Mühazirə müəllimi: Dos., İFD, Ceyhun Nəsib oğlu İsmayılov MÖvz bank sistemiNİn təŞKİLİ VƏ FƏALİYYƏTİNİN Əsaslari

 
18 
təmin etmək, nəzarətin həyata keçirilmə-  si üçün banka zəruri informasiyam təqdim 
etmək; 

 
əgər  kredit  müqaviləsinin  qüvvədə  olduğu  dövr  ərzində  sövdə-  ləşmənin  kredit 
riskinin  artımı  baş  verərsə,  o  zaman  müştərinin  kreditlə-  ri  qaytarmaq  ilə  bağlı  yeni 
zəmanətləri təqdim etmək vəzifəsi meydana çıxır; 

 
hər 
iki tərəflərin müqaviləyə dəyişikliyi yazılı şəkildə daxil et- mək vəzifəsi. 
Ümumi  kredit  şərtləri  bank  müştərilərinə  təqdim  olunur.  Kredit  müqavilələrində  bu 
şərtlər təkrarlanmasalar da, borc alan şəxs ilə razı- lığı təsdiq edən bənd qeydə alımr. 
Onlarm  tam  mətni  kredit  müqaviləsi  blankmm  əks  tərəfində  yazılır.  Almaniyada 
kredit  müqavilələri  rəsmi  şəklə  salmmışdır.  Onlar  cədvəllərin  maketi  şəklində 
tipoqrafıya  formala-  rı  ilə  təqdim  olunur  və  bir  sıra  bəndlər  müxtəsər  şəkildə 
doldurulur (ixti- sara salmmış adlar əlavədə qeyd olunur). 
Kved.it  müqaviləsinitı  nümumvi  (təsdiqlənmiĢ)  formasında  növbəti  göstəricilər 
əksini tapır: 
1)tərəflərin tam adları, ünvanları (fiziki şəxslər üçün - doğum tari- 
xi); 
2)alınan və alınmalı olan kreditlər haqqında məlumatlar: 
A)alınan kreditin cari nömrəsi; 
B)alınan  kreditin  növü  (kontokorrent,  qeydiyyatlı,  aval,  qısamüddətli  -  cari,  istehlak 
krediti); 
c)mövcud kredit borclarmm məbləği; 
d)cari hesabda vəsaitlərin qalığı; 
e)alınan kreditlərin ödənilmə müddəti; 
f)yeni kreditin məbləği; 
g)kreditləşmənin ümumi sərhədləri; 
3)yeni kreditin məqsədi; 
4)yeni kreditin şərtləri: 
a)bu məqamda faiz dərəcəsi; 
b)banka komisyon mükafatm məbləği; 
c)effektiv illik faiz; 
d)sonuncu ödəniş müddəti; 
e)əsas  borcun  və  faizlərin  ödənilməsinin  konkret  müddətləri.  Daha  sonra  ümumi 
kredit şərtlərinin 5 bəndinə müvafiq olaraq il- 
kin faiz dərəcəsinin dəyişilməsi imkanı haqqmda qeydlər aparılır; 
5)kreditə  görə  hesablanan  və  cərimə  şəklində  tutulan  faizlərin  məb-  ləğinin 
hesablanması qaydası (hansı məbləğdən və hansı tarixdən); 
6)kreditin  qaytarılmasına  dair  zəmanət  (ətraflı  xarakteristika  və  cari  nömrənin 
mənimsənilməsi ilə); 
a)daşmmaz əmlakm girovu; 
b)ipoteka; 
c)havadarhq; 
7)digər şərtlər: 
KitabYurdu.az 
133
 

