MüNDƏRİcat giriş. Birinci bölmə: pedaqoji elmin nəZƏRİ-metodoloji
Yüklə 3,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 13.2. Hüquq tərbiyəsilə bağlı həyata keçirilən işlərin əsas istiqamətləri
- HflquQ tərbiyəsinin qarşısında duran ikinci
- Ücüncü vəzifə adamların, o cümlədən məktəblilərin hüquq normalarına riavət etməvə olan inam hisslərinin artırılmasıdır.
Orta ümumtəhsil məktəblərindən başlayaraq şagirdlər hüquq normalarını dövlət direktivləri kimi öyrənməli və bu normaların pozulmasına qarşı mübarizə etmək ruhunda tərbiyə olunmalıdırlar. Hüquq tərbiyəsinin mahiyyəti deyəndə aşağıdakılar başa düşülür: -
hüquq barədə biliklərə yiyələnmək; -
qanunun tələblərini öyrənmək, onu başa düşmək və bu tələbləri gözləmək; -
-
gənc nəslin öz hüquqlarını bilməsi, onları düzgün qiymətləndirməsi. Hüquq tərbiyəsi məktəblilərin hüquq haqqında bilik və bacarıqlarının inkişaf etdirilməsi, onların hüquq mədəniyyətinin formalaşdırılması, cəmiyyətə yabançı olan zərərli ünsürlərə qarşı nifrət hissi yaradılmasından ötrü onlara məqsədyönlü, planlı və mütəşəkkil təsir göstərilməsi prosesidir. 13.2. Hüquq tərbiyəsilə bağlı həyata keçirilən işlərin əsas istiqamətləri Hüquq tərbiyəsinin həyata keçirilməsinin istiqamətləri çoxdur. Bunlardan orta ümumtəhsil məktəblərində həyata keçirilməsi zəruri sayılanları aşağıdakılardır: 1.
müvafiq müddəalarla şagirdlərin tanış edilməsi. 2.
Milli Məclis tərəfindən qəbul olunan və şagirdlər üçün məqbul hesab edilən bir sıra qanunlarla şagirdlərin tanış edilməsi. 3.
sıra vəzifələri, hüquq və azadlıqları barədə onlara məlumatların verilməsi. 4.
5.
Cinayət hüququ sahəsində müvafiq informasiyaların verilməsi. 6.
Mülki hüquq sahəsində yığcam məlumatların verilməsi. 566 7.
Ailə və mənzil hüququ ilə bağlı şagirdlərin maarifləndirilməsi. 8.
Əmək və vergi hüququ sahəsində şagirdlərin bir sıra bilikləri əldə etmələrinə nail olmaq. 9.
Təhsil hüququ sahəsində şagirdlərə müvafiq biliklərin verilməsi. 10.
sahəsində ən zəruri direktiv sənədlərlə şagirdlərin tanış edilməsi. 11.
Asayişin keşiyində dayanan hüquq işçilərinin vəzifələri və bu vəzifələrin dövlət əhəmiyyətli iş olduğunu şagirdlərə anlatmaq. 12.
Gələcəkdə ev almaq, əmlak sahibi olmaq və bu kimi alqı-satqı işlərinin hüquqi əsasları barədə şagirdlərə məlumat vermək. 13.
Hüquq
pozuntularının mahiyyətini
şagirdlərə anlatmaq 14.
Natariusun təsdiq etdiyi sənədlərin hüquqi əsasları barədə şagirdləri maarifləndirmək. 15.
Birgəyaşayış normaları və bu normaların pozulması hallarının yolverilməz olduğu barədə şagirdləri maarifləndirmək və s.
Hüquq tərbiyəsinin vəzifələri Hüquq tərbiyəsinin qarşısında duran bir sıra zəruri vəzifələr vardır. Onların bir neçəsini nəzərdən keçirək: H ÜQUQ
tərbiyəsinin qarşısında duran ən başlıca vəzifələrdən biri adamlara, xüsusilə məktəblilərə hüQuqi biliklərin verilməsi və bu sahədə onlara bir sıra bacarın və vərdişlərin aşılanmasıdır. Bunun üçün həmin adamların, məktəblilərin hiss və duyğularına təsir etmək lazımdır. Professor Nurəddin Kazımov göstərir ki, hüquq tərbiyəsinin ilk mərhələsində hüquqa aid, hüquq normalarına aid uşaqlarda hissiyyat yaradılmalıdır. Uşaqlar duymalıdırlar ki, cinayətdə, o cümlədən adamlar arasında davranış, əxlaq normaları ilə yanaşı hüquq normalarına uyğun tənzimlənir. Hər bir uşaq hiss etməlidir ki, 567 cəmiyyətdə hüquq normaları mövcuddur. (Bax. N. Kazımov. Məktəb pedaqogikası, Bakı, Çaşıoğlu, 2005, səh 427) HflquQ tərbiyəsinin qarşısında duran ikinci vəzifə birinci vəzifənin məntiqi davamı olaraq htiqua psixologiyası sahəsində görülən islərin əhatə dairəsinin genişləndirilməsidir. Hüquq psixologiyası hüquq sisteminin reallaşması ilə bağlı olan psixoloji məsələləri aydınlaşdırır. O cinayət prosesi iştirakçılarının davranışının psixi xüsusiyyətlərini (şahid ifadələrinin psixologiyası, təqsirkarın davranışının xüsusiyyətləri, dindirməyə verilən psixoloji tələblər və i.a) öyrənən məhkəmə psixologiyasına, caninin davranışının və şəxsiyyətinin formalaşmasının psixoloji problemləri, cinayət motivləri və i.a. ilə məşğul olan kriminal psixologiya, islah- əmək koloniyasında məhkumun psixologiyasını, inandırma və məcburetmə metodları ilə tərbiyənin psixoloji problemlərini öyrənən plenitensiyalar və ya əmək-islah psixologiyasına bölünür. (Bax. Ümumi psixologiya. Bakı, Maarif, 1983, səh 54) Psixologiyanın göstərilən bütün sahələrində çalışanlar tərbiyə profilaktikası ilə məşğul olanlarla birgə işlədikləri halda məktəbliləri, cinayət işlərindən, cinayət hadisələrindən, cinayət qruplarının əhatəsindən, cinayət törətməkdən və ya digər bu kimi hallardan uzaqlaşdırmaq mümkündür.
Hər bir Azərbaycan vətəndaşında belə hisslərin yaradılmasına zəruri ehtiyac duyulur. Bəzən yaşlılar ətrafdakılara məhəl qoymadan istədikləri hərəkətlərə yol verir, istədiyi tərzdə söhbət edir, istədiyi adamın şərəf-ləyaqətinin alçaldılmasına səbəb ola biləcək iftiralar yağdırır, söyüş söyür və s. Bunu müşahidə edən məktəblilər, belə hərəkətləri görən uşaqlar onları adi hal kimi qəbul etməyə başlayırlar. Bu çox təhlükəlidir. Çünki belə qeyri-adi davranış normaları məktəbliləri əxlaqsızlığa, cinayət hadisələri törətməyə sövq edə bilər. Əgər ziyalılar, ağsaqqallar, ağbirçəklər həmin adamlara yanaşıb, onun hərəkətlərində cinayət tərkibi olduğunu başa salsalar, bu mənzərəni seyr edən məktəblilər ictimai yerdə artıq-əskik danışmağın, hərəkət etməyin lüzumsuz olduğunu dərk edərlər. Əgər həmin adamlar məzəmmət olunaraq, başa 568 Yüklə 3,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|