MüƏllifdən II
XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR
- Mirağa Cəfərquliyev
XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR 3.
Sorğu edən razılığa gələn tərəfin ədliyyə müəssisəsinin xahişi isə sorğu alan razılığa gələn tərəfin ədliyyə müəssisəsi vaxtlı-vaxtın- da tapşınğm icrasının yeri və vaxtı barədə bu məqsədlə ona məlumat verir ki, onun səlahiyyətli nümayəndələri sorğu alan razılığa gələn tərəfin ədliyyə müəssisəsinin icazəsi ilə və onun qanunvericiliyinə uyğun olaraq tapşırığın icrası zamanı, habelə bu, sorğu alan razılığa gələn tərəfin qanunvericiliyinə zidd deyilsə, prosessual hərəkətlərin və axtarış tədbirlərinin yerinə yetirilməsi zamanı iştirak edə bilsinlər. 4.
təqdirdə, sorğu alan razılığa gələn tərəfin ədliyyə müəssisəsi onun dəqiq ünvanını (olduğu yeri) müəyyən etmək üçün zəruri tədbirlər görür. 5.
tərəfin ədliyyə müəssisəsi alınan sənəd, predmet və materiallan, əgər bu Konvensiyada digər qayda nəzərdə tutulmayıbsa, sorğu edən razılığa gələn tərəfin ədliyyə müəssisəsinə göndərir. Hüquqi yardım göstərilə bilinmədiyi təqdirdə, sorğu edən razılığa gələn tərəfin ədliyyə müəssisəsi tapşınğm icra edilməsinə mane olan hallar haqqında məlumatlandınhr. Yuxanda göstərilən Konvensiyanın 8-ci maddəsinin müddəalan hüquqi yardımın mahiyyətinin dərk edilməsinə şərait yaratmaqla bahəm, eyni zamanda, inandıncı şəkildə göstərirlər ki, bu qaydalara ciddi riayət edilərsə bu növ əməkdaşlıq sahəsində dövlətlərarası bağlanan müqavilə və sazişlərin həyata keçirilməsi nəinki mümkündür, hətta gözlənilən müsbət nəticələrin əldə edilməsi faktı reallığa çevrilə bilər. Bütün bu deyilənlərin elmi təhlili nəticəsində hüquqi yardımın anlayışını və mahiyyətini əks etdirən aşağıdakı tərifin verilməsini məqsədə müvafiq hesab edirik: "Hüquqi yardım, bu haqda bağlanmış iki tərəfli (çox tərəfli) dövlət- lərarası müqavilə, saziş və ya konvensiyalar əsasında razılığa gələn hər bir tərəfin vətəndaşlanna və onun ərazisində yaşayan digər şəxslərə razılığa gələn bütün tərəflərin ərazilərində, onlann şəxsi, əmlak və qeyri-əmlak hüquqlarının etibarlı hüquqi müdafiəsinin təmin edilməsi naminə, dövlətlərin daxili qanunverciliyində nəzərdə tutulmuş qayda və üsullarla mülki, ailə və cinayət işləri üzrə ədliyyə orqanlan tərəfindən həyata keçirilən əməkdaşlıqdır". Aydın məsələdir ki, hüquqi yardımın qarşısında konkret bir məqsəd qoyulur. Bu 0 deməkdir ki, beynəlxalq münasibət və beynəlxalq əmək Mirağa Cəfərquliyev daşlığı sahəsi ilə bağlı mövcud qanunvericiliyə əsasən hüquqi yardım haqqında müqavilələr bir dövlətin vətəndaşlannın başqa dövlətin ərazisində şəxsi və əmlak hüquqlannm qanşilıqlı tanınmasını və gözlənilməsini təmin etmək məqsədini güdür. Eyni zamanda onu da qeyd etmək lazımdır ki, dövlətlər arasında bağlanmış müqavilələr hüquqi müdafiə məsələlərini nizamlayır, məhkəmələrin səlahiyyətlərini və hüququn konkret olaraq hansı sahədə tətbiq edilməsini müəyyənləşdirir, müqavilə bağlayan ölkələrin vətəndaqlannm prosessual hüquqlannı, məhkəmə tapşınqlannın icrası qaydasını, mülki işlər, ailə işləri üzrə məhkəmə qətnamələrinin tanınması və icrası qaydasını, sənədələrin göndərilməsi, cinayətkarlann qaytaniması qaydasını nizama salır. Müsbət cəhətlərdən biri də ondan ibarətdir ki, hüquqi yardım haqqında müqaviləyə əsasən bir dövlətin vətəndaşlan başqa dövlətin ərazisində həmin dövlətin öz vətəndaşlan kimi şəxsi hüquqlardan və əmlak hüquqlanndan istifadə edirlər. Bunun müqabilində onlar birbaşa başqa dövlətin məhkəmə və prokurorluq orqanlarına, notariat kontor- lanna və digər ədliyyə orqanlanna maneəsiz müraciət edə bilər, vəsatət qaldırmaqla yanaşı