MüNDƏRĠcat beynəlxalq münasġBƏTLƏr və ĠQTĠsadġyyat
Yüklə 2,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Açar sözlər
- Beynəlxalq İpək Yolu
Tezislər 45 aĢırımlıdır. Uzunluğu 21 metr, eni 3,8 metr, hündürlüyü 10 metrdir. XVII əsrə aid etmək olar. 6. II Bist körpüsü. Yuxarıdan çatma tağla tamamlanan formada inĢa olunmuĢ körpünün tikilməsində əsasən dağ daĢından istifadə olunmuĢdur. Çatma hissəsi yonulmuĢ dağ daĢı ilə iĢlənmiĢdir. Cənub tərəfdəki həmin daĢlardan birinin üzərində bərpa ili - ―1869‖ tarixi yazılmıĢdır. Uzunluğu 23 metr, eni 10 metr, hündürlüyü 4 metrdir. 7-8. I və II Sumbatan körpüləri. Bir – birindən təxminən 300 metr aralı məsafədə inĢa edilən hər iki körpü indiki Sabirkənd kəndinin cənubunda yerləĢən və hazırda qalıqları qalan Sumbatan Ģəhəri ilə Gilançayın sol sahilində yerləĢən Kələntər Dizə kəndini birləĢdirmiĢ, Araz çayı boyunca Ordubad- Sədərək marĢrutu ilə və əksinə hərəkət edən ticarət karvanlarına, həmçinin əhaliyə xidmət etmiĢdir. Qalıqlarına, bu ərazidə çayın nisbətən sakit axarına və yayılmasına əsasən deyə bilərik ki, bu körpülər Aza körpüsündən daha möhtəĢəm, təxminən 100 metr uzunluğunda olmuĢdur. Eni təxminən 4 metr olan hər iki körpünün ġərq dayaqları hazırda Sabirkəndin ərazisinə daxil olan yerlərdə, möhkəm qayalardan ibarət təbii özül üzərində qərar tutubmuĢ. Körpülərin XIII-XIV əsrlərdə inĢa edildiyini ehtimal etmək olar. Açar sözlər: Naxçıvan, Aza körpüsü, Biləv körpüsü, Ələhi körpüsü, Gilançay körpüsü V.QRĠQORYEVĠN “NAXÇIVAN ƏYALƏTĠNĠN STATĠSTĠK TƏSVĠRĠ” ƏSƏRĠNDƏ ƏHALĠNĠN MƏġĞULĠYYƏTĠ VƏ TĠCARƏT MƏSƏLƏLƏRĠ HACI QADĠR QƏDĠRZADƏ AMEA Naxçıvan Bölməsi hqadirzade@yahoo.com.tr Naxçıvan tarixinin öyrənilməsində önəmli dövrlərdən biri 1828-ci il Turkmənçay müqaviləsi ilə bölgənin ruslar tərəfində iĢğalı ilə bağlıdır. Bu dövr bir tərəfdən siyasi-hərbi cəhətdən Azərbaycanın bölüĢdürülməsi, etnik-dini münasibətlərdə yeni baxıĢların formalaĢması, milli-etnik yerdəyiĢmələr, demoqrafik məsələlərlə xarakterikdirsə, digər tərəfdən iĢğalaqədərki və ondan sonrak ilk illərdə ölkənin sosial-iqtisadi vəziyyətinin tədqiqi baxımından da əhəmiyyətlidir. Dövrə aid müfəssəl mənbələrdən biri V.Qriqoryevin 1833-cü ildə Peterburqda nəĢr edilmiĢ əsəridir. Əsər Naxçıvan tarixinin müxtəlif problemləri ilə məĢğul olan araĢdırıcılar üçün dəyərli mənbələrdəndir. Təbii ki, tədqiqat zamanı onun yazıldığı siyasi-tarixi Ģəraiti, bir sıra məsələlərə məqsədli yanaĢılmasını ciddi Ģəkildə nəzərə almaq gərəkdir. Biz əvvəlki yazılarımızda da ondan bəhrələnmiĢik. Bu yazıda konfransın ruhuna uyğun olaraq o dövrdə əyalətdə əhalinin məĢğuliyyəti, xüsusən ipəkçiliyin