Mühazirə müəllimi: Dos., İFD, Ceyhun Nəsib oğlu İsmayılov MÖvz bank sistemiNİn təŞKİLİ VƏ FƏALİYYƏTİNİN Əsaslari

 
11 

 
Ümumi vəziyyət. 

 
Borclu şəxsin hüquq və vəzifələri. 

 
Bankm hüququ və vəzifələri. 

 
Tərəflərin məsuliyyəti. 

 
Mübahisələrin həlli qaydası. 

 
Müqavilənin təsir müddəti. 

 
Tərəflərin hüquqi ünvanı. 
Kredit müqaviləsinin 1-ci bölməsində aşağıdakı proseslər qeyd olunur: 

 
müqavilənin obyekti - kreditin növü, 

 
onun məbləği, 

 
müddəti, 

 
məqsədi, 

 
faiz  tarifi:  kredit  üzrə  öhdəliklərin  icrasımn  təminatı  şəraiti  (gi-  rov,  zəmanət, 
zaminlik);  kreditin  təqdimatı  və  ödənməsi  qaydaları,  eləcə  də  kredit  üzrə  faizlərin 
ödəniş qaydaları. 
Borcalan şəxs ilə kreditorun hüquq və vəzifələri (müqavilənin 2-ci və 3-cü bölmələri) 
qanunauyğunluq  əsasmda  hər  bir  kredit  sövdələşmə-  sinin  xüsusiyyətlərini,  kredit 
ehtiyatlarmın bazarda vəziyyətini, borclu şəxsin kredit ödəmə qabiliyyətini müəyyən 
edirlər. 
Debitor  müəssisə  kredit  müqaviləsinin  tərkibinə  aşağıdakı  hüquqları-  nı  daxil  edə 
bilər. 
Bankdan müqavilə əsasmda müəyyən müddətə kredit tələb edə bi- 
lər; 
Müqavilənin  şərtlərində  dəyişikliklər  etmək  məqsədilə  əsaslı  səbəb-  lər  və 
hesablaşmalarm köməyi ilə banka müraciət edə bilər; 
Kredit üzrə borcu vaxtından əvvəl ödəyə bilər; 
Bank  tərəfindən  müqavilənin  şərtlərinə  əməl  olunmaması  təqdirdə  və  şəxsi  iqtisadi 
vəziyyətini nəzərə alaraq müqaviləni ləğv etmək iqtida- rmdadır; 
Kredit  müqaviləsinin  müddəalarmda  əks  olunmuş  hüquq  və  vəzifə-  lərini  qarşılıqlı 
razılıq əsasmda digər şəxsə ötürə bilər; 
Kreditdən  istifadəyə  görə  faiz  tarifini  ödəyərək,  borcalanm  hesabı-  na  köçürülmüş 
kreditin fəaliyyətini dondurmaq imkamna malikdir. 
Bankın hüquqlarına aşağıdaküarı aid etmək olar: 

 
Kreditin təqdimatım təmin edən şəraitə nəzarət etmək; 

 
Yeni  kreditlərin  verilməsini  dayandırmaq,  kredit  müqaviləsi  əsasmda  borclu 
şəxslər tərəfindən şərtlərə riayət olunmamasma dair cə- rimə təyin etmək, mühasibat 
uçotunun  hesabatmm  qeyri-dəqiqliyi  za-  manı,  kredit  faizlərinin  ödənişinin 
gecikdirilməsi  zamanı,  bankm  ma-  liyyə  vəziyyətinin  əhəmiyyətli  itkiləri  zamam  da 
cəza tətbiq olunur; 
KitabYurdu.az 
126
 

---

 
12 

 
Kredit  ödənişinin  prolatqasiyası  (vaxtımn  uzadılması)  zamanı  borcalan  şəxsdən 
müəyyən  komission  mükafat  tələb  olunur  və  müqavi-  lənin  müddətinin  uzadılması 
səbəbləri açıqlanır; 

 
Borcalan  şəxsin  hüquq  və  vəzifələrinin  qarşılıqlı  razılaşma  əsa-  sında  bir  neçə 
banklara və kredit idarələrinin öhdəsinə ötürülməsi; 
Borcalanın hüquqlarına daxil olan vəzifələr aĢağıdakılardır. 

