sistemlərində qulluq edən, elmi, pedaqoji və yaradıcılıq fəaliyyəti istisna olmaqla, başqa ödənişli fəaliyyətlə məşğul olan, fəaliyyət qabiliyyətsizliyi məhkəmə tərəfindən təsdiq edilən, ağır və xüsusilə ağır cinayətlərə görə məhkum olunmuş şəxs ^ - -
— 201 - = -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- = Yüklə 4,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|