ömrünün sonuna q
ədər. –Mə:m dədəm ömürbillah bizim
dalımızca gəzip.
ÖRƏNNƏMİŞ (Teyvaz) – otu otarılmış yer. –
Ör
ənnəmiş yerdə ta ot olmur, orda heyvan ac qalar.
ÖRKMƏХ' (Aza, Dırnıs) – hеyvаnın qоrхub qаçmаsı.
–
Qоyunnаr bını görən kimi örküb qаçdı.
ÖRÜŞ (Şahbuzkənd) – mal-qaranın daimi otlaq yeri. –
Ötürürüx'
örüşə otduyullar orda.
ÖTGÜN
(Naxçıvan) – sözü keçən. –Qaynənəm elə
zoddu arvadıydı ki, sözü ötgünüydü.
ÖYCÜL AT
(Şahbuz) – həmişə atlardan qabağa düşən
at. –H
əsənin atı öycüldü, il-müdam qabaxda o gedər.
ÖYƏŞ//ÖYƏC (Babək, Kəngərli, Şahbuz, Şərur) –
n
əsil artırmaq qabiliyyəti olmayan üç illik erkək.
ÖYƏYANA (Naxçıvan) – bərk sancan balaca zəhərli
h
əşərat.
ÖYNƏ (Düdəngə) – dəfə, kərə. –Gündə neçə öynə gəlir
d
ədəsinə baş çəkir.
ÖYSUMАT (Aşağı Qışlaq, Yuxarı Qışlaq) – qаrа
çörək. –Öysumat qara unnan olur, əməancax daddı olur.
ÖZƏMƏX' (Naxçıvan) – kəsilmiş əriştəni xəlbirin
üstünd
ə həm nazildib uzatmaq, həm də ununu təmizləmək. –
Ərişdəni sərməmişdən qabax özəməx' lazımdı ki, çox unnu
qalmasın.
218
Pp
PAÇA (
əksər şivələrdə) – iki ayağın arası. –Şalvarın
paçası partdıyıp.
PAXIR (Göynük) – nöqsan, eyib. –N
ə paxırı var aş de,
qoy hammı bilsin.
Bu söz Salyan şivələrində də eyni mənada işlənir (3,
s.391).
PAK
(Sirab, Şərur) – qorxu, çəkinmə. –Heş kimin heş
kimn
ən pakı yoxdu.
PALANDUZ//PALANKEŞ (Şahbuz) – palan düzəldən
s
ənətkar. –İndi ta palanduz az-az olar.
PALTARPİŞDİ (Babək, Culfa, Şahbuz, Şərur) –
toydan
əvvəlki gün oğlan evinin qız evinə qıza alınan paltarları
aparması. –Paltarpişdidə gəlinə nə alınıpsa hammısın
gösd
əririx' camahata.
Bakı dialektində bu söz paltarkesdi, Şamaxıda
paltark
əsdi variantında qeydə alınmışdır (3, s.392).
PAMƏL-YAMƏL (Naxçıvan) – başdansovdu, tələm-
t
ələsik. –Bir iş görəndə gərəx' paməl-yaməl eləmiyəsən.
PAMPACA (Culfa) – qapaz. –Heyvannar h
ərəsi
tülkü:n başına bir pampaca saldılar.
PAMPAX (S
ələsüz) – zəif, bacarıqsız. –Pampax adam
əlinnən iş gəlmiyən adamdı.
PAPAĞAPARAN (Şahbuz) – gəlini gətirən dəstədə
oğlan evinə birinci çatan-muştuluqçu. –Papağaparana qaynənə,
qayn
ətə xələt verir.
219
PAPAXLANMAX (
əksər şivələrdə) – boy atmaq,
böyüm
ək. –Baxdım kin, iki-üş günün içində buğda nətər
papaxlanıp.
PARAĞA (Unus) – dağ ətəyi, dağ döşü. –Parağada
hələ qar var. –Bizdərdə dаğın ətəyinə, dаğın döşünə pаrаğа
də:llər.
PARAXLIX (Kükü) –
arı saxlanılan yer, arı səbətləri
olan yer. –
Batabatın yan-yörəsi pütün paraxlıxdı.
PARÇ
(Naxçıvan) – qulplu su qabı. –Parç su işməx'dən
yanadı.
Parç eyni m
ənada Zəngilan, Cənubi Azərbaycanın
Z
əncan şivəsində də işlənir (7, s.300).
PASAX (
əksər şivələrdə) – çirk. –Dur get əl-əyağı:n
pasağın təmizdə.
PATCAH ARI (Keçili, Külüs) –
arı ailəsinə başçılıq
ed
ən ana arı. –Patcah arı o birilərdən yekə olur.
