75
Rusiyanın Uzaq Şərqində “Rosneft”lə müştərək müəssisəsi fəaliyyət göstərir); (v)
Hökumətin
stabill
əşdirmə siyasəti daxildir.
Dünyada mis, t
əbii nitrat, yod və litium çıxarılması üzrə birinci, molibden çıxarılması üzrə
ikinci, gümüş çıxarılması üzrə üçüncü və qızıl çıxarılışı üzrə isə 13-cü yerdə olan və 1990-cı illərdə
dağ-mədən sektorunda aparılan uğurlu islahatlardan sonra, özəl güzəştlər
infrastruktur sektoruna
(avtomobil yollarına, hava limanlarına və dəniz limanlarına) şamil edildiyi ölkənin –
Çilinin iqtisadi
modelinin komponentl
ərinə (i)
İqtisadi sərbəstlik; (ii) Sektorun strukturu; (iii) Mülkiyyət hüququ və
güz
əştlər; (iv) Hökumətin stabilləşdirmə siyasəti daxildir.
N
əticə
N
əhayət, dünya ölkələrini heç də əksəriyyətinə nəsib olmayan, ixrac gücünə sahib tükənmə
potensiallı “təbii qüvvə”lərin dünyanın diqqət mərkəzindən uzaqlaşması demək olar ki, yaxın
g
ələcəkdə baş verəcək bir hal deyildir.
Bununla bel
ə,
göründüyü kimi təbii resursların sıx şəkildə ixracına söykənən
zənginliyə malik
olan ölk
ələrdə pul ehtiyatının güclənməsi, maliyyə vəsaitlərinin təkrar istehsala yönləndirilməməsi,
m
əşğulluğun azalması, işsizliyin artması və s. bir-sıra daxili inkişaf problemlər xarakterikdir.
H
əmçinin, aparılan təhlillər göstərmişdir ki, bir anda zənginləşən ölkələrdə demokratiya və
idar
əetmənin zəifliyi əsas təsiredici faktorlardır, lakin bununla yanaşı, sadalanan faktorlardan asılı
olmadan
əksər karbohidrogen ixracatçısı ölkələr üçün vacib olanın isə məhz diversifikasiya, insan
kapitalının inkişafının ön sıraya çəkilməsi, ölkənin davamlı rəqabət qabiliyyətli üstünlüyünün
mü
əyyən edilərək, inkişaf etdirilməsinin atılması zəruri addımlar olduğu qənaətinə gəlinmişdir.
Qaçılmaz bir həqiqət odur ki, “təbii qüvvə”lərin ixracı ilə yaranan zənginlik
uzun müddətli dövr
üçün rifaha çevrilm
ə, “xoşbəxtlik” gətirmə potensialına malikdir, lakin bu uzun və heç də asan
olmayan bir yol dem
əkdir.
ƏDƏBİYYAT
1. Anthony J.V. Using Natural Resources for Development: Why Has It Proven So Difficult?,
Journal of Economic Perspectives,
February, 2016, Vol.30, No.1, Winter, 2016, pp. 161-84.
2. Auty
R. Sustaining Development in Mineral Economies: The Resource Curse Thesis. — London:
Routledge, 1993.
3. Haber S., Menaldo V. Do Natural Resources Fuel Authoritarianism? A
Reappraisal of the Resource Curse. American Political Science Review. Volume 105, Issue 01,
February 2011, pp 1-26.
4. Haglund D. Blessing or curse?
The rise of mineral dependence
among
low- and middle-income
countries (Report). December 2011. Oxford Policy Management.
5.
Polterovich V., Popov V. and Tonis A.
Экономическая политика, качество институтов и
механизмы "ресурсного проклятия"
. Higher School of Economics Publishing House. 2007.
6.
Stiglitz E. The Price of Inequality How Today’s Divided Society Endangers our Future. 2012.
7.
Sachs J.D., Warner A.M. (1995). Natural Resource Abundance and Economic Growth. NBER
Working Paper Series, Working Paper № 5398. Cambridge: National Bureau of Economic Research.
