Mövzu “Sosial iş nəzəriyyəsi və təcrübəsi-1” fənninin predmeti, məqsədi və vəzifələri
Alkoqol və narkotik alüdəçiliyi problemləri
Yüklə 3,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
23.5. Alkoqol və narkotik alüdəçiliyi problemləri
Alkoqoldan istifadə sağlamlığa ciddi ziyan vuran, ailə həyatını pozan və ya dağıdan, həmçinin icma problemləri yaradan bir problemdir. Alkoqolizm, həm də özünəqəsd, qətl, həyat yoldaşı və uşaqlara qarşı zorakılıqla bağlı ola bilər. İçkiyə qurşanmış qadınlar kişilərdən daha çox içkiyə qurşanmamış qadın tiplərinə malikdirlər. Onlar əsasən resept dərmanlarından təklikdə qəbul etməyə, irqi və ya ailədaxili zorakılıq kimi travmatik hadisələrdən sonra alüdəçiliyə daha çox meylli olurlar. İçən qadınların narkotik və içkidən istifadə olunan ailələrə mənsub olması ehtimalı böyükdür. Qadınlar müalicə proqramlarına daxil olmağa və onu başa çatdırmağa kişilərdənn daha az meyl edirlər və müalicə ərzində uşaq qayğısı onlar üçün əsas maneəyə çevrilir. Alkoqola qurşanmış qadınlar arasında təqsir və eyib hissinin yüksək olmasına görə, onların içdiklərini inkar etmələrinə son qoymaq məqsədi ilə onlarla aqressiv qarşıdurma bir 367 qayda olaraq əks nəticə göstərir. Dərman preparatlarından istifadəyə təhrikedən qeyri-sağlam mühitin xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirmək və qadınları təzyiq mühitləri ilə tanış etmək kimi mübarizə üsulları da daxil olmaqla, güclü cəhətlərə diqqət yetirən yanaşmalar bu insanların ehtiyaclarına daha üstün şəkildə xidmət etmək üçün tövsiyyə edilir. Alkoqolizmlə bağlı olan fərd, psixoloji və psixososial amillər sosial xidmət işlərinin işinə xüsusilə uyğundur. Alkoqol düşkünləri nadir hallarda alkoqoldan istifadənin problem olduğunu qəbul edir, qaba davranışlara haqq qazandırır, çətinliklərə görə başqalarını və öz vəziyyətlərini günahlandırır, öz bacarıq və əhəmiyyətlər barədə ağlasığmaz ideyalar inkişaf etdirir və məqsədyönlü şəkildə narahatlığı azaldan və özünəhörməti təmin edən vəziyyətlərə və ünsiyyət növlərinə diqqət yetirirlər. Alkoqol düşkünlərini əhatə edən sosiomədəni mühitlər də qiymətləndirilməlidir, çünki mühit amilləri müalicə nəticələrində, içki qəbulu xüsusiyyətləri və müalicə tədbirlərinin birlikdə olan nəticələri qədər fərqlilik təşkil edir. Digər alkoqol düşüncələri ilə yaxınlıq, barlara baş çəkmə və ya onları içkiyə ruhlandıran şəxslərlə birgə olmaq davamlı içkini möhkəmləndirir. Bunun əksinə olaraq, qayğıkeş olan, içkidən çəkindirən, alkoqol düşkününün ondan asılı olaraq, qayğıkeş olan, içkidən çəkindirən, alkoqol düşkününün ondan asılı olması və ya istismar etməsinə imkan verməyən və içki alüdəsinin içkinin nəticələrindən qoruyan ayıq insanlarla yaxın əlaqədə olmaq, içkidən imtina edilməsini gücləndirir. Sosial işçilər adətən, problemli içki düşkünləri ilə, ―precon- templation‖-əvvəllər araşdırma adlandırılan mərhələdə məşğul olurlar. Bu mərhələ, problemli içki düşkününün problemi qəbul etmədiyi və kömək istəmədiyi mərhələdən qabaq gəlir. Alkoqolizmə irsi amillər vacib olduqlarından ailə keçmişinin araşdırılmasının tərkib