MüƏLLİm peşƏkarliği və pedaqoji SƏRİŞTƏLİLİYİn müASİr problemləRİ
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3. Pedaqoji t
əcrübənin inkişafetdirici funksiyası. Peda- qoji t əcrübə tələbələrin elmi-nəzəri, psixoloji-pedaqoji və idrak qabiliyy ətlərinin inkişaf etdirilməsi baxımından da mühüm əhə- miyy ətə malikdir. Təcrübə müddətində tələbələr hər gün məktə- b ə gəlir, şagirdlərlə görüşür, onların müxtəlif sualları ilə qarşıla- şır və onları cavablandırmalı olurlar. Bu da onlarda öz üzərində 197 çalışmaq, bilik və bacarıqlarını artırmaq məsuliy-yətini daha da gücl əndirir. Tələbələrartıq dərk edirlər ki, yaxşı müəllim kimi yüks ək nüfuza və hörmətə malik olmağın ilkin və əsas şərti mü əllimin öz ixtisas fənnini dərindən, hərtərəfli bilməsi və onu yaxşı öyrətmək bacarığına malik olmasıdır. T əcrübə təsdiq edir ki, şagirdlər fənnini dərindən bilmə- y ən, ixtisasının incəliklərindən xəbərsiz olan müəllimlərə heç də yaxşı münasibət bəsləmirlər.Belə müəllimlərin öz həmkarları arasında olduğu kimi, şagirdlər arasında da nüfuzu yüksək olmur. Bu is ə uşaqlarda müəllimə, müəllimliyə inamı azaldır v əonların pedaqoji sahədəpeşə, ixtisas seçiminə də mənfi təsir göst ərir. T əcrübəçi tələbələrin öz üzərlərində işləmələri, bilik və bacarıqlarını artırmaq üçün çalışmaları təcrübə müddətində onların təkcə biliklərini sınaqdan keçirməyə deyil, həmçinin bəzi peşəkarlıq və səriştəlilik bacarıqlarının da qazanılmasına səbəb olur.Onların məktəbdə qabaqcıl müəllimlərin dərslərində iştirak etm ələri, onların fəaliyyətini müşahidə etmələri, həmçinin, metodistl ərin, pedaqoq və psixoloqların verdikləri məsləhətlər onların müəllim üçün zəruri peşə keyfiyyətləri, peşəkarlıq və s əriştəlilikhaqqqında təsəvvürlərini genişləndirir, dərinləşdirir və t əkmilləşdirir. Pedaqoji prosesin iştirakçısı olmaq, məşğələlər aparmaq, şagirdlərlə işləmək bu təsəvvürlərin reallığa çevrilmə- sin ə əlverişli şərait yaradır və mövcud imkanları genişləndirir. M əktəbdə yiyələndikləri əlavə biliklər onların dünyagörüşünü, g ələcək müəllim kimi ümümi səviyyələrini artırmaqla onların bir şəxsiyyət kimi də inkişaflarına səbəb olur. M əlum olduğu kimi, inkişaf o zaman mümkündür ki, qarşıda duran və həlli vacib olan problemlə onu həll etmək üçün z əruri olan imkanlar arasındakı ziddiyyət aradan qaldırılmış olsun. Y əni, potensial imkanlar artırılaraq həmin problemi həll ed ə biləcək səviyyəyə çatdırılsın. Tələbələr təcrübə zamanı təlim prosesind ə və dərsdənkənar tədbirlərdə demək olar ki, hər vaxt bel ə problemlərlə qarşılaşırlar. Onlar bu problemləri həll etmə- 198 y ə, onların həllinə nail olmağa çalışırlar. Bu isəpedaqoji axtarış yollarında olan gələcək müəllimləri yeni biliklərə yiyələnməyə, yaranmış vəziyyətlərdən çıxış yolu axtarmağa sövq edir ki, bunun da n əticəsində müəyyən inkişaf prosesləri baş verir. Geniş təfəkkür, diqqətlilik, hafizə, görmə, eşitmə duyğusu v ə yaddaşın möhkəmliyi, pedaqoji situasiyaların həllində səbrli- lik, dözümlülük, soyuqqanlılıq, təmkinlilik nümayiş etdirmək, pe şə borcuvə məsuliyyətini dərk etmək, əxlaqi saflığa, ümumi v ə peşə mədəniyyətinə malik olmaq,uşaqlara,peşəsinə sevgi və s. kimi psixoloji-pedaqoji keyfiyy ətlər müəllimlik peşəsi ilə birbaşa bağlı olduğundan pedaqoji təcrübə dövründə onların inkişaf etdirilməsi diqqətdən yayınmamalıdır. Pedaqoji təcrübə r əhbərləri buna diqqətlə yanaşmalı, tələbələrlə bu istiqamətdə mü əyyən tapşırıqlarıyerinə yetirməlidirlər. T əcrübə göstərir ki, müəllimin, o cümlədən təcrübəçi tələ- b ənin yalnız öz fənnini və ixtisasını yaxşı bilməsi azdır. Elmlə- rin inteqrasiyası, tədris fənlərinin yaxınlığı, şagirdlərin hər şeyi bilm əyə can atması, bəzən də təcrübəçi tələbələri yoxlamaq, sınamaq istəmələri və ya maraq göstərdikləri bir sahə haqqında daha ətraflı məlumat almağa maraqgöstərmələri onların müəl- liml ərə dərsdən, fənnən əlavə suallarla müraciət etmələrinə s əbəb olur. Təcrübəçi tələbələrin və gənc müəllimlərin qarşılaş- dıqları belə situasiyalarda bəzən səriştəsizlik etmələri və düzgün q ərar verə bilməmələri müəllim şagird münasibətlərində neqativ hallara g ətirib çıxarır. Buna görə də təcrübəçilər həm də geniş elmi dünyagörüşə malik olmalı, ixtisaslarının əlaqədar olduğu dig ər elmələrdən də müəyyən məlumatlar əldə etməyə çalış- malıdırlar. Pedaqoji t əcrübə müddətində tələbələr bir daha yəqin edirl ər ki, müəllimlik heç də şagirdlər üçün yazılan dərsliklərdə- ki m ətnləri bilib, onları şagirdlərə çatdırmaqdan ibarət deyildir. Mü əllimlik başqa peşələrlə, sənətlərlə müqayisə edilə bilməyə- c ək dərəcədə mürəkkəb və çətin işdir. Burada şablon, hazır gös- t əriş və reseptlər yoxdur. Müəllimlik yaradıcılıq tələb edən peşə- 199 dir.Yaxşı müəllim olmaq üçün çox çalışmaq, öz üzərində çox işləmək, yenilikləri izləmək, yaxşı nə varsa onları götürmək və onlardan faydalanmaq lazımdır. Pedaqoji t əcrübənin məzmunu yuxarıda şərh edilən funksi- ya ların reallaşması ilə məhdudlaşmır. Pedaqoji təcrübədə nəzə- riyy ə ilə təcrübənin əlaqəsi, nəzarət, korreksiyaedicilik, ünsiy- y ət, pedaqoji əməkdaşlıq və s. proseslər də mövcud olduğundan bunlar onun dig ər bir sıra funksiyalarının da meydana çıxmasına s əbəb olur. Bu funksiyalar həm də sistem yaradan komponentlər kimi pedaqoji t əcrübənin qarşısında duran vəzifələrin yerinə yetirilm əsində mühüm yer tutur. Onların bəzilərini nəzərdən keçir ək: Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|