Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Haşiyə 10.6. Artıq Silah Sistemlərinin Utilizasiya ilə bağlı Korrupsiya İttihamları
- Xəbərdar Etmə
- Hərbi planlaşdırma və Planlar
- Yerli Hökümətlərin Utilizasiya İşlərinə Sahib Çıxması
- Utilizasiya Prosesini İdarəetmək üçün Proqramlaşdırılmış Yanaşma Qəbul Etməli
150 Lazımsiz Avadanlığın və İnfrastrukturun İstifadəsi Haşiyə 10.6. Artıq Silah Sistemlərinin Utilizasiya ilə bağlı Korrupsiya İttihamları Finlandiya Dövlət Prokuroru Jorma Aijala beş nəfərə qarşı cinayət işi qaldırır. İttiham olunanlardan ikisi Müdafi ə Nazirliyində direktorluq vəzifəsi tuturdu. Qalan üçü isə utilizasiya şirkətində çalışırdı.Bu cinayət hadisəsi tender yarışı ilə əlaqədər idi. Müdafi ə Nazirliyi 2007-2009-cu illər ərzində 360 dənə köhnəlmiş, piyadaların zirehli texnikasını utilizasiya etmək üçün alıcı axtarırdı. Prokurorun verdiyi məlumatlara görə,tenderin qalibi tender yarışında qeyri-qanuni vasitələrdən istifadə etmiş və rəqabətdə olan tender iştirakçısı 350 000 Euro həcmində zərər çəkmişdir. Müdafi ə Nazirliyi tərəfi ndən ən ciddi ittiham o vaxtkı satış müdürünə qarşı sürülmüşdür və hal- hazırda o ordudan xaric edilmişdir. İttihama görə,o qalib şirkətin nümayəndələrindən rüşvət almış və tender yarışında qərar verən şəxsləri inandırmışdır ki, o şirkətin irəli sürdüyü təklifl ər tenderdə rəqabətdə olan digər təklifdən üstündür. Dövlət prokuroru, rüşvət aldığına görə geniş miqyaslı dələdüzlük, öz vəzifəsindən sui istifadə etmək və həmçinin dövlət sirrini pozmaq ittihamı ilə satış müdürüni cəzalandırmağa çağırmışdır. Aijala-ya görə rüşvətlə əylənmə və qonaqlıqlar həyata keçirilmişdir. Müstəndiqlər, satış müdürünün 6 min Euro alması haqda da şübhələnirdirlər. Qalib sirkətin rəhbərlik səviyəsindəki bir işçisi, öz rəhbərliyindən bir şəxsin xahişi ilə boz zərfdə həmən adama 6000Euro pul verdiyini boynuna aldı. Buna baxmayaraq, prokuror 6000 Euro rüşvətlə bağlı ifadənin yetərli olmadığını hesab etdi. Hərbi Qüvvələr növünün digər direktoru işdə yarıtmazlığa görə,praktiki olaraq diqqətsizliyə görə ittiham olundu. Həmən direktor satış müdürü tərəfi ndən təqdim edilən qiymət analizinə inanmış və onun əsasında, o sonra tender qalibi ilə bağlı təklif hazırlamışdır. Hazırlanan təklif Müdafi ə Nazirliyi ierarxiyası üzrə yuxarı getmiş və heç kim satış müdürünün rəqəmlərini yoxlamamışdır. Hazırlanan təklif əsasında, utilizasiya haqda son qərar, o zamankı Müdafi ə Naziri tərəfi ndən verilmişdir. Podratçı fi rmanın nümayəndələrinə qarşı geniş miqyaslı dələduzluq, kommersiya sirlərini pozma və rüşvət vermə ittihamlarına görə cinayət işi qaldırılmışdır.Müstəndiqlər,həmən fi rmanın müdürü və müdür müavini haqda sui-istifadə ittihamları irəli sürmüş, lakin prokuror bu ittihamları əsassiz saymışdır. Mənbə: “Deal to Scrap Army Tanks Leads to Bribery Trial,” Helsingin Sanomat, International Edition (26 November 2009), http://www.hs.fi /english/article/Deal+to+scr ap+army+tanks+leads+to+bribery+trial/ 1135251039606. Avstraliya Müdafi ə Nazirliyinin artıq mülkiyyətlə bağlı gördüyü işlər
151 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu müsbət praktika kimi sayıla bilər. Müdafi ə Nazirliyi artıq,lazımsız hərbi mülkiyyətin utilizasiyasına ayrıca mərhələ kimi baxır, yəni mövcud inf- rastruktur obyektlərinin həyat-dövrünün idarə edilməsi prosesinin bir mərhələsi kimi baxırlar 76 . Utilizasiya prosesi bütün maraqlananar üçün sadə,anlaşıla bilən(Bax Şəkil10.1) formada İnternet-də yerləşdirilmişdir. 77
Kim maraqlanırsa,qısa zaman ərzində bu prosesin əsas mərhələləri, qərar qəbul etmə kriteriyaları, konkret fəaliyyətin gözlənilən nəticələri, tətbiq edilə bilən təlimatlar və hətta təlimatların mətnləri haqda məlumat əldə edə bilər. Beləliklə, hökümət adamının məhdud səlahiyyəti, rəqabətli prosedurlarla bərabər hərəkət etdikdə utilizasiya zamanı ortaya çıxan korrupsiya imkanla- rını ciddi surətdə azaldır. Dördüncü və sonuncu növ risklər barter üsullarını əhatə edir. Bu ən yüksək korrupsiya risklərini özündə ehtiva edən utilizasiya formasıdır. Məsələn, bir çox ölkələrdə ordu ən çox mülkiyyət “sahib”lərindən biridir və bu mülkiyyətin bir çoxu, hətta ehtiyac duyulmayan hissəsi,ən cəlb edi- ci yerlərdə, məsələn,şəhərin mərkəzində yerləşir. Bir çox hallarda hərbi rəhbərlik, “əsgərlərə qayğı” adı altında bu cür cəlbedici yerləri evlərlə mübadilə edib satırlar və bu zaman sadəcə evləri satan şirkəti də özləri ta- pırlar.Yəqin ki, bu cür hallarda korrupsiyanın qarşısını almağın təsirli yolu, qanunla bu cür mübadilələri qadağan etməkdir.