PATIL
(Kırna) – içinə süd tökülən mis qab. –Patılı ən
çox çobannar işdədir.
PAYINA SU (Bab
ək, Ordubad, Şahbuz) – suvarma
zamanı kənarlara axan artıq su. –Payına su da qırax-bucağa
axan, itgiy
ə gedən sudu.
PAZI
(əksər şivələrdə) – şirin çuğundur. –Bı ilki pаzı
bildirkinnən хеylax yахcı оlub.
PAZIBAŞI (Naxçıvan, Şıxmahmud) – çuğundur
yarpağı. –Pazıbaşını dovğuya vırırıx.
PENCƏR (əksər şivələrdə) – yeyilən hər cür göyərti. –
220
H
əyətdə hər cürə pencər əx'mişəm.
PERİX' MƏX' (Qıvraq) – didərgin düşmək, öz yerindən
dağılmaq. –Quşdara dən töx'müşdüm yeyirdilər, maşın gəldi
perix'dirdi.
PEŞƏRƏMƏX' (Şərur) – axtarmaq. –Sə:rdən hər yeri
peşərəmişəm.
PEŞƏRİ (Kırna) – taxıl biçildikdən sonra tökülmüş
sünbüll
əri toplamaq. –Piçinnən sora yerə tökülənnəri yığmaxdı
peşəri.
PEYDƏRPEY (Saltaq) – həmişə, tez-tez. –Bı uşax
peyd
ərpey naxoşdu.
PEYĞƏMBƏRİ (Boyəhməd) – qarğıdalı. –Bizdə məkə
d
ə deyillər, peyğəmbəri də.
PEYVƏS//PEYVAS (Maxta, Naxçıvan) – peyvənd,
calaq. –Göyc
əni peyvas eliyəndə qəşəx' olur.
PEZİ//PEZİQULU (Dəstə) – yekə, iri. –Həsənalı bir
yek
əpər kişidi, una gora cəməhət una Pezi Həsənalı deyir.
PƏJMÜRDƏ (Naxçıvan) – dağınıq, pərişan. –
Döyüşdən gəlirsən, üsdün-başın niyə belə pəjmürdədi?
PƏKƏHKƏN (Kükü) – pətək. –Biz аrıyа pətəх' də
dеyərıх, pəkəhkən də dеyəriх'.
PƏLƏBAŞ (Ordubad) – ağılsız. –Gözdə gör hələ bı
p
ələbaş nə deyəcax.
PƏLƏQULAX QOYUN (Sədərək, Şahbuz, Şərur) –
ir
i, enli qulaqlı qoyun. –Pələqulax yanı qulaxları yekə.
221
PƏLƏMƏPÖTÜR (Düdəngə) – çirkin. –Qаpı аçılаndа
pələməpötür bir аdаmın içəri girdiyini görüb hаmı susdu.
PƏLƏMÜRDƏ (Culfа) – iri bədənli, kök. –Pələmürdə
аdаmın içi boş olur, gündə noxoşduyur.
Qax, Mingəçevir, Şəkidə də bu söz eyni mənada işlənir.
Quba dialektində pələmürdi ulmax birləşməsinin taqətdən
düşmək mənası da var. Maraqlıdır ki, Bakı, Quba
dialektlərində pələmird//pələmürd sözləri çox zəif mənasında
qeydə alınmışdır (3, s.398).
PƏLƏVAR (Qarabağlar) – talvar. –Pələvarın altda
simav
ar salmışam.
PƏLMƏ (Keçili) – azca tutqun hava, bürkü. –Yayı
şəhərdə pəlmə olur.
PƏL VIRMAX (Naxçıvan) – işi pozmaq, mane olmaq.
–G
əldi işimizə pəl vırdı.
PƏNBƏX' (Şahbuz) – corab toxumaq üçün baş
barmaqla çeç
ələ barmağa kələfdən sarınan ip toplusu.
PƏNDAM OLMAX (Naxçıvan) – çox yemək. –
L
əvinbələvin xorəx'lər pişirmişdi, rəsmi pəndam oldum.
PƏNİTDİ (Aza, Nüsnüs) – sаrılıq хəstəliyi. –Biz sаrılıx
хəsdəliyinə pənitdi dеyirıх.
PƏRÇİM ELƏMƏX' (Vayxır) – bir əşyanı başqa bir
şeyin içərisinə zorla yerləşdirmək. –Qazan işqaba girmirdi,
zornan p
ərçim elədim.
PƏRƏN-PƏRƏNƏ TÜŞMƏX' (Babək, Naxçıvan) –
dağlımaq, bir yerə yığa bilməmək. –Bi də görəm ki, toyux-cücə
222
Dostları ilə paylaş: |