MİLLİ GÖRÜŞ
6
Burada Allahın mehribancasına bir müraciəti
qulağa çatır ki: “Allah sizin üçün ağırlıq deyil,
yüngüllük istər. …” Buna əsasən, Allahın haram,
yaxud vacib vəzifələri sizin üçün ağırlıq istəmək
deyildir, əksinə sizi asan şəkildə vəzifələndirmişdir.
“Allah sizin üçün ağırlıq deyil, yüngüllük istər.
…” Buna görə də xəstəlik halında sizi oruc tutmaqla
vəzifələndirməmişdir, çünki bu iş sizin sağlamlığınız
üçün çətinlik yaradır. Səfərdə olduğunuz vaxt sizi
oruc tutmaqla mükəlləf etməmişdir, çünki səfər özü
bir sabitsizlik halıdır. Odur ki, vətəndə olduğun kimi
sabit olmadığın halda, Allah səndən sənin vəziyyətini
çətinləşdirəcək bir vəzifəni istəməmişdir.
Buna əsasən, bu qayda, asanlıq qaydası və
çətinliyin inkarı qaydasıdır. “Allah dində üzərinizə
heç bir çətinlik qoymadı. …”
5
“Zərər vermək və
zərərə zərərlə qarşılıq vermək yoxdur” qaydası
qanunvericiliyin, içində çətinlik, zərər və məşəqqət
olmayan bütün vəzifələri müəyyənləşdirən külli və
ümumi çərçivəsidir. Beləcə, Allah qanunvericilik
işində Öz mehribançılığını bizə tanıtdırmaq istəyir,
necə ki, rizq (ruzi), sağlamlıq və təhlükəsizlik
barəsində bizi Öz rəhmətində tutmuşdur. Buna
görə də, ilahi qanunvericilik həmin ilahi rəhmətdir,
çünki qanunvericilik çətinlik yox, asanlıq üzərində
bina olunmuşdur. Bu haqda Qurandakı bir duada
belə deyilir: “Ey Rəbbimiz, bizdən əvvəlkiləri
yüklədiyin kimi, bizi ağır yükləmə!”
6
Buna
əsasən, Allah gücümüz çatmayan şeyləri vəzifə
olaraq bizim çiynimizə qoymamış və bizim üçün
çətinlik istəməmişdir.
“Və (qərarlaşdırılmış) sayı tamamlayasınız
deyə” əvvəlindən axırına qədər ramazan ayını
oruc tutun, ta ki bütün ramazan ayı oruc tutmaqla
keçsin. “Sizi düz yola yönəltməsinə görə Ona
təzim edin (yəni Onu böyük bilin)”. Allahın
qarşısında durun və Onu böyük və əzəmətli yerində
təsəvvür edin. Vücudunuzda qərar verdiyi, sizi
həyat yollarına hidayət etdiyi və dininə doğru
istiqamətləndirdiyi hidayət vəsilələrinə baxmaqla
Onun əzəmət və böyüklüyünü görəcəksiniz. Əgər
böyük Allahı böyük bilib Ona sitayiş etsəniz,
Onun təkvini hidayətini başa düşəcəksiniz ki, sizi
daxildən və xaricdən hidayət edir. Təşrii hidayətinə
baxmaqla görəcəksiniz ki, Allah həyatdakı
hərəkətləriniz üçün bir xətt çəkmiş və hidayət
etmişdir. “Ola bilsin ki, şükr edəsiniz”. Allahın
maddi və mənəvi nemətlərinə baxdığınız vaxt
həqiqətləri görməklə Rəbbinizə nisbətdəki şükretmə
mərtəbələrini artırmalısınız. “Sizə gələn hər bir
nemət Allahdandır”
7
, “Əgər Allahın nemətlərini
sayacaq olsanız, sayıb qurtara bilməzsiniz. …”
8
ALLAHA TƏZİM ETMƏK
Ramazan
ayında
əgər
ilahi
hidayət
axtarışındasansa, gərək daima Ona təzim edəsən.
Allaha təzim etməyin dəyəri belədir ki, o vaxt bütün
digər şeylər sənin gözündə kiçikləşir. Buna əsasən
“Allahu Əkbər” deməyinin mənası budur ki,
Allahdan başqa hər bir başqa şey kiçikdir və Allahla
yanaşı başqa bir varlıq yoxdur. Deməli, Allahdan
başqa digər bir şeyi çağırmayın. Buna əsasən böyük
bir məqamı olsa da belə heç bir varlığa xaliqiyyət
(yaratma), raziqiyyət (ruzi vermə), mütləq qüdrət,
mütləq elm və onun kimi ilahi sifətlərlə sitayiş edə
bilməzsən. Bu cəhətdən “Allahu Əkbər” kəlməsi
namazın başlanğıcı olmuşdur. Namazda da “Allahu
Əkbər” deməklə onun müxtəlif hissələrinin sorağına
gedirik, ta Allahın əzəmət və böyüklüyünü dərk
edək ki, heç bir varlıq güc və qüdrətdə Ona bənzəyə
bilməz. İmam Əli (ə) müttəqilərin xüsusiyyətləri
barəsində buyurur: “Qəlblərində Yaradan ulu,
gözlərində isə Ondan başqası kiçikdir. ...”
İmam Zeynəlabidin Fitr bayramı gününün
duasında buyurur: “Hər bir böyük Sənin yanında
kiçikdir. Hər bir qürur sahibi Sənin yanında
həqirdir (hörmətsizdir)”.
Həzrət Mühəmməd bütün yaradılmışların Seyidi
olmasına baxmayaraq, bizə belə deməyi öyrətmişdir:
“Şəhadət verirəm ki, Mühəmməd Allahın
bəndəsi və elçisidir”. Bununla Peyğəmbər bizə
öyrədir ki, onun əzəməti iki şeyə görədir: birincisi
Allahın bəndəliyidir ki, Peyğəmbər bəndəliyin
ən uca mərtəbəsində qərar tutmuşdur və digəri isə
missiyadır ki, Allah bu işi ona həvalə etmişdir.
Gərək təsəvvür edək ki, Peyğəmbər,
peyğəmbərlər, imamlar və övliyalar hamısı Allahın
bəndələridirlər. “Mələklər Allahdan qabaq söz
danışmaz, yalnız Onun əmri ilə iş görərlər”
9
. Buna
əsasən onlar Allahın Öz missiyası üçün seçdiyi ilahi
bəndələridir. Onlar öz məqamlarında möhtərəmdirlər
və onları allahlıq, yaxud yarımallahlıq, yaxud da
allahlığın dörddə biri dərəcəsinə qaldırmaq düzgün
deyildir.
Biz onları yalnız bəndəlik məqamında
görməliyik və onların bəndəlik yolu ilə Allaha
doğru ucalmaları onların əzəmət nişanələri hesab
olunur. Peyğəmbərdən sonra müvəhhidlərin ağası
Əmirülmöminin Əli (ə) buyurmuşdur: “Mənim
barəmdə iki dəstə həlak olmuşdur: ifrata varan
dost”. Yəni bizi bəndəlik dərəcəsindən yuxarı
qaldıran şəxs. “Və bir də mənimlə düşmənçilikdə