MüNDƏRĠcat beynəlxalq münasġBƏTLƏr və ĠQTĠsadġyyat
Yüklə 2,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Açar sözlər
- Beynəlxalq İpək Yolu
Tezislər 47 qum qarıĢıq gildən hazırlanaraq qeyri-bərabər biĢirilmiĢdir. Bu qrupdakı qablardan bəzisinin tərkibində iri daĢ parçalarına, yaxud çınqıl dənələrinə də rast gəlinir. Onlar hər iki üzdən yaxĢı hamarlanmıĢdır. Qırmızı rəngdə biĢirilməsinə baxmayaraq qabların bəzisi hisin təsirindən qaralmıĢdır. Kasa tipli bəzi qabların ağız kənarında kiçik, yuvarlaq deĢiklər açılmıĢdır. Qeyd edək ki, ağzının kənarında yuvarlaq deĢik açılan qablar böyük bir dövr ərzində - Son Neolitdən Son Eneolitə qədər istifadə olunmuĢdur. Odur ki, onların tarixinin dəqiqləĢdirilməsi üçün karbon analizə ehtiyac vardır. Lakin bəzi deĢiklər açılma texnikasına görə fərqlənir. Belə ki, qabların əksəriyyətində deĢiklər qab biĢirilməmiĢdən əvvəl açılmıĢdır. Belə keramika Cənubi Qafqazda daha çox Eneolit dövrü üçün xarakterikdir. Lakin bu tip gil məmulatına ġərqi Avropanın Neolit abidələrində də rast gəlmək mümkündür. Qeyd edək ki, bütün hallarda bu tip keramika e.ə. V minilliyin əvvəllərindən qədimə getmir. AĢkar olunmuĢ arxeoloji materiallar Naxçıvanın Neolit və Eneolit mədəniyyətinin Cənubi Qafqaz və Yaxın ġərq ölkələri ilə əlaqələrini müəyyən etmək, həmçinin Eneolit mədəniyyətinin mərhələlərini müəyyənləĢdirmək baxımından əhəmiyyətlidir. Açar sözlər: Yeni yol yaĢayıĢ yeri, eneolit dövrü, neolit dövrü ÇAR RUSĠYASININ NAXÇIVANDA MÜSTƏMLƏKƏÇĠLĠK MODELĠ VƏ ONA QARġI MÜBARĠZƏ TARĠXĠNDƏN (XIX-XX əsrin əvvəlləri) ZƏHMƏT ġAHVERDĠYEV Naxçıvan Dövlət Universiteti sahverdiyev_z@gmail.com XIX əsr və XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda iqtisadi-siyasi məsələlərin tədqiqi tarixĢünaslığın qarĢısında duran baĢlıca tədqiqat sahələrindən biri hesab olunur. Bu problemin tədqiqi həm də ġimali Azərbaycan torpaqlarının Rusiyaya birləĢdirilməsindən sonra çarizmin bu yerlərdə müstəmləkə siyasətinin araĢdırılmasında da böyük elmi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanın bir hissəsi olan Naxçıvan və ġərur-Dərələyəz qəzalarının vəziyyəti sahəsində bir sıra təhlillər aparılsa da, bu sahədə yalnız son onilliklərdə sistemli Ģəkildə tədqiqatlar aparılmıĢdır. Ġstər XX əsr mənbələrində, istərsə də müxtəlif alimlərin tədqiqatlarında bu mövzu ilə əlaqədar bir sıra məsələlər öz ifadəsini, yaxud elmi təhlilini tapmıĢdır. XIX əsrin ilk onilliklərindən baĢlayaraq rus hökumətinin himayəsi ilə bu yerlərə ermənilər köçürüldü, zaman-zaman yerli əhali sıxıĢdırıldı. Çar Rusiyası Naxçıvan Xanlığını iĢğal etdikdən sonra bölgənin təsərrüfat həyatına diqqət yetirməyə baĢladı. Əslində bu diqqət çarizmin iqtisadi siyasəti, hər Ģeydən Beynəlxalq İpək