MİLLİ GÖRÜŞ
5
hidayət edən aşkar dəlilləri oxuyacaqsan. “Bəyyinat”
(aşkar dəlil və aydın ayələr) sözündən məqsəd haqq
və batili bir-birindən ayıran xəttdir. Quran furqandır,
çünki bununla onu bir-birindən ayırır və haqla batil bir-
birinə qarışmır. Buna əsasən haqqı Quranın aynasında
gördükdə ona tabe ol və batili Quranda tanıdıqda,
ondan uzaqlaş; Quran heyrətgətirici şübhələri insandan
bərtərəf edir.
Bu şərafətli ayələrdə Allah bizdən yalnız Quranın
vəsfinə qulaq asmağı istəmir, əksinə hidayət və aşkar
dəlillər dünyası olduğu üçün həqiqəti vəsf edən və
haqla batili bir-birindən ayıran Quran dünyasına
girməyimizi istəyir və ramazan ayının Qurandan
ayrı olmadığını bizim yadımıza salır. Deməli, Allah
insanlarla bir yerdə olsun deyə Quranı bu ayda nazil
etmişdir. Və bu ay ilahi kəlam və onun tövsiyələri,
nəsihətləri və hökmlərindən boş qalmamalıdır.
İRADƏ ÜZƏRİNDƏ MƏŞQ
İŞİ APARMAQ
“Sizdən kim bu aya yetişsə, bu ayı oruc
tutmalıdır. …”
2
Yəni kim bu ayda hazır olsa və onu
dərk etsə, onu oruc tutmalıdır, çünki Allah insanın bu
ayda qəviiradəli və öz iradəsinin ehtiva etdiyi şeylərdən
də kamil şəkildə agah olmasını istəmişdir. Məsələ bu
deyildir ki, sən yalnız öz iradəni gücləndirməlisən,
bəlkə, sənin qüvvətli iradənin ehtiva etdiyi şeylər
haqqa dayanmalı və ilahi razılığa məzhər olmalıdır.
Buna görə də, Allah orucu, iradəni təqva yolunda məşq
etdirmək üçün qərar vermişdir. Allah istəmir ki, iradə
üzərində məşq işi aparmaq bir fərdi imtiyaza çevrilsin
və sən azğınlıq və sapqınlıq yolunda addım atasan.
Deməli, Allah insandan iradəsini qüvvətləndirməsini
istədiyi kimi, həmçinin bizdən istəyir ki, insan öz
iradəsi haqqında kamil agahlığa sahib olsun ki, bu iradə
boş yerlərdə, batil və pis yollarda hərəkət etməsin.
Bu minval ilə Allah sənin insaniyyətindən,
ünsürlərində və prinsiplərində diri və hərəkətli olmağı
istəyir. Bir çox insan dürüst prinsiplərə sahib olmadan
güc-qüvvət, qəhrəmanlıq, güclü vücud, sağlamlıq
və məqamla öz şəxsiyyətini zənginləşdirməyə
və ehtiyacsız etməyə çalışır. Bəzi ədiblərin ilahi
şair adlandırdıqları İmam Zeynəlabidin buyurur:
“(Allahım!) bizi önümüzdən, arxamızdan,
sağımızdan, solumuzdan və bütün yönlərimizdən
qoru. Bu qoruman, bizi Sənə qarşı günah
etməkdən çəkindirsin, Sənə itaət etməyə sövq
etsin, məhəbbətini cəlb etsin. …”
3
Pərvərdigara!
Sənə üsyan yolunda istifadə edəcəyim, yaxud
Sənin itaətinin əksinə addım atacağım, yaxud Sənin
məhəbbətindən uzaqlaşacağım bir qoruma istəmirəm.
Bəlkə, məni elə qoru ki, o qoruma məni Sənin təyin
etdiyin vəzifələrinlə və məhəbbətinlə məşğul olan bir
insan qərar versin.
