N a m iq abbasov məDƏNİYYƏt siyasəTİ
Yüklə 3,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
yətlərinin fəal qarşılıqlı təsiri Azərbaycan cəmiyyətinin mütərəqqi inkişafına hərtərəfli yardımçı olacaqdır. M üasir Azərbaycanın mədəniyyət siyasəti mədəniyyətin təşkili və idarə edilməsində dərin struktur islahatları, ölkənin milli-mədəniyyət quruculuğunda sosial- mədəni inkişafın dünya təcrübəsinin məhsuldar istifadə edilməsini təmin etmə lidir. Ölkənin mədəniyyət siyasətinin əsas vəzifəsi perpektiv- liliyi elmi cəhətdən əsaslandırılmış proqramlar əsasında “mənəvi istehsal” sahəsinin idarə edilməsinin səmərəliliyini artırmaqdır. Bu zaman nəzərə almaq lazımdır ki, vətəndaş cə miyyətində təkcə dövlət deyil, habelə beynəlxalq normalara müvafiq
olaraq cəmiyyətin təşkil və
idarə edilməsi məsələlərində milli hökümətlərlə əməkdaş kimi çıxış edən qeyri-hökümət təşkilatlan ilə təmsil olunan cəmiyyətlər də mədəniyyət siyasətinin subyektidir (18, s.23-24). Azərbaycanda mədəniyyət siyasətinin formalaşması üçün qiymətli mənbə BMT, YUNESKO, Avropa Şurası və digər beynəlxalq təşkilatların fəaliyyət təcrübələri, habelə Yaponiya, ABŞ, Rusiya və digər dünya ölkələrinin sosial-mədəni inkişaf təcrübələridir. Bu ölukələrdə təhsilə, elm və incəsənətə “mənə vi istehsalın” əsas komponentləri kimi, şəxsiyyət və cəmiyyətin həyat təhlükəsizliyinin, onun keyfiyyətinin artılırmasının, dövlətin mənəvi və maddi rifahının yüksəlməsinin təmin edilməsinə xidmət edən vasitə kimi baxılır. Mədəniyyətə mənəvi, maddi, intellktual və hissi elementlər kompleksi kimi, yeninin yaranması və köhnənin dəyişməsinin fasiləsiz prosesi kimi geniş baxış, demək olar ki, birinci dəfə mədəniyyət sahəsində siyasət üzrə ümumdünya konfransında (Mondiakult, Mexiko-Siti, 1982) qəbul edilmiş tərifdə öz əksini tapmışdır. Konfrans, mədəniyyət və bəşəri dəyərlərə inkişafın əsas amilləri kimi baxılmasının getdikcə daha çox dərk edilməsini qeyd etmişdir. Bu konfransın qərarlarına əssalanaraq 1986-cı ildə BMT Baş Assambleyası 1988 - 1997- ci illərdə BMT və YUNESKO-nun himayəsi altında mədəniy- 64
yətin ümumdünya inkişaf onililyinin keçiriləcəyini elan etdi. Mədəniyyəti daha geniş inkişaf strategiyalarına, habelə sə mərəli praktiki fəailiyyət proqramlarına daxil etmək üçün mədəniyyətin inkişaf onilliyi ilə yanaşı, yaxın keçimşdə BMT və YUNESKO-da mədəniyyət və inkişaf üzrə ümumdünya komissiyası yaradılmış, sivilizasiyaların sülh və dialoq mədəniyyəti onilliyi elan edilmişdi (18, s.27). M üasir şəraitdə dövlətin həll etdiyi vəzifələr daha mürək kəb və daha çoxsahəlidir. Onun ölkənin daxili həyatına, o cüm lədən, mədəniyyətin inkişafına istiqamətverici təsirinin miqyası artmışdır. Maddi və mənəvi istehsalın üzvi birliyinin təmin edilməsi, mədəniyyətin və kütləvi informasiya vasitələrinin maddi-texniki bazasının daim möhkəmləndirilməsi, geniş xalq kütlələrinin tarixi yaradıcılığa daha çox cəlb edilməsi, iki mədəniyyət sisteminin kəskinləşən ideoloji ziddiyyətləri, digər xalqlarla mədəni əməkdaşlığın genişlənməsi - bütün bunlar dövlətin mədəniyyətin inkişafındakı rolunun artmasını şərt