MühaziRƏ konspektləRİ Qiyabi təhsil alan tələbələr üçün yardımçı vəsait Bakı- 2002
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Zehni hisslər
| Estetik hisslər.
Estetik hisslər təbiətin, incəsənət əsərlərinin gözəlliyini qavramaq, dərk etməklə əlaqədardır. 1 İnsan özünün ictimai təcrübəsində dünyanın gözəlliyini qavramaq qabiliyyəti əldə etmişdir. J.J. Russo göstərir ki, gözəllik ona 1 Ə.Bayamov Ə.S. . Əlizadə Ə.Ə. Psıxologiya. Ali məkləblər üçün dərslik. Ba-kı. Maarif'. 1989. s. 143-144. 34 downloaded from KitabYurdu.org münasibətdən doğan müqəddəs ideya və vəzifə hissi olmaqla ancaq insan qəlbində yaşayır. İnsanın estetik hisslərinin ilk mənbəyi təbiətin gözəlliyidir. Bundan sonra insana gözəllik hisslərini təlqin edən, həmin təbiəti obrazlarla əks etdirən bədii ədəbiyyat, incəsənət əsərləri və musiqidir. İnsanın özünün hərəkət və rəftarları da bu və ya digər estetik hiss doğura bilər. Bir çox mütəfəkkirlər insan gözəlliyinə böyük qiymət vermişlər. "İnsan dünyanın əşrəfidir" deyən dahi Nizami "İnsanı daima inkişaf edən təbiətin son əsəri" hesab edən Höte, "Yer üzərində ən böyük gözəllik insan gözəlliyidir" deyən Pestalotsi bu fikrə təsadüfən gəlməmişdir. N.Q.Çernışevski göstrəir ki, biz ən gözəl şeyi təmənnasız olaraq sevirik, ondan zövq alırıq, onu bizə əziz olan bir adam kimi sevirik. Gözəllikdə nə isə bizim qəlbimizə yaxın əziz olan bir şey var. Bizim maddi tələbatlarımızın ödənilməsində estetik hisslər iştirak etmir. Onlar bizim aclığımızı, susuzluğumuzu təmin etməyə, yaxud, həyatımızı mühafizə etməyə yönəlir. Lakin bədii əsərdən, gözəl musiqidən alınan estetik zövq, bəzən insanın aclığını, susuzluğunu unutdurur. İnsanın estetik hisslərinə həm əxlaqi hisslər, həm də onun dünyagörüşü, həm də yaşadığı ictimai şərait təsir edir. Bu cəhətdən də gözəllik haqqında insanların meyarı başqa-baqa olur. Zehni hisslər . Zehni hisslər insanın idrak fəaliyyəti ilə əlaqədar olan, onu ətraf aləmi dəha dərindən və ətraflı dərk etməyə yönəldən mürəkkəb hisslərdir. Həmin hisslər təlim prosesində, elmi axtarışlar, eləcə də incəsənətin müxtəlif növləri üzrə yaradıcı fəaliyyət zamanı meydana çıxır. İnsan təbiətin, cəmiyyətin sirlərinə malik olmağa çalışır, bilik əldə etmək cəhdi onda müxtəlif hisslər doğurur. Bu hisslər hər hansı nəzəri və əməli məsələnin həlli ilə əlaqədar olur. Qədim yunan filosofları Platon və Aristotelin fikrincə, hər cür fəlsəfənin başlanğıcı təəccübdür. Onların bu sözünün nə qədər böyük idrak əhəmiyyəti vardır. Çünki insan təəccüb- 35 downloaded from KitabYurdu.org ləndikcə onu ciddi axtarışa təhrik edən, mühüm zehni hiss, şübhə hissi yaranır. Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|