MüNDƏRİcat giriş. Birinci bölmə: pedaqoji elmin nəZƏRİ-metodoloji
Yüklə 3,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 14.2. Məktəbin idarə olunmasının mahiyyəti və məzmunu
göstərirlər. Bu rəqəmin üstünə 30 mindən artıq ali təhsilli gəncin istehsalata yollanmasmı da gəlmiş olsaq qeyd etməliyik ki, hər il 100 mindən artıq gəncin istehsalata yollanmaq ehtimalı var. Onların da demək olar ki, hamısı orta məktəbdən pərvazlanır. Onda belə qənaətə gəlmək olar ki, orta ümumtəhsil məktəblərində hüquq sahələrinin vətəndaşlıq hüququ, mənzil hüququ, ailə hüququ, əmək hüququ və sairlə yanaşı yetişən nəslin nümayəndələrinə, onların hamısı üçün zəruri sayılan vergi hüququ barədə məlumatların verilməsinə ehtiyac var. Bu məlumatları isə onlar müzakirəsini tövsiyyə etdiyimiz “Vergi hüququ” kitabının (dərsliyinin) müzakirəsi prosesindən əldə edə bilərlər. Kitabın müzakirəsi zamanı məktəblilər vergi hüququnun aşağıdakı məsələləri barədə ən yığcam məlumatları əxz edə bilərlər: - Vergi hüququ anlayışı, predmeti və metodu. Bu zaman şagirdlər üçün aydın olur ki, vergilərin qoyulması dövlət və bələdiyyələrin pul (maliyyə) fondlarının formalaşması, bölgüsü və istifadəsindən ibarət olan maliyyə fəaliyyətinin mühüm tərkib hissəsidir. Ölkənin sosial-iqtisadi inkişafının, təhlükəsizliyi və müdafiə qabiliyyətinin təmin olunması üçün tələb olunan maliyyə ehtiyyatlarınm vəziyyəti birbaşa vergitutmadan asılıdır.... Vergi hüququnun predmeti hüquqi və fiziki şəxslərə qanunların tələblərinə uyğun olaraq vergilərin qoyulması, dəyişdirilməsi, onlardan tutulması və büdcə sisteminə, habelə zəruri hallarda büdcədən kənar fondlara yönəldilməsi prosesində dövlət (bələdiyyə) orqanları, vergi büdcələri və vergi agentləri arasında yaranan ictimai münasibətlər (Bax. D.Vəliyev, Y.Balakişiyeva, İ.Rəfibəyli, E.İmanov, E. Qarabalov. Vergi hüququ. Bakı, “Azərbaycan Universiteti” nəşriyyatı, 2003, səh. 18-19) Deyilənləri yekunlaşdırarkən bir daha qeyd etmək vacibdir ki, yetişən nəslin hüquq tərbiyəsinin hərtərəfli inkişaf etdirilməsi, formalaşdırılması və təkmilləşdirilməsi qarşıda duran ən təxirəsalınmaz vəzifələrdən hesab olunur. 575 B^ndl>№ın XIV Fəsil: Məktəbşünashğın əsasları 14.1. Məktəbin idarə olunması Elmi pedaqoji ədəbiyyatda “İdarəetmə sistemi” deyilən anlayış mövcuddur. “İdarəetmə sistemi”, “İdarəetmə sistemləri” şəklində ifadə olunsa da mahiyyət etibarilə ikisi də eyni mənanı bildirirlər. “Sistem” ifadəsi cəmlik mənasında işlədildiyi üçün bu sözə cəm şəkilçisinin artırılması məntiqə uyğun deyildir. “İdarəetmə sistemi”nin isə böyük bir şəbəkəsi vardır. Burada “Təhsil sistemi” daha geniş iş sistemini özündə əks etdirir. “Təhsil sisteminin idarə olunması anlayış olaraq “İdarəetmə sistemi” anlayışını da özündə ehtiva edir. Buraya məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrinin, orta ümumtəhsil, orta ixtisas məktəblərinin (litsey-məktəb, gimnaziya, kollec, texnikum və s.) və ali təhsil müəssisələrinin (institut, universitet, akademiya və s.) idarə olunması