94
əslində, dəyişkən mədəni atmosfer olaraq onlar arasında mə
nəvi telləri də teztez dəyişdirir.
İnformasiya cəmiyyətinin bu kimi meyilləri ilə heç də
hamı razı deyildir. Çünki bu mədəniyyətlə bərabər insanların
vərdiş etdiyi həyat tərzi də dəyişir. Proseslər göstərir ki, belə
bir mədəni münaqişə yalnız mədəni tolerantlıq və dialoq
vasitəsilə həll oluna bilər.
Mədəniyyət insanları birbirindən ayırmaq üçün deyil,
onları yaxınlaşdırmaq üçün yaradılmışdır. Mədəni təcrübələr
tarixən birbirindən qidalanmışdır. Məsələn, Avropada mədə
Mədəniyyətlərarası münasibətlərin for malaşmasında informasiyaların dün ya
nın hər yerinə bərabər şəkildə ötürülməsinin nə kimi əhəmiyyəti vardır?
Siz mədəniyyətlərin birbiri ilə dialoqunu əsaslandırın. Bu dialoqun əhəmiy
yətini təhlil edin.
LAYİHƏ
95
niyyətin inkişafına islam alimlərinin əsərləri böyük təsir gös
tərmişdir. Müasir dövrümüzdə mədəniyyətlərin bu kimi təması
və ya dialoqu daha sürətlə baş verir. Sadə bir misal çəkək. Bu
gün dünyada hamının istifadə etdiyi çay Çin mədəniyyətinin,
qəhvə ərəb, şalvar və hündür dabanlı ayaqqabılar qədim türk
mədəniyyətinin ünsürləridir. Bu kimi faktları daha da artır
maq olar.
İnternet və digər mənbələrdən istifadə etməklə araşdırma aparın və siya
hıya əlavələr edin.
LAYİHƏ
96
Bu mənada dünyanın mədəni müxtəlifliyi və bu müxtə lif
liyin daim birbiri ilə əlaqədə olması təbii bir hadisədir. Dün
yada mədəni ənənələr nə qədər zəngin və genişdirsə, bütöv
lükdə mənəvi həyat da bir o qədər zən gindir. Çünki mədəni
sərvətlər mədəniyyətin yalnız xarici formasıdır, onun əsl məz
munu isə insanın özünün inkişafıdır.
Tolerantlıq öz mahiyyətinə görə geniş fəaliyyət istiqa mə
tinə malikdir, belə ki bu anlayış passiv dözüm deyil, əksinə,
aktiv əxlaqi yanaşmadır. İnsan digərlərinin mədəniy yətinə
dözümlə, hörmətlə yanaşmaqla öz mədəniyyətini baş qalarına
zorla yeritmir, əksinə, onun təbliğatçısına çevrilir, fərqli özü
nüinkişaf modelini yaradır.
Mədəni tolerantlıq mənəvi xüsusiyyətdir. O, baş qa la
rının maraqlarına, əqidəsinə, inamına, vərdişlərinə
dözümlü münasibətlə xarakterizə olunur. Mə dəni tole
rantlıq digər insana hörmət, onun şəxsi əqidə sinin var
lığını qəbul etmə deməkdir. Tolerantlıq həm də bizdən
fərqli insanların olduğu kimi qəbul edilməsidir. O özü
nəinamın təzahürü olub, insanın digər fikir və əqidə
qarşısında inamını, mənəvi rəqabətdən çəkinmə mə sini
və şəxsi mövqeyinin dayanıqlığını ifadə edir.
LAYİHƏ
97
1. Xalqımızın hansı maddi və mənəvi mədəniyyət nümunələrini tanıyırsınız?
Sistemləşdirilmiş cədvəldə qeydlərinizi aparın.
2. “Mədəni müxtəliflik” anlayışını necə başa düşürsünüz? Fikrinizi əsaslandırın.
3. Həyatımıza digər xalqların hansı mədəni ünsürləri daxil olmuşdur? Onlardan
millimənəvi keyfiyyətlərimizə xələl gətirməyənləri seçə bilərsinizmi?
4. “Planetin mədəni xəritəsi” adlı təqdimat hazırlayın.
5. Avropa oyunlarının ölkəmizdə keçirilməsinin mədəniyyətlərarası tolerantlığın
nümunəsi olduğunu faktlarla sübut edin.
6. Təşkil edilən müxtəlif yarışmaların, eləcə də Avroviziya musiqi yarışmasının
ölkələr üçün əhəmiyyəti nədir? İzah edin.
Bu gün Azərbaycan da dünyanın mədəni həyatında yaxın
dan iştirak etməkdə davam edir. Son illər ölkəmizin mədəni
həyatında baş verən hadisələr, o cümlədən Avroviziya mahnı
müsabiqəsinin keçirilməsi, Avropa oyunlarının təşkili kimi
böyük mədəni tədbirlər, müxtəlif festivallar, müsabiqələr,
konfranslar bunu deməyə əsas verir. Ölkəmizin başçısı İlham
Əliyev və onun xanımı Mehriban Əliyeva da Azərbaycanın
qlobal dünyada çoxmədəniyyətliliyin və mədəni tolerantlığın
nümunəsinə çevrilməsi üçün əllərindən gələni edirlər.
Mədəniyyətlərə tolerant yanaşmanı dini tolerantlıqla müqayisə edin.
LAYİHƏ
98
Demokratik cəmiyyət digərlərindən onunla fərqlənir ki,
bu cəmiyyətdə insanların şərəf və ləyaqəti qorunur. Mil lə tin
dən, dinindən, irqindən, cinsindən, yaşından, sosial statu sundan
asılı olmayaraq insan hüquqlarına riayət olunur. Belə cəmiy
yətlərdə sosial və hüquqi ədalətsizlik, milli, irqi və dini ayrı
seçkilik yolverilməzdir; bütün münaqişələr və mü bahisələr
optimal yolların axtarılmasına istiqamətlənən dialoq və qar
şılıqlı əməkdaşlıq mühitində, qanun və dəyərlərin aliliyi çər
çivə sində həll olunur. Buna görə də dözümlülük bəşəri məna
kəsb edir. Tolerant olmaq bu gün hərbi və dini müna qişələrlə
çalxalanan planetimizin, siviliza siyanın təhlükəsizliyinə xid
mət edən başlıca amillərdən biridir.
3. DİNİ TOLeRANTLIQ
2001ci il yanvarın 5də rus pravoslav icmasının nüma
yəndələri ilə görüşündə Ümummilli lider Heydər Əliyev
demişdir: “Azərbaycan dünyanın bütün səmavi dinlərinin
yüksək mənəvi dəyərləri özündə əks etdirən zəngin mə
nəvi irsə malikdir. Məhz buna görə də dia loqa səs ləyən
çağırışlar, dini və etnik mənsubiyyətdən asılı olmayaraq,
hər bir azərbaycanlı tərəfindən tam dəstəklənir … dost
luq və əməkdaşlıq abhavasının həmişə hökm sürdüyü
ölkəmizdə dini dözümlülük və tolerantlıq artıq xalqımı
zın … bir həyat tərzinə çevril məkdədir”.
Ulu öndərin fikrinə münasibət bildirin. azərbayca
nın dini tolerantlıqda mövqeyi nədən ibarətdir?
Nə üçün demok
ratik cəmiyyətdə
tolerant lığın ol
ması başlıca
amil hesab
edilir?
1 – 2003cü ildə
Bakıda rus pravos
lav kilsəsinin açılışı
2 – Bakıda Baş
Kafedral kilsənin
açılışı
1
2
LAYİHƏ
Dostları ilə paylaş: |