Yolu 48 əvvəl, onun siyasi mahiyyətindən irəli gəlirdi. Bu siyasətin baĢlıca məqsədi isə çarizmin regionda öz ağalığını möhkəmlətmək məqsədinə xidmət edirdi. XIX əsrdə çar Rusiyasının Naxçıvanı iĢğalından sonra bölgə əhalisi ağır müstəmləkə zülmü altında idi. Hələ XIX əsrin 30-cu illərində çarizmin müstəmləkəçilik siyasətinə və yerli feodalların zülmünə qarĢı çevrilmiĢ kəndli çıxıĢları çarizmi narahat etmiĢdi. Odur ki, hakim dairələr yerlərdəki idarə sisteminin vəziyyətini öyrənmək və onu təkmilləĢdirmək üçün öz nümayəndələrini müxtəlif yaĢayıĢ məntəqələrinə göndərir, ətraflı məlumat toplayırdılar. Problem haqqında geniĢ, ətraflı elmi araĢdırmalar məruzədə və elmi məqalədə öz əksini tapacaqdır. Açar sözlər: müstəmləkəçilik, ikili siyasət, Naxçıvan xanlığı, XIX əsr TÜRK-SOVYET ĠLĠġKĠLERĠNĠN OLUġUMUNDA NAHÇIVAN FAKTÖRÜ ĠBRAHĠM ETHEM ATNUR Erzurum Atatürk Universitesi ethematnur@hotmail.com Mondros Mütarekesi sonrası, Ġtilaf Devletleri tarafından sıkıĢtırılan ve toprakları parçalanan Osmanlı Türkleri, bir taraftan Milli Ġstiklal mücadelesi yürütürken, diğer taraftan mücadeleleri için gerekli maddi ve manevi desteği sağlamak amacıyla bir baĢka güce ihtiyaç duymaya baĢlamıĢtı. Aynı dönemde Ekim Ġhtilali ile Rus Çarlığı yerine oluĢan Sovyet Rusya’da, Batılı Emperyalist güçler tarafından yok edilmek istenmekte ve bu anlamda karĢıt güçler olağanüstü Ģekilde desteklenmekteydi. Sovyet Rusya’da yalnızdı ve oda hem düĢmanlarına karĢı bir müttefik arıyor ve hem de ideolojisini yayma imkânları araĢtırıyordu. ĠĢte bu Ģartlar ve tabii olarak ortak düĢmanlar, Türk ve Sovyet buluĢmasına imkân sağladı. Ne de olsa ―düĢmanımın düĢmanı dostumdur‖ ilkesi kadim bir gerçekti ve o Ģimdi bir daha vücut bulmak üzereydi. Türk- Sovyet iliĢkileri baĢlangıçta kiĢiler ve heyetler üzerinden oluĢturulmaya çalıĢılsa da tarafların birbirlerini tanıyacakları, test edecekleri ve ortaklık kuracakları bir coğrafyaya ihtiyaçları vardı. Ayrıca Türklere gerekli yardımın ulaĢması için ortak sınıra ihtiyaç duyuluyordu. Bütün bunların gerçekleĢmesi için en stratejik alan ise Nahçıvan bölgesiydi. 1920 yılı itibariyle bölge Türk askerinin korumasındaydı ve aynı yılın 27 Nisan’ın da Kızılordu, Demokratik Azerbaycan Cumhuriyetinin istiklaline son vererek daha güneye inmeye baĢlamıĢtı. Mustafa Kemal ve Doğu’daki Türk komutanı Kazım Karabekir bu fırsatı kaçırmak istemedi. Bu anlamda BolĢevik kuvvetleri Nahçıvan’a davet edildi. Böylece hem sınırdaĢ olunacak ve hem de gerekli yardım alınabilecekti. Nitekim Nahçıvan’a ulaĢan Kızıl Alay’ın açtığı yoldan gelen 500 kg civarındaki altın, hemen Anadolu’ya gönderilmiĢti. Türk ve Kızıl kuvvetlerin Nahçıvan’da Yüklə 2,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|