8. World Energy Scenarious. Composing energy futures to 2050. World Energy Council.
9. Mehmet
S.Y. Kaynak
ların laneti olgusu: Rusya örneği, Edirne,
Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Haziran, 2008.
10.
Гуриев С. Экономика "ресурсного проклятия"//Вопросы экономики. 2008. -
№4. - С. 3.
11. Забелина О. Российская специфика Голландской болезни. Вопросы экономики.
-
№ 11. 2004.
12. Казначеев П. Природная рента и экономический рост: Экономическое и
институциональное развитие в странах с высокой долей доходов от экспорта сырьевых
ресурсов. Декабрь 2013 г.
13. Капица Л.М. Природные ресурсы и социально-экономический
прогресс. стр. 168-186.
14. Мишура А.В. Ресурс зависимость и качество институтов в регионах
России. Новосибирский государственный университет. ИЭОПП СоРАН. Исследование
российской экономики. – Новосибирск. 2010.
15. Основные элементы теории диверсификации.
Доступна по адресу:
http://www.strategplann.ru/diversifikatsija-proizvodstva/osnovnye-elementy-
teorii-diversifikatsii.html
.
16.
Сафонова Т.Ю. Диверсификация нефтегазовых компаний в
связаные инновационные технологии и проекты. Научный журнал “Фундаментальные
исследования”, ISSN 1812-7339, - № 8, 2014, - часть 4, стр. 933-937.
17. Сагинбекова К.М.
76
Каналы передачи негативного влияния изобилия природными ресурсами на экономический
рост, (Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева, Казахстан),
Экономические
науки. 2. Внешнеэкономическая деятельность.
18. Снеговая М. Нефть не проклятие.
Ведомости.
9
декабря
2014
г.
Доступна
по
адресу:
http://-
www.vedomosti.ru/opinion/articles/2014/12/09/neft-ne-proklyate#cut
.
19.
Солонин А. Основной
смысл теории «ресурсного проклятия» (или «парадокса изобилия») состоит в том, что
ресурсное богатство стран, в противоположность.
Внутренние проблемы развития богатых стран
Исмаилова А.М.
РЕЗЮМЕ
В этой статье рассматривается роль экспорта природных ресурсов в “судьбе экономики”
страны и вопросы внутреннего развития, основная идея и теоретическо-концептуальное
основание концепции “проклятие ресурсов” (“парадокс изобилия”) и внутренние проблемы
роста стран с богатыми природными ресурсами. Несмотря на непременную возможность,
которая создается богатством природных ресурсов, влияние природных ресурсов на
процветание горячо обсуждается в научных исследованиях и является предметом дискуссий.
Было принято считать, что "экономические державы", которые вызывают резкое увеличение
могут превратиться в процветание, которое не является целью, чтобы быть легко достигнутым
в краткосрочным перспективе и простым способом.
Практическая значимость исследования заключается в том, что результат может служить
в качестве справочного материала для будущих исследований, которые будут проводиться в
направлении перехода на более высокий уровень ненефтяного сектора страны, другими
словами, устойчивой конкурентоспособности, а также экономико - социального развития.
Ключевые слова: "ресурсное проклятие", "большинство противоречие", "голландская
болезнь", экономическое и внутреннее развитие, диверсификация.
Internal development problems in resource-rich countries
Ismayilova A.M.
SUMMARY
In this article number of issues such as the role of export of natural resources in the country’s
“fate of economy” and internal development issues, main idea and theoretical-conceptual grounds of
the “resource curse” (“paradox of plenty”) concept and internal growth problems of countries with
rich natural resources have been investigated. Despite of indispensable opportunity,
which is created
by natural resource wealth, the effect of natural resources on the prosperity is hotly debated in the
scientific researches and subject of discussions. It has been accepted that “economic powers” which
trigger sudden increase could turn into prosperity, which is not a goal to
be reached in short term and
easy manner.
The practical importance of the research is mainly based on its possible reference role for the
future research to be held in direction of transition to the growth of non-oil sector,
or in other words,
sustainable competitiveness and economic-social growth.
Key words: resource curse, paradox of plenty, Dutch disease,
economic and internal
development, diversification.