MüNDƏRİcat giriş. Birinci bölmə: pedaqoji elmin nəZƏRİ-metodoloji
Yüklə 3,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- PEDAQOJİ ELMİN NƏZƏRİ- METODOLOJİ MƏSƏLƏLƏRİ I Fəsil. Pedaqogikanın ümumi məsələləri 1.1.
GİRİŞ Müstəqillik qazandığımız hazırkı şəraitdə yetişən nəslin bir şəxsiyyət kimi formalaşmasından, təlim-tərbiyə, təhsil, habelə məktəbin idarə olunmasından bəhs edən “Pedaqogika” adlı dərs vəsaiti pedaqoji kadr hazırlığı işi ilə məşğul olanlar üçün ən zəruri mənbələrdən biri hesab olunur. Yeni üslubda hazırladığımız bu dərs vəsaiti, əsasən, çoxbalh qiymətləndirmə, kredit bal sistemi və transfer üsulu ilə işləyən ali məktəblərin tələbələri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Sadəliyi, konkretliyi, lakonikliyi və elmi sanbalı ilə seçilən mövzuların hər biri çoxbalh qiymətləndirmə sistemi üçün nəzərdə tutulan testləşdirmə mətnlərinin suallarına cavab vermək, tələblərə kömək etmək baxımdan önəmli sayılan dərs vəsaiti olmaqla bərabər, tələbələrə “ESSE” yazmağa istiqamət vermək baxımından dəyərlidir. Dərs vəsaitinin hazırlanması prosesində milli pedaqogikanın ideyalarına. Milli Pedaqogika Məktəbi İdarə Heyətinin xətti ilə çap edilən elmi-tədqiqat materiallarına istinad edilmişdir. Ona görə də bakalavr pilləsində mühazirə oxuyan və məşğələ aparanlar həmin materialların əldə olunması ilə bağlı bizə müraciət edə bilərlər. «Pedaqogika» adı altında təqdim olunan bu kitab pedaqoji elmlər sisteminə daxil olan bir sıra sahələri özündə əks etdirir. Köməkçi tədris vəsaiti kimi hazırlanan dərslikdə məktəb pedaqogikası, didaktika, pedaqoji texnologiyalar, pedaqoji innovasiyalar, tərbiyə nəzəriyyəsi adı altmda verilmiş tədqiqat materialları ali məktəblərin pedaqoji fakültələrinin bakalavr pilləsi ilə yanaşı, magistr pilləsində təhsil alan tələbələr üçün, habelə aspirantlar, dissertantlar, müəllimlər və digər mütəxəssislər üçün nəzərdə tutulmuşdur. Əsərə daxil edilmiş interaktiv təlim üsulları, distant təhsil, pedaqoji innovasiyalar, yeni pedaqoji texnologiyalar kimi yeni məsələlər Azərbaycan təhsilinin Qərb təhsilinə inteqrasiya olunduğu indiki şəraitdə önəmli sayıldığı üçün mübahisələr də doğura bilər. Bu məsələlərlə bağlı tənqidi fikirlərini bizə bildü^n oxuculara qabaqcadan minnətdarlığımızı bildiririk. Dərs vəsaitinin “Pedaqoji texnologiyalar”, “Təhsilin demokratikləşdirilməsi” yarımfəsli T.Məmmədov, “Təhsilin humanistləşdirilməsi”
G.
Həsənova, ilə, “Əxlaq tərbiyəsi” H.Məhərrəmova, “İqtisadi tərbiyə” R.Sadıqov, “İnteraktiv üsullar” M.Sadıqova, “Əmək tərbiyəsi” yarımfəsli F.Babayeva, “Ekoloji tərbiyə” yarımfəsli G.
A.
Mollayeva ilə müştərək hazırlanmışdır. Dərs vəsaitindəki hər hansı bir mövzu ilə bağlı mülahizələrini, xüsusilə tənqidi fikirlərini bizə göndərənlərə qabaqcadan öz dərin təşəkkürümüzü bildiririk.