Çərşənbə axşamı gününün duasında oxuyuruq:
“Həyatı xeyirxahlıqlarımı artırmaq və ölümü isə
bütün pisliklərdən rahat olmağım üçün qərar ver!”
İmam Zeynəlabidin “Məkarimul-Əxlaq” (“Gözəl
əxlaq”) duasında buyurur: “Ömrüm Sənə itaət
yolunda olduğu müddətcə mənə ömür ver”. Buna
əsasən, ömrüm bütün ünsürlərilə Sənə itaət və bəndəlik
yolunda qərar tutduğu müddətcə mənim ömrümü
uzat, “Əgər ömrüm Şeytan otlağı olarsa”, yəni
ömrüm Şeytanın get-gəl etdiyi yer olarsa, “Canımı
Özünə doğru al”, çünki mən Şeytanın hakimiyyəti
altında və şeytani fəzada olan ömrü sevmirəm, əksinə
həyatımın sənin xidmətində olmasını sevirəm. Lakin
Şeytanın xidmətində olan bir həyat, həyat rəngi və iyi
ilə qarışmış bir ölümdür ki, onu sevmirəm. “Qəzəbin
sürətlə mənim üzərimə gəlməmişdən, yaxud mənim
üzərimdə möhkəmlənmədikcə”.
Kumeyl duasında belə gəlmişdir: “Çünki bu
əzab, Sənin qəzəb, intiqam və narazılığından
qaynaqlanır. Bu isə göylərin və yerin dayana
bilməyəcəyi bir şeydir. Ey Seyidim! O zaman Sənin
gücsüz, zəlil, kiçik, möhtac və biçarə bir qulun olan
mən bu işlərə necə dayana bilərəm?”
Həmçinin Əbuhəmzə Sumali duasında oxuyuram:
“Məni davamlı xoşbəxtlik, kamil kəramət (əzizlik)
və tam bir həyatla ömrünü uzatdığın, əməlini
gözəlləşdirdiyin və pakizə bir həyat bəxş etdiyin
şəxslərdən qərar ver!”
Hədisdə belə deyilir: “Etimadlı şərt olmadan
ölüm istəmə!” Yəni psixoloji, hissi, iqtisadi və onun
kimi çətinliklər ucbatından ölüm istəmə, əksinə
həyatda bütün məsuliyyətlərini kamilləşdirdiyin vaxt
ölüm istə; bütün günahlardan pak və təmizlənmiş
paltarla Allahın görüşünə çıxacağını hiss etdiyin vaxt
ölüm istə.
Əzizlərim! İradənin, islami möhtəvası ilə oruc
vasitəsilə tərbiyə olunması həmin ilahi təqvadır. İlahi
təqvanın mənasının, Allahın səni, yasaq qoyduğu
yerlərdə görməməsi və sənə əmr etdiyi işləri də
tərk etdiyini görməməsi olduğunu bildiyimiz vaxt
başa düşəcəyik ki, ilahi təqva sənin həyatının bütün
hissələrinə şamil olmaqdadır ki, sən bunları icra
etməli, yaxud onları buraxmalısan.
ALLAH ÖZ BƏNDƏLƏRİNİN
DOSTUDUR
“Ramazan ayına yetişən şəxslər bu ayı oruc
tutmalıdırlar, xəstə … olanlar isə …”
4
Yəni oruc
onun üçün, yaxud onun xəstəliyi üçün zərərlidirsə,
yaxud səfərdədirsə, istər çətin səfər olsun, yaxud asan,
“başqa günlərdə oruc tutsunlar”.
Buna əsasən, Allah orucu cismən sağlam olan və
öz vətənində, yaxud qalacağı yerdə hazırda olan şəxs
üçün vacib bir vəzifə qərar vermişdir. Lakin xəstə və
müsafir şəxs sağaldıqdan, yaxud səfərdən qayıtdıqdan
sonra, başqa ayların digər günlərində oruc tutmalıdır.