---

 
19 
a)ümumi kredit şərtləri ilə razılıq; 
b)mənfı  bəyannamə  (girov  kimi  qoyulan  daşmmaz  əmlaka  dair  ipotekanı  tərtib 
etməmək və satmamaq; üçüncü şəxslərə zəmanətlərin verilməməsi; üçüncü şəxslərdən 
kreditlərin almmaması); 
c)müstəsnahq bəyannaməsi (yalnız bu bankda hesaba malik ol- maq); 
d)müqavilənin pozulması halları; 
8)müştəridən banka kimi müvəkillərin möhürlər ilə təsdiq olunmuş imzaları. 
Bank  ilə  müəssisə  arasmda  kredit  müqaviləsinin  bağlanması  prosesində  dayanmaq 
gərəkdir. Almaniyada bu proses növbəti mərhələlərdən ibarət olur: 

 
müştəri ilə bağlanan kredit müqaviləsinin məzmununun forma- laşması; 

 
bankla  birgə  kredit  müqaviləsinin  nəzərdən  keçirilməsi  və  nəti-  cənin  tərtib 
olunması; 

 
qarşılıqlı razılaşma ilə bağlı kredit müqaviləsinin təshihi; 

 
 hər iki tərəfm iştirakı ilə imzalanmah olan kredit müqaviləsinin bağlanması. 
Kredit müqaviləsinin bağlanması prosesi növbəti sxemdə təqdim olunmuşdur. (Sxem 
8.1) 
Bu  sxemə  əsasən  müştəri  tələbata  istinad  edərək  müqavilənin  ilkin  layihəsini  tərtib 
edir. Bu zaman müştəri onu maraqlandıran məsələlər ilə bağlı məsləhət almaq üçün və 
kreditin müəyyən məqsədlər naminə almması ilə bağlı bankm ilkin fıkrini öyrənmək 
üçün banka müraciət edə bilər. 
Banka  təqdim  olunmuş  kredit  müqaviləsinin  layihəsini  bank  əməkdaşı  hüquqi  və 
iqtisadi baxımdan nəzərdən keçirir. Bu məqsədlə iqtisadi konyukturanı nəzərə almaqla 
borc  alan  şəxsin  maliyyə  durumu-  nu,  onun  inkişaf  perspektivlərini  öyrənirlər; 
kreditin  ödənilməsi  mənbə-  lərini  və  məqsədini,  onun  qeydiyyat  və  hesabatlarmm 
hansı vəzityyətdə olmasım aydmlaşdırırlar. 
Əgər müəssisə yenidən təşkil olunmuşdursa və ya ilk dəfə olaraq banka kredit üçün 
müraciət  etmişdirsə,  o  zaman  ilk  növbədə  nəzərdən  keçirilən  məsələlərin  dairəsi 
bankm daimi müştərisi ilə müqayisədə daha genişdir. 
Burada  söhbət  nəinki  müəssisənin  fəaliyyətinin  qiymətləndirilmə-  sindən,  eləcə  də 
müəssisə rəhbərlərinin işgüzar və mənəvi keyfıyyətlərindən gedir. 
Bank  borc  alan  şəxsin  fəaliyyətinin  müxtəlif  tərəflərini  təhlil  et-  məklə  yanaşı 
imkanlarım: dəyişən ehtiyatlarm həcmini və strukturunu, passiv əməliyyatlarm inkişaf 
perspektivlərini,  pul  bazarmda  faiz  dərəcə-  lərinin  səviyyəsini,  gəlir  məbləğini  və.s. 
nəzərdən keçirir. 
Bank nəzərdən keçirdiyi imkanlarm nəticələrinə əsasən kreditləşmə imkanı haqqmda 
qərar qəbul edir və müştərinin təklifi ilə uzlaşmayan kredit sövdələşməsinin şərtlərini 
dəqiqləşdirir.  Yalnız  bu  zaman  onlarm  müştərək  müzakirəsi  baş  verir  və  qarşılıqlı 
şəkildə məqbul qərar işlənib hazırlanır. 
Kredit  sövdələşməsinin  hər  iki  tərəfmin  hüquqşünasları  ilə  razılaşdırılmış  kredit 
müqaviləsinin yekun variantmı tərəflərin rəhbərləri imzalayır və yalmz bundan sonra 
o icraat sənədi kimi qüvvəyə minir. 
 
KitabYurdu.az 
134
 

---

 
20 
 
KitabYurdu.az 
135
 

---