Bmnaboımd PEDAQOJİ ELMİN NƏZƏRİ- METODOLOJİ MƏSƏLƏLƏRİ I Fəsil. Pedaqogikanın ümumi məsələləri 1.1. Pedaqogika bir elm kimi Məlumdur ki, pedaqogika bir elm kimi XVII əsrdə böyük çex maarifçisi, ictimai xadimi Yan Amos Komenski (1592-1670) tərəfindən yaradılmışdır. Yan Amos «Böyük didaktika» əsərini yazmaqla sadədən mürəkkəbə pilləli təhsilin inkişaf xüsusiyyətlərini, təlimetmənin, yəni öyrətmənin mahiyyəti, qanunauyğunluqları, üsulları, yolları,^rinsipləri və
təşkilati formalarmı müəyyənləşdirmişdir. O, «Böyük didaktika» əsərində ardıcıllıq, sistematiklik, əyanilik, şüurluluq, müvafiqlik, biliklərin möhkəmləndirilməsi, təbiətvarislik prinsiplərinin elmi-pedaqoji əsaslara söykənən cəhətlərini aydmiaşdırmış, təlimin əsas təşkilati forması olan dərsin strukturu, mərhələləri, tipləri, formaları, tərbiyəvi əhəmiyyəti barədə ətraflı məlumat verməklə yeni bir elmi-pedaqoji sistem yaratmışdır. Komenskinin bu sistemi bu gün də dünya təhsil sisteminin əsası və bünövrəsi hesab olunur. Y.A.Komenski çex pedaqoqu sayılsa da, o, Çexiyada çox az bir müddət yaşamış və əsərlərinin cüzi bir hissəsini Vətənində yazmışdır. O, əsərlərinin böyük əksəriyyətini Avropanın digər ölkələrində hazırlamış və çap etdirmişdir. Bunun isə ən başlıca səbəblərindən biri onun Hembom akademiyasm- da oxuması, Almaniya Federasiyasmm Baden Vürtemberq Universitetini bitirməsidirsə, ikinci başlıca səbəbi isə Çexiyadan qovulması ilə bağlıdır. Çexiyada uzun müddət yaşayıb işləyə bilməməsinin səbəbi isə Y.A.Komenskinin Çexiyadakı Protestant Çex Qardaşları Sektasının (məzhəbinin) üzvü olması, bu məzhəbin mənəvi dəyərlərini təlim-tərbiyə işinin ortodoksal qammauyğunluqları və
prinsipləri kimi təqdim etməsi nəticəsində katolik kilsənin və siyasi dairələrin tənqidinə məruz qalaraq ölkədən sürgün edilməsidir. İki böyük məzhəbin, iki nəhəng dini qurumun yaratdığı qarşıdurmalar, ixtişaşlar ölkədəki siyasi duruma mənfi təsir göstərdiyindən Yan Amosun mənsub olduğu Çex Qardaşları Sektası dağılmiş, onun üzvlərindən bir qismi həbs olunmuş, bir qismi edam olunmuş, bir qismi isə ölkədən sürgün edilmişdir. Y.A.Komenski də sürgün olunanlar sırasında olmuşdur. Güman etmək olar ki, ölkənin siyasi dairələri onun maarifçi olduğunu, təlim nəzəriyyəsinin yaradıcısı olmasını, ziyalılığını nəzərə alaraq ona ən yüngül cəza tətbiq etmişlər. Böyük pedaqoq ömrünün axırına qədər Almaniya, Avstriya, Fransa və Hollandiyada yaşayıb işləməyə məcbur olmuş və Hollan- diyanm (Niderlandiyanın) paytaxtı Amsterdamda vəfat etmişdir. Bu sətirlərin müəllifi Amsterdamda olarkən şəhərin girəcəyində Hol- landiyanm ictimai, siyasi, iqtisadi və mədəni həyatmda böyük xidmətləri olan Niderlandın abidəsini ziyarət edərkən yerli alimlərdən bhinin Komenskinin Hollandiyanın təhsilinin inkişafındakı rolu ilə bağlı söhbətini və ona ithaf olunan xatirə lövhəsini müşahidə etdikdən sonra Y.A.Komenski ilə bağlı pedaqogika tarixinə məlum olmayan yeni informasiya və məlumatları əldə etməyə müyəssər olmuşdur. Y.A.Komenski Avropanın demək olar ki, bütün ölkələrini dolaşmışdır. O, Balkan ölkələrində, İngiltərə, Fransa, Almaniya, İtaliya, Avstriya, Belçika və İsveçrədə öz pedaqoji ideyalarını yaymaqla məşğul olmuş, ən çox Almaniya və Hollandiyada öz «Böyük didaktika»sının tətbiqinə çalışmışdır. Almaniyada, Fransada, İngiltərədə, İtaliyada, Belçikada, Hollandiyada bir sıra alimlərlə, maarifçilərlə, pedaqoqlarla keçirdiyimiz görüşlərdən, Y.A.Komenski ilə bağlı nəşr olunmuş tədqiqat əsərlərindən, habelə, «Pedaqogika» dərsliklərindən, dərs
vəsaitlərindən, pedaqoji lüğətlərdən, ensiklopedik nəşrlərdən əldə etdiyimiz informasiyalara, məlumatlara istinad etməklə belə bir qənaətə gəlmək olar ki. Yan Amos öz «Böyük didaktika»sını «Pansofiya məktəbi» adlandurnaq istəmiş və doğrudan da, əksər yazılarında Pansofiya ideyasınm reallaşmasına ciddi cəhd göstərmişdir. Heç bir ədəbiyyatda Komenskinin Pansofiya ideyası barədə ətraflı məlumat olmadığını nəzərə alaraq, onun bir qədər ətraflı izah olunması burada yerinə düşərdi. 10
Yüklə 3,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|