hissəsi kimi, içkinin valideynlər, baba-nənələr, əmi-dayılar və xala-bibilər tərəfindən qəbul edilib-edilmədiyini daxil etmək vacibdir. Ailə həyatını araşdırarkən digər ailə üzvləri ilə qarşılıqlı münasibətlərin keyfiyyətini, həm də tezliyini müəyyən etmək mütləqdir. Mübahisələrin tezliyini və təbiətin, içki məqamlarında onların artıb- artmadığını araşdırmaq da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Digər ailə 368 üzvlərinə qarşı zorakılığın mümkünlüyü tək kliyent ilə yox, həm də ailənin digər üzvləri ilə araşdırılmalıdır. İş yeri dəyişmələri, iş şəraitindən razılıq, iş yoldaşları və rəhbərlərlə yaşanan problemlər, işdən yayınma, kliyentin malik olduğu təhsil və ya bacarıq səviyyəsindən aşağı işdə çalışması alkoqolizmlə bağlı iş çətinliklərinin göstəricisi ola bilər. Vaxtaşırı iş dəyişmələri və ya işdən azadolunmalar kliyentin sərxoş olduğuna görə işə gəlmədiyini, yaxud iş yerində içdiyini ehtimal etməyə imkan verir. Narkotikləri qəbul etmənin ümumi ələamətləri aşağıdakı xüsusiyyətləri əhatə edir: İş və ya məktəb davamiyyətində dəyişikliklər Normal qabiliyyətlərin (iş icrası, iş keyfiyyəti, vərdişlər və s.) zəifləməsi Pis xarici görkəm, geyim və şəxsi gigiyenaya laqeydlik Sulanmış və ya kiçilmiş göz bəbəklərini gizlətmək və gözün geniş işığına uyğunlaşması qabiliyyətinin zəifləməsini əvəz etmək üçün eynəkdən istifadə olunması Qolu örtmək və iynə yerlərini gizlətmək üçün göstərilən qeyri-adi cəhətlər Məlum narkotik alüdəçiləri ilə yaxınlıq əlaqəsi Narkotik alüdəçiliyi vərdişini davam etdirmək və pul qazanmaq üçün oğurluq, yaxud əxlaqsızlıq etmək. Narkotikdən istifadənin mümkünlüyünü qiymətləndirərkən tək şübhəli istifadəçidən (adətən, o narkotikdən istifadəni gizlətməyə çalışır) yox, həm də bu fərdin vərdiş və həyat tərzi ilə tanış olan şəxslərdən məlumat toplamaq lazımdır. Tədqiqat, kliyentin narkotik alüdəçisi (və ya alkoqol alüdəçisi) olduğunu aşkar edəndə adətən, narkotikdən müalicə mərkəzinə (bəzi ruhi sağlamlıq mərkəzlərində və xəstəxanalarda bu cür şöbələr var) göndəriş qeyd olunur. Həmin mərkəzlərin işçi heyətinin çox vaxt bu cür çətin olan kliyentlərlə effektiv işləmək bacarığı var. Bundan əlavə, narkotik alüdəçiliyi mərkəzləri bu cür alüdəçilər üçün xüsusilə uyğun olan qrup metodlarına üstünlük verirlər. Narkotikdən istifadəni sistemlər baxımından qiymətləndirmək də vacibdir. Ailə münasibətlərinin 369 araşdırılması bir qayda olaraq, onu göstərir ki, narkotik istifadəçiləri başqa ailə üzvləri ilə öz aralarında soyuqluğun yarandığını hiss edirlər. Bundan əlavə, ailə üzvləri bir çox hallarda həm içki, həm də narkotik alüdəçilərinin problemini bilmədən artırırlar. Məntiqi olaraq, bir çox mütəxəssislər narkotikdən istifadəni ailə sistemi daxilində mövcud olan yarıtmaz münasibətlərin ifadəsi kimi nəzərdən keçirirlər. Unutmaq olmaz ki, narkotik alüdəçiləri ailə sisteminə təsir göstərir və onun təsirinə məruz qalırlar. Eynilə alkoqolizm kimi, narkotikdən istifadə və alüdəçilik də kliyentin əsas sosial sistemlərində üstünlüyünə malik olur. Yüklə 3,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|