Muh?ndis ekologiyas? 11esas

                                                                                  

 291

III 

IV

II 

X

11 

10 

5

         IV   III                                        

                                                  13 

                    12      VI 

                              

                                 6          IX 

  1 

      2 

V         8 

   4  

  

III 

IV

kil 8.19. Kation s thi aktiv madd l r istehsalında 

yaranan qaz v  maye tullantıların z r rsizl

dirilm si 

prosesinin texnoloji sxemi. 

1- sintetik ya  tur usu tutumu; 2, 6  – nasoslar; 3- 

istid yi dirici; 4, 7 – damlaayırıcılar; 5 – ejeksiya tipli 

skrubber; 8 – soyuducu; 9 –alovm hdudla dırıcı; 10 – soba; 

11 – rekuperator;  12 – maye tullantılar tutumu; 13 – 

havaüfürücü-su; I – üfürülm  qazları; II – sintetik ya  tur uları; 

III – buxar; IV – kondensat; V – reduksiyalı alkill

m

prosesind  alınan qazlar; VI – hava; VII – mazut; VIII – qalıq 

nitrill ri; IX – aspirasiya qazları; X – tüstü qazları. 

 7    

          

VI 

3

  9 

I 

VII           VIII 

---

                                                                                  

 292

8.4. Qeyri ionogen s thi aktiv madd l rin istehsalında 

yaranan qaz tullantılarının t mizl nm si üsulları. 

Birli v  ikili spirtl r, fenollar v  onların tör m l ri, 

aminl r v  s.  sasında alınan oksietill

mi     birl

m l r 

s nayenin müxt lif sah l rind  

 

t tbiq olunur. 

Oksietill

m  

m hsullarının istehsalı bir neç

m rh l d n ibar tdir: aerasiya, katalizatorun daxil 

edilm sind n sonra qurudulma, etilen oksidinin 

birl

dirilm si, deqazla ma v   m hsulun neytralla dı-

rılması.  

Qeyriionogen s thi aktiv madd l r istehsalında qaz 

tullantılar  m l  g lir: 

1) Katalizatorun daxil edilm si, aparatların xammal v

katalizatorla yükl nm sind n sonra azotla üfürülm   v

vakuumun  ld  olunma prosesl rind ; 

2) Oksietill

m   m rh l sind  reaksiyanın sonunda 

reaktorların azot il  üfürülm si prosesind ; 

3) Oksietill

m   m rh l sind  reaktorda t zyiqin 

buraxılabil n qiym td n artıq oldu u halda qoruyucu 

membranın da ılması hallarında; 

4) Etilenin ölçü ç nind n azotun atılması, tutumların 

“n f slik”l rind n, onların doldurulması v  etilen oksidinin 

anbarda saxlanılması zamanı. 

---

                                                                                  

 293

Bütün bu axınların t rkibind  azot v  etilen oksidi olur. 

Qovulan qazlarla aparılan etilen oksidinin ümumi miqdarı 

0,5-2 kq/t, azotun miqdarı is  7-12 kq/t t

kil edir.  

Qeyri ionogen s thi aktiv madd l r istehsalında 

oksietill

dirilmi  

m hsuların alınması 

v  qaz 

tullantılarının z r rsizl

dirilm si prosesinin texnoloji 

sxemi 

kil 8.20-d  göst rilmi dir. 1 reaktoru qurudulmu

xammal v  katalizatorla yükl nir. Reaktor üfürüldükd n 

sonra oraya etilen oksidi verilir. Reaktorda ba lan ıc 

t zyiq 0,3-0,4 MPa, temperatur is  160-180

0

C olur. 

Reaksiyanın sonunda 1 reaktorunda t zyiq 30-40 kPa-a 

q d r  azalır v  reaksiyaya girm y n etilen oksidi 

qazların t mizl nm si sistemin  atılır. Qazların 

t mizl nm  sistemi qarı dırıcısı olan 4 barbotaj tipli 

aparatdan ibar tdir. Etilen oksidi etilenqlikol v  NaOH 

m hlulu iç risind n keç r k 140-160

0

C-d  polietilenqliko-

la çevrilir. Polietilenqlikol su il  durula dırılır v

kanalizasiyaya atılır, qazlar is  yüks k d r c d

t mizl nm k üçün ra iq h lq l ri il  doldurulmu  5 

absorberin  gönd rilir. 5 absorberin  suvarma kimi 

sirkulyasiya nasosunun köm yi il  6 tutumundan 50 %-li 

etilenqlikol m hlulu verilir. T mizl nmi  qazlar is

atmosfer  atılır.  

---

                                                                                  

 294

I 

2      III 

       II 

  IV     

        

     1

3

  VI 

6

5 

4 

VII 

V

kil 8.20 Oksietill

dirilmi  m hsuların alınması 

v  qaz tullantılarının t mizl nm si prosesinin 

texnoloji sxemi. 

1 – reaktor; 2 – ölçü ç ni; 3 – tutucu; 4 – 

qarı dırıcı; 5 – doldurmalı absorber; 6 – tutum; I 

– NaOH m hlulu; II – etilen oksidi; III – ammal; 

IV – su buxarı; V – kondensat; VI – atmosfer

atılan qazlar;VII – kanalizasiyaya ged n axınlar.  

---

                                                                                  

 295

Qeyri ionogen s thi aktiv madd l r istehsalında 

yaranan qaz tullantılarının etilen oksidind n t mizl nm si         

prosesi 

kil 8.21-d  göst ril n sxem üzr  aparılır. 2 

tutumuna katalizator v  su verilm kl  uducu m hlul 

hazırlanır. Sonra 3 nasosu vasit sil  absorbent 5 

qızdırıcısı il   t chiz olunmu  4 ölçü tutumuna vurulur. 

Veril n temperatura q d r qızdırılan m hlul 6 nasosu 

vasit sil  1 skrubberinin suvarılmasına s rf olunur. 1 

absorberinin a a ı hiss sin  7 geni l ndirici tutumundan 

qaz tullantıları daxil edilir. 1 absorberinin yuxarısından 

t mizl nmi  qaz tullantıları amosfer  atılır. Absorbent 

m hlulu etilen oksidi doydurulduqdan sonra 4 tutumuna 

axıdılır, oradan da özlülüyü 25 MPa·s –dan çox olmayan 

su-qlikol m hlulu dövri olaraq yandırılmaya gönd rilir, 

Absorbent is  2 tutumundan daxil olan t z  uducu m hlul 

il  doydurularaq yenid n 1 absorberin  gönd rilir. 

Qazların uducu m hlul vasit sil  

t mizl nm si 

prosesind  poliqlikolların qatılı ı artır v  özlülükl ri d

yüks lir. Prosesin m qs d uy un aparılması üçün 

poliqlikolların molekula ç kisinin 250-300-d n artıq 

olmaması vacibdir. 

---