Neft maşinqayirma klasteri: beynəlxalq təCRÜBƏNİn təDQİQİ
Yüklə 499,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
45
qazaxıstan şirkətləri ilə göstərilir, onların payı ümumi həcmdən təxminən 75% təşkil edir. Eyni zamanda 2006-cı ildə neftqaz şirkətlərilə iş və xidmətlərin əldə edilməsinə xərclənən 1,02 trln. tenqedən təxminən 0,7 trln. tenqesi yerli müəssisələrlə mənimsənilmiş, yəni xidmət və işlər üzrə qazaxıstan tərkibinin göstəricisi 69% təşkil etmişdir. Lakin orta göstəricilər bütün ümumi şəkli təsvir etmir. Əslində vəziyyət müxtəlifdir: bir şirkətlərdə neftqaz sektorunun neftqaz avadanlığının satınalınmasında qazaxıstan tərkininin göstəricisi 20%-ə çatır, digərlərində isə - 4- 6%-i keçmir. Respublikanın ayrı neftqaz şirkətləri hələ də öz layihələrinin qazaxıstan tərkibi ilə doldurulmasında zəif işləyir, milli istehsalçılarla işə lazımi diqqət yetirmir, “Neft haqqında” QR Qanunda 41-ci Maddə 1 ilə nəzərdə tutulan öhdəliklərin icrasına formal yanaşır. Avadanlığın, o cümlədən respublikada da istehsal edilən xeyli miqdarı idxal üzrə gətirilir. Bütövlükdə 2002-2006-cı illər üzrə mövcud olan məlumatlara əsasən neftqaz sektoru üçün əsas neftqaz avadanlığının 75%-inə qədər və neft çeşidli boruların 97% respublikanın kənarından gətirilir. Qeyd etmək lazımdır ki, 2006-cı il üzrə neftqaz şirkətləri ilə təqdim edilmiş hesabat neftqaz layihələrində qazaxıstan tərkibi ilə işlərin həqiqi vəziyyətini tam əks etdirmir. Bəzi şirkətlər qazaxıstan tərkibi üzrə hesabatlarına hamısının qazaxıstan mənşəli məhsulun olmadığına baxmayaraq qazaxıstan vasitəçiləri ilə təchiz edilən məhsulu daxil etməyə davam edir. Gələcəkdə yeraltı sərvətlərin istifadəsinə yeni müqavilələrin bağlanılmasında
1
Müqavilənin həyata keçirilməsi prosesində podratçı məcburdur: b) Qazaxıstan Respublikasında istehsal edilən avadanlıq, material və hazır məhsulu onların dövlət və (və ya) beynəlxalq standartlara uyğunluğu şərtilə mütləq istifadə etmək.
46
Xarici müəssisələrə məhsul və xidmətlərin satınalınması üzrə müsabiqələrdə (tenderlərdə) fəal iştirak etmək, Qazaxıstanda nümayəndəlik və birgə müəssisələr açmaq, komplektləşdirici məhsulların təchizatını təşkil etmək, hazır məhsula qədər onların yerdə başa çatdırılması və yerli istehsalçıların köməyilə servis xidməti təklif edilir. Burada daha böyük fəallığı son illər rus firmaları nümayiş etdirir. Belə ki, yaxınlarda “RusQazİnjinirinq” rus şirkəti (Podolsk ş.) Aktobe şəhərində öz filialını açmışdır. “Sarenerqomaş” (Saratov ş.) və “Şatl” (Kazan ş.) rusiya müəssisələri qazaxıstan müəssisələri ilə birlikdə neft üçün qızdırıcıların istehsalı üzrə, istehsalat proseslərinin avtomatlaşdırılması və s. üzrə istehsalatların yaradılmasını təklif edir. Rusiya “Neftservisxoldinq” Qazaxıstan bazarında “OntustikMunayQaz” qazma şirkətini almış və “Cənubi-Şərq servis qrupu” MMY qız müəssisəsini təsis etmişdir. Bu müəssisə ilə əldə edilmiş lisenziya paketi quyuların cari və kapital təmiri, quyuların sənaye-qeofiziki tədqiqi, yerütü və dalma neftsənaye avadanlığının servisini həyata keçirtməyə imkan verir. Bu məqsədlə “Cənubi-Şərq servis qrupu” servis mərkəzini təşkil edəcək və istehsalat xidmətinin bazasını əldə edəcəkdir. Hələ ki ancaq “KazMunayQaz” NŞ öz bölmələrinin müəssisələrində istifadə etmək üçün respublikanın maşınqayırma müəssisələrində neftqaz avadanlığının mənimsənilməsi üzrə müvafiq xidməti yaradaraq və perspektiv planı işləyib hazırlayaraq bu istiqamətdə pis işləmir. Nəzərə almaq lazımdır ki, yeraltı sərvətlərin istifadəçiləri avadanlığın növbəti zəmanət və postzəmanət xidməti, komplektləşdirici məhsullarla vaxtında və ritmik təminatı əldə etməyə çalışır. Xüsusən xarici iştirakla iri şirkətlər yeraltı sərvətlərin istifadəçiləri üçün obyektlərin “açar təhvili”ndə verilməsilə servis xidmətlərinin tam spektrini təklif edən tərəfdaşlarla işləməyə öyrəşmişdir. Energetika və mineral ehtiyatlar Nazirliyi Qazaxıstanda yaxın 5-6 ildə obyektləri “açar təhvili” verərək neftqaz xidmətlərinin geniş spektrini göstərən xarici Halliburton və Schlumbergen kimi şirkətlərin yaradılmasına 47
yönləndirilmişdir. Hal-hazırda “KazMunayQaz” NŞ tərəfindən dəstəyilə “Qazaxıstan injinirinq” NŞ SC, Qazaxıstan neftqaz maşınqayırma korporasiyası “KazPetroMaş”, “Kazına” davamlı inkişaf Fondu SC kimi şirkətlər amerika şirkəti Halliburtonla birgə layihə, injinirinq və digər zəruri strukturları birləşdirən, neftqaz sektoru üçün “açar təhvili” xidmətlərinin bütün spektrini göstərən iri konsorsiumun yaradılması məsələsi üzərində işləyir. Bununla belə “Kazına” davamlı inkişaf Fondu konsorsiumun nizamnamə fonduna 10 mlyn. $ daxil etmək, həmçinin 90 mlyn. $-dək həcmdə kreditlər təqdim etmək niyyətindədir. Hal-hazırda profilli nazirliklər respublikanın neftqaz sektoru ilə məhsul, iş və xidmətlərin satınalınması prosedurun təkmilləşdirilməsi ilə məşğuldur. Belə ki, Sənaye və ticarət Nazirliyi ilə yaradılan vahid dövlət reyestri milli istehsalçıları və servis şirkətlərinin məhsul, iş və xidmətlərin satınalınması üzrə neftqaz şirkətlərinin müsabiqələrində iştirakını fəallaşdırmağa çağrılmışdır. Neftqaz şirkətləri üçün xarici və qazaxıstan istehsalçıları ilə məhsulların təchizatı şərtlərinin bərabərləşdirilməsinə yönələn qanunvericilik aktlarına dəyişikliklər edilir. QR Hökümətinin 7 iyul 2002-ci ilin N 612 qətnaməsilə təsdiq edilmiş neft əməliyyatlarının aparılmasında məhsul, iş və xidmətlərin əldə edilməsi Qaydalarının əvəzinə əvvələr olduğu kimi təkcə neft əməliyyatlarının iştirakçıları üçün deyil bütün yeraltı sərvətlərin istifadəçiləri üçün mütləq olacağı məhsul, iş və xidmətlərin əldə edilməsi Qaydaları Energetika və mineral ehtiyatlar Nazirliyi Sənaye və ticarət Nazirliyi ilə birgə işlənib hazırlanmış və QR Hökümətinə təsdiqlənməyə ötürülmüşdür. Bu sənədin əsas tələbləri – yeraltı sərvətlərin istifadəçiləri ilə respublikanın ərazisində məhsul, iş və xidmətlərin satınalınması üzrə müsabiqələrinin keçirilməsi, satınalınması prosedurunun şəffaflığı, yeraltı sərvətlərin istifadəçiləri ilə məhsul, iş və xidmətlərin satınalınması üzrə illik plan və hesabatlarının müvəkkil (STN) və səlahiyyətli (EnergoNaz) orqanlara təqdim edilməsidir. “NQS ƏDİ” SC da texniki tənzimlənmə sahəsində, o cümlədən milli standartların qarmonlaşdırılması üzrə, respublikanın neftqaz şirkətlərinin tələbi ilə texniki reqlamentlər və normativ-texniki sənədləşmənin (Qazaxıstanın ÜTT-yə
Yüklə 499,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|