daxildir. Orta ümumtəhsil məktəblərinin idarə olunmasından bəhs edən sahəyə, yəni pedaqoji elmin sahələrindən birinə “Məktəbşünaslıq” deyilir. Məktəbşünaslıq keçmiş sovetlər məkanında məktəbin idarə olunmasından bəhs edən metodik iş kimi məhdud bir çərçivədə öyrənilirdi. Hazırda ölkəmizdə həyata keçirilən təhsil islahatlarının tələblərinə uyğun olaraq məktəbin idarə olunması dünyəvi təhsilin, Avropa Təhsil siteminin aparıcı ideyalarına istinad edilərək həyata keçirilməsi məqsədəmüvafıq hesab olunur. Amerikada, Avropa dövlətlərində, eləcə də Asiyada ümumtəhsil məktəblərinin idarə olunmasında çoxçeşidli idarəetmə formaları mövcuddur. Bu ölkələrdə mövcud olan orta ümumtəhsil məktəblərinin növləri kimi fəaliyyət göstərən litseylər(lisey də deyilir.), litsey-məktəblər, təmayül məktəbləri, gimnaziyalar, kilsə məktəbləri, axşam məktəbləri, qiyabi məktəblər, distant məktəblər, bazargünü məktəbləri, evdə 576 məktəblər, surdo-məktəblər, tiflo-məktəblər, aliqofren-mək- təblər və s. müxtəlif idarəetmə formaları tətbiq edilməklə işləyir. Amerika və Avropa məktəblərinin bir çoxunda məktəb “Kurrikulum”lar əsasında idarə olunur. Artıq Azərbaycan Respublikasında da, Avropa məkanına inteqrasiya olunmağa başladığı hazırki şəraitdə orta ümumtəhsil məktəblərinin yeni formaları yaranmağa başlayır. Hansı ki, həmin məktəblərin hər biri yeni idarəetmə metodları tətbiq etməklə öz işlərini Avropa və dünya standartlarına uyğun olaraq qurmağa üstünlük verirlər. Ona görə də müasir məktəbşünaslığm strukturunda aparılan dəyişikliyin dinamik vüsət alması və beləliklə beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması ən mühüm zərurətə çevrilmişdir. Hazırki şəraitdə məktəbşünaslığı metodik işin sahəsi kimi məhdudlaşdırmaq da düzgün sayıla bilməz. Çünki müasir məktəblərdə artıq elmi-nəzəri komponentlərin, yeni pedaqoji texnologiyaların, kafedraların, təhsil monitorinqlərinin, yeni innovasiyalarm yaranması, təşkili və tətbiqi idarəetmə sahəsində də yeni formaların üzə çıxmasına imkan yaradır. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun və USESKO-nun xoşməramlı səfiri. Millət Vəkili Mehriban xanım Əliyevanın şəxsi təşəbbüsü ilə yeniləşən ölkəmizdə yeni tipli məktəblərin yaradılması ilə bağlı irəli sürülən yeni layihələr məktəbin idarə olunması ilə bağlı məktəb rəhbərləri qarşısında ciddi vəzifələr qoyur. Bu vəzifələrin layiqincə yerinə yetirilməsi üçün məktəbşünaslığm da beynəlxalq standartlara cavab verməsi vacib hesab olunur. 14.2. Məktəbin idarə olunmasının mahiyyəti və məzmunu Məktəbin idarə olunması dedikdə məktəb rəhbərinin əsas məqsədinə uyğun olaraq təlim, tərbiyə, tədris işlərinin düzgün planlaşdırılması, planlaşdırılmış işin məqsədyönlü təşkili, təşkil olunmuş işə mükəmməl nəzarəti, təhsil direktivlərinin tələblərinə uyğun olaraq yeni pedaqoji texnologiyaların tətbiqi ilə bağlı araşdırmalar aparılması, düzgün nəticələr çıxarılmasına yönəldilmiş fəaliyyəti başa düşülür. 577 Yüklə 3,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|