MühaziRƏ-1 Kütlə mübadiləsi.Ümumi məlumat, növləri. Kütləötürmənin əsas tənliyi

Kütlə mübadiləsi prosesinin material balans və işçi xətt tənlikləri. Kütləmübadiləsi aparatlarının əsas ölçülərinin təyini. Entalpiya. Entalpiya dioqramı , kombinəolunmuş dioqram.
Aparat boyu fazaların qarşılıqlı təsiri (kontakt qurğusunda) üç sxem üzrə: əks axınlı, düz axınlı və çarpaz axınlı olur.
Material balansı Əks axınlı fazaların kontaktı. Deyək ki, kütlə mübadiləsi aparatı vasitəsi ilə iki faza hərəkət edir (Şək. 8.1). Fazalardan biri (məs. qaz və ya buxar) aşağıdan yuxarı hərəkət edən G, digəri isə (məs. maye) yuxarıdan aşağı hərəkət edən L fazasıdır. Kontaktda olan bu fazaların qatılıqlarını uyğun olaraq “y” və “x”-lə göstərək (y_b və x_b komponentlərin başlanğıc, y_s və x_s komponentlərin son konsentrasiyasıdır). Bütün aparat üçün verilən komponentə görə ümumi material balansı belə yazılır:
Gy_b + Lx_b = Gy_s + Lx_s
Buradan verilən kütlənin miqdarı M aşağıdakı kimi hesablanır:
M = G (y_b –y_s) = L (x_s – x_b)
Kontakta olan fazaların nisbətini yazsaq, alarıq:
A = = (8.1)




Şəkil 8.1 Əks axınlı kütlə mübadiləsi aparatında axın və qatılığın hesablanma sxemi.
Şəkildə əks axınlı kütlə mübadiləsi aparatında axınlarıın və qatılığın dəyişmə sxemi verilmişdir. a) axının sxemi; b) fazaların kontaktı boyu (səthlərdə) qatılığın dəyişməsi.
(8.1) – tənliyindən verilmiş A-nın qiymətinə görə fazaların son y_s və ya x_s qatılıqları və ya verilmiş qatılıqlara görə “A” –nın qiyməti hesablana bilər.
Aparatın 1-1 kəsiyində daxili axının tərkibini müəyyən etmək üçün 1-1 kəsiyindən aşağıda yerləşən hissə üçün material balansı tənliyini tərtib etsək alarıq:
Gy_b + Lx = Gy + Lx_s (8.2)
Bu bərabərliyi bir qədər başqa formada yazsaq ,yəni;
Gy = Gy_b +Lx – Lx_s və hər tərəfi G-ə bölsək alarıq:
y = y_b + x - x_s = y_b + (x – x_s) = x+ (y_b – x_s) .(8.3)
qəbul etsək y = lx + (y_b – l x_s ) (8.4)