inkiĢafı, barama qurdunun Beynəlxalq İpək Yolu 46 becərilməsinin, istehsalının xalq üsullarından, onun ticarət məsələlərindən geniĢ bəhs etməyə çalıĢmıĢıq. Biz belə düĢünürük ki, boyük iqtisadi əhəmiyyətini, əhalinin məĢğulluq sahəsindəki önəmli yerini nəzərə alaraq Naxçıvanda ipəkçiliyin inkiĢafına xüsusi önəm verilməlidir. Əsərin ciddi əhəmiyyətindən biri onun ümumiləĢdirici xarakterə malik olmaqla tarixi Naxçıvan ərazisini əsasən əhatə etməsidir. Təbii ki, müəllif məsələləri o dövrkü inzibati-ərazi bölgüsünə uyğun araĢdırmıĢdır. Ona görə də ġərur və Sədərək bölgələrinin müəyyən əraziləri haqqında məlumatlar verilməmiĢdir. Kitabda ayrı-ayrı məsələlərlə bağlı verilmiĢ cədvəllər, statistik məlumatlar ciddi elmi əhəmiyyət kəsb edir. Burada yaĢayıĢ məskənlərinin quruluĢu, əhalinin dini, milli-etnik tərkibi, ermənilərin əraziyə köçrülməsi ilə əlaqəli dəyərli məlumatlar vardır. Əsərdə inzibati-ərazi bölgüsünə uyğun olaraq Naxçıvan əyalətinin iki dairəyə-Naxçıvan və Ordubad, hər dairənin müxtəlif mahallara bölündüyü göstərilmiĢdir. Burada məĢğuliyyət sahələri ilə yanaĢı bazar münasibətləri, bazarların quruluĢu, ticarət əlaqələri, əyalətdən satlığa çıxarılan mallarla yanaĢı bura gətirilən ərzaq və sənaye məhsulları, karvan yolları və s. ilə bağlı geniĢ məlumatlar vardır. Əhalinin məĢğuliyyətindən bəhs edərkən onun təbii-coğrafi Ģəraitə uyğun olaraq əkinçilik, maldarlıq, ev peĢəsi, ticarət, müəyyən qisminin kiçik manfaktura sahəsində çalıĢdığını görürük. AraĢdırmaya cəlb edilən məsələlərdən biri də, ölçü, çəki vasitələri, pul vahidlərinin qarĢılıqlı münasibətləridir. Əsərdə ayrıca olaraq Rusya-Ġran ticarət münasibətləri ilə əlaqəli ayrıca baĢlıq vardır. Açar sözlər: Türkmənçay, statistik məlumat, təbii-coğrafi Ģərait, əkinçilik, maldarlıq YENĠ YOL YAġAYIġ YERĠNDƏ ARXEOLOJĠ ARAġDIRMALARI VƏLĠ BAXġƏLĠYEV, ZEYNƏB QULĠYEVA, RUHĠYYƏ RZAYEVA AMEA Naxçıvan Bölməsi velibahshaliyev@mail.ru 2013-2014-cü illərdə aparılan arxeoloji araĢdırmalar zamanı Yeni yol yaĢayıĢ yerində Neolit və Eneolit dövrünə aid keramika nümunələri aĢkar olunmuĢdur. YaĢayıĢ yerində mədəni təbəqənin xarakterini müəyyən etmək üçün 2014-cü ilin avqustunda 300 kv m sahədə araĢdırma aparılmıĢdır. Yeni yol yaĢayıĢ yerindən aĢkar olunan arxeoloji tapıntıların böyük bir qismi keramika məmulatından ibarətdir. Vaxtilə Yeni yol yaĢayıĢ yerində apardığımız araĢdırmalar zamanı Son Neolit dövrü üçün xarakterik olan keramika nümunələri aĢkar olunmuĢdu. Arxeoloji qazıntılar zamanı yeni aĢkar olunan keramika məmulatını baĢlıca olaraq iki qrupa bölmək olar. Birinci qrupdakılar Yüklə 2,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|