 
Alınmış kreditin müqavilədə qeyd olunmuş məqsədlərə sərf edilməsi; 

 
Müqavilədə göstərilmiş müddət ərzində kreditin ödənilməsi; 

 
Kreditdən istifadəyə görə banka müəyyən faizlərin ödənişi; 

 
Kreditin  ödənilməsindən  bir  qədər  sonra  şəxsi  hesabda  yerləşən  pul  vəsaitinchn 
istifadə etmək ixtiyarı; 

 
Yaxtı-vaxtmda kreditə nəzarətin icrası üçün banka vacib olan balans və sənədlərin 
təqdimatı; 

 
Kreditin  almması  və  istifadəsi  üçün  banka  daxil  olan  məlumat-  larm  dəqiqliyinin 
yoxlamlması; 

 
Verilmiş  kredit  ilə  bağlı  məsələlərə  aydmlıq  gətirmək  məqsədilə  hesabat  və 
mühasibat sənədlərinin kreditora təqdimatı; 

 
Bank  nəzarətçilərini  qəbul  edərək,  kredit  müqaviləsi  şərtlərinə  əməl  olunmasma 
dair yoxlamalarm aparılmasma şərait yaratmaq; 

 
Üçüncü şəxsdən alınmış kredit haqqmda kreditora məlumat vermək; 

 
Təşkilat-hüquq  üsullarmm  dəyişilməsi  və  yenidən  təşkili  barə-  sində  bankı 
vaxtaşırı məlumatlandırmaq; 

 
Borclu  müəssisənin  yenidən  təşkili  və  ləğvi  zamanı  borcun  ödə-  nilməsini 
müqaviləyə əsasən müddətin bitib-bitməməsindən asılı olmay- araq təmin etmək; 
Kredit miiqavihsi üzrə bankın vəzifələri aĢağıdakılardır: 
♦> Müqavilədə qeyd olunmuş müddətə borcalan şəxsə kreditin ve- rilməsi; 
♦> Kreditin vaxtmdan əvvəl ləğvi səbəbləri haqqmda borcalanı məlumatlandırmaq; 
♦>  Hər  ay  göstərilmiş  müddətə  kredit  üzrə  faizlərin  hesablanması  və  borclu  şəxsə 
faizin ödənişi haqqmda çağırış vərəqəsinin göndərilməsi; 
♦>  Kreditləşdirmə  və  hesablaşmalar  üzrə  müddəaların,  normativ  sənədlərin 
dəyişdirilməsi barəsində borclu şəxsı xəbərdarlıq etmək. 
Kredit  müqaviləsinin  şərtlərinə  riayət  olunmaması  zamanı  4-cü  bölmə  tərəflərin 
məsuliyyətini  xüsusi  qeyd  edərək,  onlarm  hər  hansı  bir  qiymətli  əşyasım  müsadirə 
etmək  ixtiyarma  malikdir.  Belə  ki,  bank  müsadirədən  əlavə  kreditin  verilməsini 
dayandıra,  cərimə  təyin  edə,  faiz  tarifini  artıra  bilər.  Borcalan  kreditin  verilməsinin 
dayandırılması za- manı aldığı itkilərin komissiyasmı bankdan tələb edir. 
Lakin  borcalamn  müqavilənin  şərtlərinə  əməl  etməməsi  nəzərə  alı-  naraq,  bank 
tərəfmdən  sərf olunmuş əlavə kredit  ehtiyatlarma görə cə- rimə alınır. Buradan belə 
qənaətə gəlmək olar ki, müqavilənin şərtlərinə hər zaman əməl olunmalıdır və kredit 
münasibətlərinin subyektləri qar- şılıqlı güzəştlərdən istifadə etmək, şərtlərin icrasma 
görə mükafat almaq ixtiyarma malik deyillər. 
KitabYurdu.az 
127
 

---