Müasir qloballaşan dünyada informasi yanın yüksək sürətlə istehsalı, emalı, yayılması

SBA-nın  modelidir  və  o,  aparatdan  istifadəni  

asanlaşdırır,    onun    idarə    olunmasını,    idarə  

olunmasını  nizama  salır. 

 

“Açar”    elementləri    bir    çox    kitabxana-

ların    SBA-da  olur.  Onlara  sistemli  kataloq  

və    kartotekanın    əlifba    predmet    göstəricisi,  

biblioqrafik  vəsaitlərin  kataloq  və  kartotekası,  

plakatlar,  məlumatın  kataloqdan (kartotekadan)  

axtarışı    “blok-sxemi”,      kataloq    və  

kartotekaların    pasportu,    SBA-nın    hissələrinin  

xarici    tərtibatı  və  s.    aiddir.  Onlar    SBA-dan  

optimal    axtarışı    təmin    edir.    SBA-nın    əsas  

məqsədi    kitabxana    fondunu      tam    əks  

etdirməkdən    ibarətdir.    Onun    ayrı-ayrı    tərkib  

hissələri  qarşılıqlı  əlaqədə  olmalı  və  bir-birini  

tamamlamalıdır. 

 

  

 

Ədəbiyyat 

 

1.Xələfov  A.A.,  Hüseynova  A.S.  Elektron 

kataloqun əhəmiyyəti və təşkili prinsipləri //Bakı 

Universitetinin  Xəbərləri    (humanitar  elmlər 

seriyası).- 2004.-№4.-S.288-290. 

2.  Vəzirova  R.Ə.  Mərkəzləşmiş  kitabxana 

sistemində  SBA  biblioqrafik  xidmətin  əsas 

vasitəsidir.-  //  Azərbaycan  kitabxanalarında 

---

oxuculara    biblioqrafik  xidmət  problemləri.Elmi 

əsərlər.-B.,1989.-S.46-51. 

3.Vəzirova  R.Ə.  Elektron  biblioqrafik 

məlumat    bazası  SBA-nın  əsas  tərkib  hissəsidir 

//Kitabxanaşünaslıq və biblioqrafiya: elmi-nəzəri 

və təcrübi jurnal.-B.:BUN.,2007.-№2.-S.76-86. 

        4. 

Библиографическая 

работа 

в 

библиотеке:  организация  и  методика.  М., 

1990,256с. 

 

 

 

9.Kitabxananın soraq-biblioqrafik nəşrlər 

fondu biblioqrafik informasiya  axtarışında 

 

Soraq-biblioqrafik  nəşrlər  fondunun  məz-

mun əhatəliliyi və tərkib hissələri  barədə  mövzu  

izah    edilərkən  hər    şeydən    əvvəl  biblioqrafik 

nformasiya axtarışında soraq-biblioqrafik nəşrlər 

fondunun  operativliyi  barədə    məlumat    vermək 

lazımdır.  Eyni    zamanda  soraq-biblioqrafik  

nəşrlər    fondundan    istifadə    etməklə  rəhbər 

xarakterli  materialların,  sosial-siyasi  xarakterli 

ədəbiyyatın  təbliğində  rolunu    faktiki    material-

larla  əsaslandırmaq  lazımdır. Mövzu  izah  edil-

ərkən  soraq-məlumat  nəşlərinin  tərkibi  və 

informasiya  xidmətində  əhəmiyyəti    də    qeyd  

edilməlidir.  Biblioqrafik  informasiya  mənbə-

---

lərinin biblioqrafik informasiya axtarışında üstün 

cəhətləri,  ödənilmiş  arayışla  fondu,  onun 

məzmun  əhatəliliyi,  informasiya  –  biblioqrafik   

axtarışda fərqli cəhətləri  göstərilməlidir. 

 

Soraq-biblioqrafik    nəşrlər    fondu    kitab-

xananın    soraq  –  biblioqrafiya    aparatının    bir  

tərkib  hissəsi  olmaqla,  əsas  və  direktiv  xarak-

terli  materialları,   soraq-məlumat  ədəbiyyatını,  

ən  mühüm  biblioqrafik  vəsaitləri  və  ödənilmiş  

arayışlar  fondunu  əks  etdirir. 

 

Soraq-biblioqrafik    nəşrlər    fondunun  

tərkibi  və  məzmunu  tipoloji  xüsusiyyətindən,  

işin    profilindən    və    oxucu    kontingentindən  

asılıdır.    Soraq-biblioqrafik    nəşrlər    fonduna  

daxil  olan  sənədləri  dörd  qrupa  ayırmaq  olar: 

 

I  qrupa  əsas  və  direktiv  xarakterli  mat-

eriallar,    eləcə    də    ümumiləşmiş    elmi    əsərlər  

və  dərsliklər,  rəsmi  sənədlər  daxildir; 

 

II    qrupa    məlumat    nəşrləri,    ensiklo-

pediyalar,  lüğətlər  və  təqvimlər  əhatə  olunur; 

 

III  qrupa  biblioqrafik  vəsaitlər  və  bib-

lioqrafik  vəsaitlərin  göstəriciləri  daxildir; 

 

Soraq-biblioqrafik  nəşrlər  fondunun  4-cü  

hissəsini  ödənilmiş  arayışlar  fondu  təşkil  edir.  

SBNF      iki    hissədən      ibarətdir:  aktiv-yəni  

operativ    (tez-tez    işlənən)    və    passiv    (gec-gec 

işlənən). 

---

 

Soraq-biblioqrafik    nəşrlər    fondunun  

aktiv  hissəsi  daimi  olaraq  yeni  nəşrlərin  daxil  

olması    ilə    komplektləşdirilir.    Fondun    passiv  

hissəsi    isə    köhnəlmiş      nəşrlərin    yenisi    ilə  

formalaşdırılır. 

 

Soraq-biblioqrafik  nəşrlər  fondunun   çox  

da    genişlənməsinə    yol    verməməklə    yanaşı  

onun  aktiv  hissəsinin  optimal  səviyyəsini  elə  

saxlamaq  lazımdır  ki,  informasiya  tələbatçıları  

və    oxucu    sorğularını    təmin    edə    bilsin.    Bu  

məsələ    soraq-biblioqrafik    nəşrlər    fondunun  

qarşısında  duran  əsas  vəzifədir. 

 

Soraq-biblioqrafik    nəşrlər    fondunun    I  

qrupuna  daxil  olan  sənədlər  əsas  və  direktiv  

xarakterli    materiallar    adlanır.    Buraya    Milli  

Məclisin    qurultay    materialları,    sessiya    mate-

rialları,  dövlət  sənədlərinin  əsas  mövzu  məc-

muələri,    Azərbaycan    Respublikası    Kons-

titusiyası,  Azərbaycan  Respublikasının  qərarlar  

məcmuəsi,  müxtəlif  sənədlər  daxildir. 

 

Soraq-biblioqrafik    nəşrlər    fondunun    II  

hissəsini    təşkil    edən    məlumat    ədəbiyyatı    öz  

xarakterinə,  tipinə  və  mövzusuna  görə  olduq-

ca    müxtəlifdir.    Buraya    ensklopediyalar    və  

ensiklopedik  lüğətlər,  ümumi  və  xüsusi  məlu-

mat    materialları,    lüğətlər,    ünvan    kitabları,  

təqvimlər  daxildir.  Ensklopediyalarda  məqalə-

lər,    arayışlar,    xülasələr    izahlı    şəkildə    verilə  

---