N ə s I m I a d ı n a d I l ç İ L i k I n s t I t u t u
Yüklə 0,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Çapa təqdim edən
77
ümumxalq dili sözləri təşkil edir. Ümumxalq dilinə məxsus sadəlik, aydınlıq, yığcamlıq, axıcılıq, ifadəli- lik kimi keyfiyyətlər bu qəzetin dilinə məxsus
xüsusiyyətlərdir. Müxtəlif zəngin mövzulu qəzet materiallarının ayrı-ayrı janrlarda verilməsi məhz qəzetin dilinin, üslubunun da
rəngarəngliyi, coxcəhətliliyi və oxunaqlılığı üçün zəmin yaradır. Müəllif qeyd edir ki, «Kommunist» qəzetində çap edilən elə yazılar vardır ki, hər söz, hər cümlə, hər ifadə bənzətmə və mü- qayisə, ifadəlilik, bədii və estetik keyfiyyət nümunəsi kimi nəzəri cəlb edir. «Kommunist» qəzetinin leksikasındakı frazeoloji ifadələr obrazlılıq, bədiilik, emosionallıq, milli kolorit, yığcamlıq, canlı, bədii lövhə və təsvirlər və s. yaratmağa xidmət edir. Qəzetin dilində bədii ədəbiyyat nümunələrinə hekayə, şeirlərə, təmsillərə, müdrik sözlərə və bədii publisistika janrlarına (felyeton, oçerk, həcv və b.) da tez- tez rast gəlmək olur. Bütün bunlar qəzetin
oxunaqlı, canlı,
təsirli çıxması, onun tərbiyəvi, təbliğatçılıq və təşkilatçılıq qüdrətinin artması məqsədinə xidmət edir. «Kommunist» qəzetinin lüğəti ictimai həyatın bütün sahələrini – maddi və mənəvi, daxili və xarici aləmi əhatə edir. Buna görədir ki, qəzetin lüğət tərkibi çoxcəhətli və rəngarəngdir.
Qəzetdə
olan məlumat, xəbər, hadisələrin və s. xarakterindən və məzmunundan asılı olaraq işlədilən sözlər və birləşmələr ictimai və maddi istehsalın müxtəlif sahələrinə, məişətə. mədəniyyətə, siyasətə, texnikaya, elmə və s. aiddir. Ümumiyyətlə, qəzet leksikası mövzuların bir-birilə əlaqəli olması cəhətdən çox geniş imkanlara malikdir. Leksik üslubi laylar adı ilə qəzetin dilində işlədilən terminlər, publisist leksika, rəsmi-işgüzar leksika, ümumxalq danışıq sözləri, vulqar, mənfi məzmunlu söz və ifa- dələr, dialektizmlər, arxaizmlər, ta- rixizmlər və əcnəbi dil leksikasından bəhs edir. «Kommunist» qəzetinin dilində publisist leksikaya qəzet janrlarının çoxunda işlədilən, yüksək emosionallığı, ekspressivliyi, obrazlılığı ilə seçilən və ictimai, publisist mahiyyətə malik sözləri aid edirik. Publisist leksika qəzet
üslubunun təbiətinin, xarakter xüsusiyyətlərinin açılmasında baş- lıca rol oynayır. Qəzetin dilində is- tifadə olunan publisist leksika və se- mantik tərkibinə, quruluşuna görə rəngarəng və zəngindir. Bildiyimiz kimi, qəzet mövzu- ları
müxtəlifdir.
Bunların içərisində həm cəmiyyət həyatının, həm də gündəlik həyat və məişətin ayrı-ayrı sahələrindən bəhs edən materiallar olur. Gündəlik həyatımızın salnaməsini yaradan qəzet səhifəsində çox müxtəlif, rəngarəng materiallar dərc edilir. İclaslar, konfranslar, plenum, sessiya və qurultaylar haqqında hesabat və məlumatlar müxtəlif inzibati təşkilat və orqanların işindən danışan ma-
78
teriallar, xarici və yerli xəbərlər, baş məqalə
və korrespondensiyalar, hökumət və dövlətin rəsmi məlumat və məktubların dilində rəsmi-işgüzar leksikasız heç cür keçirmək olmaz. Beləliklə, İ. Məmmədovun bu monoqrafiyası göstərir ki, «Kommu- nist» qəzetinin leksikası yalnız müa- sir Azərbaycan ədəbi dilinin mətbuat üslubunun leksik xüsusiyyətlərinin öyrənilməsində deyil, həm də lüğət
tərkibinin hazırkı vəziyyətinin mən- zərəsinin müəyyənləşdirilməsində xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Müəllif faktları hərtərəfli təsvir
etməklə, sadalamaqla kifayətlənmir, lazım olan yerdə «Kommunist» qəzeti leksikasının razılıq doğuran müsbət cəhətlərini qeyd edir, bununla yanaşı nitq mədəniyyəti sahəsindəki kəsir- ləri də, açıb göstərir. Monoqrafiya Azərbaycan mətbuatından tədqiqat aparan gənc araşdırıcılara istiqamətləndirici bir elmi mənbə
kimi qiymətlidir. Əsərdən filologiya və jurnalistika fakültələrinin tələbələri də faydalana bilər.
MƏMMƏDOVA
S. Süleymanova – «Türkologiya» jurnalı baş redaktorunun müavini
Çapa tövsiyə edən AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun elmi şurası (21.I.2011, protokol № 2)
daxil olma tarixi 17.XII.2010
göndərilmə tarixi 20.XII.2010
25.II.2011 Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|