Əvəlki bölmədə müqavilə bağlama prosesi ilə bağlı tövsiyələrə əlavə ola- raq, bu fəslin son bölməsi də idarəçilik mexanizmlərinn möhkəmləndirilməsi və utilizasiya-xarakterli korrupsiyanın azaldılması ilə bağlı tövsiyələri ye- kunlaşdırır.
Müdafi ə Nazirliyi, parlamentlər və vətəndaş cəmiyyətləri artıq silah sistemləri, avadanlıqları, sursatları və infrastrukturları haqda və onların bütün xarakteristikaları ilə bağlı, o cümlədən onların utilizasiyası zamanı ortaya çı- xan korrupsiya imkanları haqqında ictimaiyyəti xəbərdar etməlidirlər. 76
Avstraliya Höküməti, Müdafi ə Nazirliyi, İnfrastruktur İdarəetməsi, www.defence.gov. au/IM.
77 Avstraliya Höküməti, Müdafi ə Nazirliyi, Artıq Hərbi Mülkiyyətin Məhv edilməsi Yolları,Version 4.9 (September 2009), http://www.defence.gov.au/im/disposal/ main.htm.
152 Lazımsiz Avadanlığın və İnfrastrukturun İstifadəsi Hərbi planlaşdırma və Planlar Sağlam hərbi planlaşdırma,utilizasiya məmulatlarının səmərəli idarəetməsi üçün əsas şərtdir.Bu cür planlaşdırma problemə uzun-müddətli perspektiv kimi baxır. Birincisi, sağlam hərbi planlaşdırma elə silah siste- mi və/və ya infrastruktur qurmağa maliyyə ayırır ki, bir müddət sonra güc strukturu dəyişikliyi planları ortaya çıxanda həmən sistem və ya infrastruktur lazımsız elan edilməsin. İkinci, yaxşı düşünülmüş hərbi planlar, lazımsız sayılacaq avadanlıq və infrastruktur növləri və sayları ilə bağlı,həmçinin,məhv ediləcək sursat eh- tiyatları haqda da etibarlı,həqiqi məlumatlarla təmin edir. Üçüncü, biznes dairələri və əsasən da hərbi sənaye həmən məlumatlardan yararlanıb uyğun hərbi imkanları yaratmaq üçün istifadə edə bilər və həm ölkədaxili, həm də mümkün olduqca beynəlxalq səhnədə rəqabətliliyi artırar.
Xarici dövlət və təşkilatların atıcı silah cəbbəxanalarının və artıq hərbi ehtiyatların məhv edilməsi prosesinin ilkin mərhələsindəki rolları, prosesin başlaması üçün həllledici xarakter daşıyır.Çox vaxt, ölkələr artıq hərbi ava- danlıq və silahların heç olmasa bir hissəsini ləğv etmək istəyir,ancaq maliyyə və ya texnoloji səbəblərə görə, ya da özləri bu işə çox pul ayırmaqda həvəssiz olduqlarına görə bu işi görə bilmirlər. Buna baxmayaraq, əgər bu ölkələr bu problemi özününküləşdirərsə, o zaman bu işdən faydalanar və donor ölkələrlə münasibətləri daha aktiv olar. Donor ölkələri də, öz növbəsində yerli hökümətləri bu işə sahib çıxmalarına həvəsləndirməlidirlər 78 . Eyni zamanda, utilizasiya prosesi zamanı, yerli hökümətlərdən geniş şəffafl ıq və standartların artırilması və iştirakçıların cavabdehlik və məsuliyyətinin təkmilləşdirilməsi tələb olunur.
Qısa müddətli perspektivdə, silah və sursatları anbarda saxlamaq və qoru- maq onu məhv etməkdən ucuz başa gəlir.Ancaq bu qısa müddətli perspektiv uzun müddətli perspektivə zərər vurur. Ona görə də, utilizasiya prosesi üçün də, başqa miras qalmış məsələləri həll etmək üçün qəbul edilən yanaşmalar kimi, proqramlaşdırılmış yanaşmanın qəbul edilməsi tövsiyə olunur.Bu cür proqramlı yanaşma aşağıdakıları nəzərdə tutur: 78 Sami Faltas, “Bulgaria and Romania:Quick Start, Ambiguous Progress”, Contemporary Security Policy 29:1(April2008):78-102 Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|