iddia verə bilərlər. Bu ondan irəli gəlir ki, mövcud qanunvericiliklə onlara ölkənin vətəndaşlan kimi tam həcmdə prosessual hüquqlar verilir. Qeyd edildiyi kimi beynəlxalq cinayətkarlıqla mübarizədə ikitərəfli əməkdaşlıq forması qədim dövrlərdən başlasa da amma biz şahidiyik ki, bu sahədə dövlətlərarası münasibətlər müasir dövrdə daha da inkişaf etmiş və çox vacib bir faktora çevrilmişdir. Haqqında söhbət apardığımız razılaşmalar iki dövlət arasında cinayət işləri ilə bağlı yaranmış problemlərin həllində onların maraqlarını qanuna müvafiq şəkildə daha dəqiq və tam nəzərə almağa, gələcəkdə onlann real həyata keçirilməsinə imkan yaradır. Çox müsbət və təqdirəlayiq bir faktdır ki, artıq Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq əlaqələr praktikasında da belə sazişlərin bağlanmasına tez-tez rast gəlmək mümkündür. Ədliyyə Nazirliyinin apardığı hesabatlardan bəlli olur ki, Azərbaycan Respublikası 40-dan artıq MDB, Avropa, Asiya dövlətləri ilə hüquqi yardımın göstərilməsi ilə əlaqədar qarşılıqlı və hər iki tərəfin maraqlarına tam cavab verən müqavilələr bağlamışdır. Bu müqavilələrdə ədliyyə orqanlannm öz mərkəzi orqanları vasitəsilə bir-biri ilə bilavasitə əlaqə saxlaması qaydası müəyyən edilir. XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR II.
Beynəlxalq əməkdaşlığı sahəsində hüquqi yardım və onun insan hüquqlarının müdafiəsində rolu.
Müasir beynəlxalq hüququn inkişafı onun ayn-ayrı sahələrində olan yeniliklərlə özünü göstərir. Xüsusilə cinayətkarlığa qarşı mübarizə, ci- nayətkarlann ekstradisiyası (verilməsi) sahəsində dövlətlərarası əməkdaşlığın genişləndirilməsi məhz müasir beynəlxalq hüququn sayəsində mümkün olmuşdur. Buna baxmayaraq, mütəxəssislər qeyd etdiyi kimi, dünyada beynəlxalq hüququn tənzim edə bilmədiyi bir çox problemlər mövcuddur (27.s.9). Belə ki, cəmiyyət mövcuddursa, onun obyektiv və subyektiv səbəblərilə bağlı olan hadisələri də mövcuddur. Müəyyən problemlərin həll edilməməsi, qloballaşması qeyri- müəyyən dövr ərzində beynəlxalq aləmdə sabitliyin pozulmasına gətirib çıxanr. Nəticə etibarilə, beynəlxalq hüquq qaydalan pozulur. Beynəlxalq hüquq qaydalannın pozulması sülhə, bəşəriyyətə qəsdin edilməsi kimi qiymətləndirilir. Ümumiyyətlə, beynəlxalq hüquq qaydalanm pozan və sülhə, bəşəriyyətə qəsd edən hər hansı əməl beynəlxalq cinayət kimi qiymətləndirilir. Dünyada baş verən müxtəlif növ beynəlxalq cinayətlər mövcuddur ki, daim bəşəriyyət ondan əziyyət çəkir. Hansı ki, bu cinayətlər - sülhün və insanlığın təhlükəsizliyinə qəsd edən cinayətlər, mütəşəkkil cinayətkarlıq, terrorizm, narkotik maddələrin qanunsuz dövriyyəsi, muzdla törədilən cinayətlər, insanlann oğurlanması və girov götürülməsi, hava gəmilərinin qaçıniması və digər kriminal fəaliyyət formalan bu gün dünyada cinayətkarlığın səviyyəsini müəyyən edən əsas göstəriciyə çevrilmişdir. Hazırda dünyanın bir çox ölkələrində baş verən terror hadisələri, adam- lann oğurlanması və girov götürülməsi bunun bariz nümunəsidir. Müasir beynəlxalq hüququn (beynəlxalq cinayət hüququnun) inkişafı nəticəsində dövlətlər onlara qarşı yönələn təhlükənin qarşısını almaq üçün qarşılıqlı əməkdaşlıq şəklində fəaliyyət göstərmək və bu cür cinayətlərə qarşı birgə mübarizə aparmağa üstünlük verirlər. Bu gün biz artıq belə bir faktla razılaşmalıyıq ki, ümumiyyətlə, beynəlxalq sferasında yaranmış gərginlik cinayətkarlığın səviyyəsinin artmasına və mürəkkəbləşməsinə şərait yaratmışdır. Tədqiqatçılann müşahidəsindən bəlli olur ki, XX əsrin son illərində dünya miqyasında cinayətkarlığın vəziyyətində və dinamikasında ciddi
Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|