Mühazirə müəllimi: Dos., İFD, Ceyhun Nəsib oğlu İsmayılov MÖvz bank sistemiNİn təŞKİLİ VƏ FƏALİYYƏTİNİN Əsaslari

 
23 

 
adı və identifikasiyası üçün kifayət edən və ipoteka qoyulan əmlakm təsviri və 
yaxud bu cür əmlakm yerləşdiyi yerin işarə olunması; 

 
ipoteka qoyulduğu əmlakm pul ilə qiymətləndirilməsi; 

 
hüququn adı  və  onun  sayəsində  ipoteka  predmeti  olan  əmlakm  girov  verən 
şəxsə  və  dövlət  qeydiyyatı  yerini  və  tarixini,  nömrəni  işarə  etməklə  bu  hüququ 
qeydiyyata alan orqana məxsus olması; 

 
ipoteka  predmeti  olan  əmlakın  hüquq  ilə  yüklənməsinə  işarə  olunması  və  ya 
ipotekamn  dövlət  qeydiyyatı  zamanı  dövlət  qeydiyyatma  məruz  qalan  üçüncü 
şəxslərin hüquqlarmm heç bir hüquq ilə yüklən- məməsinə işarə olunması; 

 
əgər 
girov  verən  şəxs  üçüncü  şəxs  olduqda  girov  verən  şəxsin,  eləcə  də 
ipoteka ilə təmin olunan öhdəlik ilə bağlı borclu şəxsin imzası; 

 
ipoteka  haqqmda müqavilənin notarial şəkildə təsdiqi zamanı və yeri haqqmda 
məlumatlar, eləcə də ipotekanm dövlət qeydiyyatı haqqmda məlumatlar; 

 
girov qəbzinin girovu ilk olaraq saxlayan şəxsə verilməsi tarixi. 
KreditfoĢmə subyektindən asılı olaraq mənzilin tikintisinə dair ipo- 
teka  kreditləri  bilavasitə  onun  gələcək  sahıbinə  təqdim  olunan  kreditlərə  və 
podratçılara təqdim olunan kreditlərə bölünür. 
Mənzillərin  tikintisinin  kreditləşdirilməsi  torpaq  sahəsinin  müəyyən  olunmuş 
qaydada  bina  tikənə  ayrılması  zamanı  və  müvafıq  orqanlarm  mənzilin  tikintisinə 
dair icazələrinin varlığı zamanı həyata keçirilir. 
Mənzilin  tikintisinə  (yenidən  qurulmasma)  dair  kredit  tikinti-  montaj  işlərinin, 
tikinti  müddətlərinin  və  dəyərinin  (yenidən  qurulması-  nm)  həyata  keçirilməsinə 
dair  layihələr  və  podratçı  müqavilələr  tərəfin-  dən  nəzərdə  tutulan  çərçivələr 
daxilində təqdim olunur. 
Banklar kreditləşmə obyektindən asılı olaraq üç növlü mənzil kre- ditlərini təqdim 
edir: 

 
torpaq; 

 
tikinti; 

 
mənzilin əldə olunmasına dair kredit. 
Mənzilin tikintisinə dair kreditlər  kredit xəttinin açılması yolu ilə təqdim olunur 
və bu zaman kredit borcalan şəxsə tikinti-montaj işləri- nin mərhələlərinin dəyərinə 
müvafıq olan hissələrlə verilir. 
Tikintinin  maliyyələşdirilməsi  prosesində  bank  pul  vəsaitlərinin  məqsədli  şəkildə 
sərf olunmasma və tikinti qrafikinə riayət olunmasına nəzarət edir. 
Məsrəflərin qalan hissəsinin borcalan şəxs tərəfindən həyata keçi- rilməsi şərti ilə 
adətən bank tərəfindən təqdim olunan kreditin məbləği, torpağm əldə olunması və 
abadlaşdırılması, tikinti (yenidən qurulma) işlərinin dəyərinin və ya girov qəbzində 
əksini tapan və əldə olunan mənzilin dəyərinin 70%-dən artıq olmamahdır. 
Tikintiyə  dair  kreditin  təqdimatı  haqqmda  qərarı  borc  alan  şəxsin  kredit 
tələbnaməsi əsasmda kreditor-bank qəbul edir. 
Kreditin  istifadəsi  müddətlərinin  və  məqsədinin,  eləcə  də  onun  tə-  minat 
formasmm  işarə  olunduğu  kreditin  verilməsinə  dair  ərizədən  sa-  vayı  banklar 
aşağıdakıları tələb edir: 
KitabYurdu.az 
178
 

