Мяммядова Нцшабя Мащмудова Кюнцл Бящрямова Севил
Yüklə 24,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. MƏDƏNİYYƏTLƏRARASI TOLeRANTLIQ
- Mədəniyyət nədir
90 Tolerantlıq – dünyamızda mədəniyyət lərin zəngin müx təlifliyinə, mövcud özünü ifadə formalarına hörmətlə yanaş maq, bun ları tanımaq və düzgün anlamaq deməkdir. Tole rantlığa daxil olan sferalardan biri mədəni tolerantlıqdır. Mədəni tolerant lığın mövcud luğu mədəni fər qin mövcudlu ğundan xəbər verir. Dünyada minlərlə mədə niyyət möv cuddur. 2. MƏDƏNİYYƏTLƏRARASI TOLeRANTLIQ Ətrafımızda müxtəlif geyimli, fərqli tərzə malik, fərqli dü şüncəli insan lar çoxdur. Siz heç düşünmüsünüzmü, nə üçün insanlar fərqli tərzdə geyinir, həyat tərzi keçirir, başqaları ilə fərqli şəkildə davranır, sizdən fərqli mahnıları dinləyir, kitablar oxuyur və s.? Biz insanların bu cür olmasını çox vaxt normal qarşılamış və hörmətlə yanaşmağa çalış mı şıq. Bəs kiminsə hər hansı belə bir xüsusiyyəti nə vaxtsa sizi qıcıqlandırıbmı? Bu halda siz nə etmisiniz? LAYİHƏ 91 Nə üçün “torpağın becərilməsi” anlamını ifadə edən “mədəniyyət” sözü daha geniş mənanı özündə əks etdirə bildi? Mədəniyyət nədir? Siz, yəqin ki, mədəniyyətin: maddi və mənəvi forma larda olduğunu bilirsiniz. Əslində, mədəniyyət daha geniş və çoxmənalı məfhumdur. Bu gün mədəniyyət dedikdə biz, adətən, incə sə nət, ədə biyyat, musiqi, rəsm kimi sahələri nəzərdə tuturuq. Lakin mə dəniyyət daha çox sahəni əhatə edir. O, cəmiyyət üzvlərinin bütün həyat tərzini əhatə edir: geyim tərzini, nikah mərasimini, ailə həyatını, övladlarına və qohumlarına münasibətlərini, əmək fəaliyyətini, dini mərasimləri, boş vax tın keçirilməsini və s. Hər bir kəs fərdi mədəni xüsusiyyətlərə malik olmaqla bərabər, həm də böyük bir mədəni toplumun tərkib his sə si dir. O öz xalqının, millətinin, etnik mənsubiyyətinin mə dəni daşıyıcısıdır. Ona görə də azərbaycanlı alim Yusif Rüstə mo vun dediyi kimi, “Dünyada elə bir məfhum yoxdur ki, mədə niyyət qədər çoxmənalı çalarlara malik olsun”. Bu mənada İnsanın mədəni çevrəsinə daha hansı sahələri əla və edə bilər siniz? Sadalayın. Tarixdə ilk dəfə “mədəniyyət” anlayışını latınlar işlətmiş və onu “torpağın becə rilməsi” anlamını verən “kultura” sözü ilə ifadə etmişlər. Lakin illər, əsrlər ötdükcə mədəniyyət insanların intellektual səviyyəsini, onların təhsil və tərbiyəsini, əxlaq və estetik təfəkkürünü, yaradıcılıq baxışlarını, adətənənə və tarixi təcrübəsini bildirməyə başladı. LAYİHƏ 92 mədəniyyət həm də bəşəriyyətin rəngarəngliyinin və müxtə lifliyinin təzahürüdür. Mədəni müxtəliflik müasir dün yanın mədəni simasıdır. Mədəniyyət yaradıcı təfəkkürün məhsuludur. O, insan var lığının dərinliyini və ölçüsüzlüyünü göstərir. Bu baxım dan mədəniyyət həm də insanın kimliyinin ifadəsidir. İnsan nə qədər tükənməz və müxtəlif simalıdırsa, mədəniyyət də bir o qədər çoxçeşidlidir. O yalnız yara dıcı xarakter daşımır, həm də yaradıcılığın nəticələrini qav ramağın xarakterini də müəy yən edir. Əmək mədəniy yəti, davranış mədəniyyəti, qavrama mədəniyyəti insanların inki şaf səviyyəsini müəyyənləşdirir. Bu mənada mədəniyyət daxilində çoxlu sayda mədəniyyətlər də mövcuddur. XX yüzillikdə planetimizdə iki dünya müharibəsinin baş verməsi, inqilablar və totalitar rejimlərin uzun illər milyon larla insanların ölümünə səbəb olması, vandalizmin amansız nümunələri dünya xalqlarını mədəniyyətə fərqli baxışdan Daha böyük mədəniyyətlər sivilizasiya* adlanır. Məsələn, Qədim sivilizasiya, Qərb sivilizasiyası, İslam sivilizasiyası, Türk sivilizasiyası və s. Qədim sivilizasiya lara dair nümunələr göstərin. sivilizasiya – latın dilində “sivis” sözündən götürü lüb mülki deməkdir. Sivilizasiya cəmiy yətin özünə məx sus siyasi, sosial iqtisadi və mədəni inkişafını əhatə edir. LAYİHƏ 93 yanaşmağa vadar etdi. Dünya cəmiyyətinin dilinə “tole rant lıq” kimi anlayışın gətirilməsi mədəni müxtəlifliyi ön plana keçirdi. Hər bir xalqın mədəniyyəti onun mədəni təcrübəsində yer alır. Lakin bu mədəni təcrübəni müxtəlif xarici təsirlərin altında yaşatmaq və sonrakı nəsillərə ötürmək müasir dövrün çox çətin bir probleminə çevrilmişdir. Məsələn, müasir infor ma siya tex nologiyaları sayəsində bütün planeti əhatə edən bəşəriqlobal mədəniyyəti formalaşır. Bu zaman mədə niyyət lər qarşılıqlı əlaqədə inkişaf etsə də, insanların böyük əksə riyyəti yad mədəniyyətə ixtiyarsız cəlb olunur. Bu, kütləvi mədəniyyətdir. Onun xüsusiyyətləri odur ki, eyni zamanda dünyanın hər bir nöqtəsində eyni xəbərlər yayım lanır, eyni filmlərə baxılır, eyni musiqilər dinlənilir, eyni həyat tərzi aşı lanır və s. Kütləvi mədəniy yətin ünsürlərindən olan sosial şəbəkələr, informasiyanın sürətlə yayılması, tex nologiyaların teztez dəyişməsi insan ları sanki birbirinə ya xın laşdırır, lakin, “Tolerantlıq” anlayışının dilimizə gəlməsinin səbəblərini izah edin. LAYİHƏ Yüklə 24,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|