ləndirir. Mənəvi mədəniyyət sahəsində dövlətin nəzəri, təşkilati və əməli fəaliyyəti, elm və mədəniyyətin nailiyyətlərindən bütün insanların istifadə imkanlarının təmininə, cəmiyyətitn hər bir üzvünün hərtərəfli, harmonik inkişafı üçün şərait yaradılmasına yönəldilmişdir. Mədəniyyət sahəsində dövlət siyasəti aşağıdakı əsas məsələlərin həllinin təmin edilməsinə yönəldilir: M ədəniy yətin inkişafının əsas istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi; Mədəni fəaliyyətin nəzəri əsaslarının inkişaf etdirilməsi, mədəni quruculuğun idarə olunmasının forma və metodlarının təkmilləşdirilməsi; Ziyalı kadrların formalaşması və milli ideo logiyanın tərbiyəsi, yaradıcılıq ittifaqlarının işinə yardım göstə rilməsi; Geniş xalq kütlələrinin ölkəmizin və dünya mədəniy yətinin sərvətlərindən faydalanması üçün şərait yaradılması; Kütlələrin mədəni quruculuğa cəlb edilməsi, bacarıqların və istedadların inkişafı üçün
əlverişli ictimai
atmosferin yaradılması; Mədəniyyətin maddi bazasının inkişaf etdirilməsi. 65
Bütün bu prinsiplər bir daha sübut edir ki, dövlətin mədəniyyət siyasətinin inkişaf etdirilməsi mühüm yer tutur. Çünki, cəmiyyət özünü mədəniyyətdə ifadə və dərk edir. Siyasi mədəniyyət siyasi proses subyektlərini bilavasitə öz fəaliyyə tində göstərən, varislik əsasında cəmiyyətin siyasi həyatının təzələnməsini təmin edən, tarixən təşəkkül tapmış dayanıqlı sərvətlərin, istiqamətlərin davranış modelləri sistemidir. Siyasi mədəniyyət vətəndaşların və hakimiyyətin qarşılıqlı münasibət- ələrini tənzimləyən, mənəvi-siyasi dəyərlərin davranış qay dalarını, adət və ənənələrin məcmusunu ifadə edir. Siyasi mədəniyyət sahəsi siyasi həyatdır, hakimiyyət və idarəetmə problemlərinə, insanların siyasətdə iştirakına, həmçinin siyasət və hüquq, siyasət və iqtisadiyyat, siyasət və mənəviyyatın qarşılıqlı təsiri məsələlərinə toxunur. Dövlət mədəniyyətə və incəsənətə, xalqın adından və onun mənafeyindən çıxış edərək rəhbərlik edir. Müstəqil dövlətin elmi və bədii yaradıcılıq inkişafının düzgün istiqamətləndirl- məsi barədə, onun yeni cəmiyyəti quran xalqın həyatı ilə əlaqəsinin möhkəmləndirilməsi barədə göstərdiyi qayğıda həmin sahəyə dövlət rəhbərliyinin yüksək, humanist mahiyyəti öz ifadəsini tapır. Mədəniyyət sahəsində rəhbərliyin dövlət prinsipləri, elmi və bədii yaradıcılığın təbiətinin, mədəniyyətin obyektiv fəaliy yət qanunlarının, onun müəyyən konkret-tarixi situasiyada təsir mexanizminin idrakına əsaslanır. Bu prinsiplər mədəniyyətin ictimai həytanın m üxtəlif sahələri ilə əlaqələrinin bütün məcmuyuna, tarixi sahələri ilə əlaqələrinin bütün məcmuyuna, tarixi münasibətlə və onu nəzərə almaqla xarakterizə edilir. Dövlət mədəniyyət sisteminin başlıca vəzifəsi milli mədə niyyət sərvətlərinin, dünya mədəniyyəti nümunələrinin etibarlı şəkildə toplanıb qorunaraq gələcək nəsillərə çatdırılmasından, onların əhali arasında geniş təbliğindən, Azərbaycan xalqının adət və ənənələrinə bağlı, milli, mənəvi və mədəni, bəşəri dəyərlərə yiyələnən, müstəqil və yaradıcı düşünən vətəndaşlar 66
Yüklə 3,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|