---

 
24 

 
bovcalan  hüquqi  Ģəxslərdən  -  təsisat  və  qeydiyyat  sənədlərini;  müəssisənin 
mühasibat  balansı;  gəlirlərin  daxil  olması  mənbələri  və  məcburi  ödənişlərin 
məbləği  haqqmda  məlumatlar;  kreditin  təminatmm  varlığmı  təsdiq  edən  sənədlər 
və onların hüquqi baxımdan tərtib olun- ması; kreditə olan tələbatm texniki-iqtisadi 
əsasları  və  kredit  məsrəfləri-  nin  güman  edilən  alışınm  hesablanması;  tikinti 
sahəsinə  dair  hüquqları  təsdiq  edən  sənədlər  və  tikintiyə  dair  icazə;  müəyyən 
olunmuş qaydada təsdiq olunmuş layihə-smeta  sənədləri; podratçı tikinti işlərinin 
yerinə  yetirilməsinə  dair  müqavilələrin  surətləri;  kreditorun  tələblərinə  əsasən 
digər sənədlər; 

 
fiziki Ģəxslərdən - borc alan şəxsin və zəmanətçilərin pasportla- rmın sürətləri, 
onlarm tədiyyə qabiliyyətinin təyin olunması üçün zəruri sənədlər; tikinti sahəsinə 
dair  hüquqları  təsdiq  edən  sənədlər;  tikintiyə  dair  icazə;  müəyyən  olunmuş 
qaydada  razılaşdırılmış  layihə-smeta  sə-  nədləri;  bankm  tələbinə  əsasən  digər 
sənədləri. 
Kreditin təminatma girov və zəmanətlər təqdim olunur. Təqdim olunmuş sənədlər 
bankm  hüquq  xidməti,  təhlükəsizlik  xidməti,  analitik  xidrnət  tərəfindən  təhlil 
olunur.  Bank  borc  alan  şəxsin  kredit  ödəmə  qa-  biliyyətinin  və  maliyyə 
sabitliyinin,  onun  vicdani  münasibətinin  kom-  pleksli  təhlilini  həyata  keçirir, 
maliyyə  mənbələrini  və  tikilmiş  mənzilin  istifadəsi  ilə  bağlı  niyyətini;  ödəmə, 
icarəyə vermə kimi məqsədlərini qiymətləndirir. 
Mənzilin əldə olunması ilə bağlı ipoteka kreditini almaq üçün borc alan şəxs banka 
kreditin  ahnması  haqqmda  məsələnin  həlli  üçün  zəruri  sənədlərin  standart 
toplumundan savayı ipoteka ilə əlaqədar xüsusi sə- nədləri də təqdim edir: 

 
daşmmaz  əmlak  obyektlərinə,  o  cümlədən  də  torpaq  sahəsinə  dair  mülkiyyət 
hüququnun dövlət qeydiyyatı haqqmda şəhadətnamə; 

 
daşmmaz  əmlak  obyektlərinin  agentliyi  tərəfmdən  verilmiş  tor-  paq  sahəsinin 
ərazi sərhəddləri haqqmda sənəd; 

 
ipoteka predmetinin real dəyərinə dair qiymətdən ibarət müstəqil peşə qiyməti 
kompaniyasmın yekun rəyi; 

 
sığorta mükafatımn ödənilməsi faktını təsdiq edən sığorta poli- si və sənədi. 
Sənədlərin  almması  zamanı  bank  onlarm  həqiqiliyini  və  hüquqi  baxımdan 
tərtibatmı  yoxlayır  və  əsas  diqqəti  mənzilin  dəyərinin  qiymət-  ləndirilməsinə  və 
onun  hüquqi  saflığma,  daşmmaz  əmlaka  dair  hüquqların  dövlət  qeydiyyatma  və 
onunla bağlı sövdələşmələrə, borc alan şəxsin tədiyyə qabiliyyətinə yönəldir. 
Kreditin  maksimal  məbləğinin  təyin  olunması  və  kredit  üzrə  aylıq  ödənişin 
hesablanması  üçün  kreditin  məbləğini  təyin  edən  ailənin  aylıq  gəlirləri  (kreditin 
ödənilməsi üçün gəlirin 35-55% istifadə olunur) ümu- mi meyarlar kimi çıxış edir. 
Borc alan şəxs daimi gəlir mənbəyinə malik olacaqdır. Bank sənəd- lər ilə təsdiq 
olunmuş gəlir kimi əsas iş yeri, bir neçə yerdə qulluq, əmək müqavilələri üzrə aylıq 
məvacibi,  eləcə  də  banklarda  depozitlər  üzrə  faiz  gəlirini,  qiymətli  kağızlar  üzrə 
gəlirləri,  sığorta  ödənişləri  şəklində  gəlir-  ləri,  daşman  və  daşmmaz  əmlakm 
icarəyə  verilməsindən  əldə  olunan  gə-  lirləri  (bağlanan  və  qeydiyyatdan  keçən 
icarə müqavilələrinin varlığı zamanı) və sənədlər ilə təsdiq olunmuş digər gəlirləri 
də nəzərdən keçirir. 
KitabYurdu.az 
179
 

---